Archiwizacja gier komputerowych - wstęp do problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2023.003Słowa kluczowe
gry wideo, archiwizacja, procesy archiwotwórcze, nowoczesne formy dokumentacji, dziedzictwo kulturoweAbstrakt
Celem artykułu jest podjęcie refleksji nad pomysłem archiwizacji gier komputerowych oraz wskazanie rozwiązań, umożliwiających ten proces, na podstawie istniejących badań z zakresu metodyki archiwalnej oraz praktycznych rozwiązań stosowanych wobec gier. Autorzy, zaczynając od krótkiego zarysu rozwoju techniki gier komputerowych, wskazali na zasadność i konieczność ich archiwizacji. Krótko poruszyli także kwestię powstania gier jako procesu aktotwórczego. Rozważono także problemy związane z instytucją gromadzącą, miejscem i warunkami przechowywania, udostępniania i prawami autorskimi twórców gier. Przedstawienie znanych praktyk archiwizacji gier oraz konsekwencji ich zaniechania stanowi dodatkowe uzasadnienie tej problematyki. Przeanalizowano na jakie wątki kładą nacisk niemieckie i polskie akty prawne. Zwrócono uwagę na te cechy, które wyróżniają gry od innej dokumentacji, a więc uchwycenie dzięki technologii aspektów niedostępnych dla tradycyjnych form dokumentacji. Na podstawie tych informacji oraz kryteriów ogólnych selekcji znanych w metodyce archiwalnej, zaproponowano kryteria szczegółowe, na które powinno się zwracać uwagę przy ocenie wartości gry. Podjęto także tematykę ustalania listy archiwotwórców jako uszczegółowienie problemu gromadzenia gier. Następnie wykorzystując dorobek metodyki archiwalnej wobec filmów, nagrań, relacji ustnych, a także niemieckojęzyczną analizę archiwizacji gier opisano kolejne etapy ich opracowania. Propozycja standardu opisu gry jako jednostki archiwalnej stanowi zwieńczenie naszych rozważań, wypracowanych głównie za pomocą metody porównawczej. Wykorzystano w tym celu rozwiązania z innych obszarów geograficznych i formalnych (dokumentacja audiowizualna, standard opisu relacji ustnych i FOPAR). Autorzy zastrzegli, że niniejsza problematyka jest nowością, dlatego stanowi zarys i zachętę do rozważań wobec przedstawionych przez siebie zaleceń.
Bibliografia
Aksamitowska, Maja. „23. Ogólnopolski Zjazd Studentów Archiwistyki. Toruń 1–3 czerwca 2022 r.”. Archiwa – Kancelarie – Zbiory 13(15) (2022): 209–12. https://doi.org/10.12775/AKZ.2022.008.
Arif, Shabana. „Final Fantasy XV Pocket Edition Released for PS4 and Xbox One, Announced for Switch”. Udostępniono 18.11.2023. https://www.ign.com/articles/2018/09/07/final-fantasy-xv-pocket-edition-released-for-ps4-and-xbox-one-announced-for-switch.
Audio. „Jaka jest żywotność płyt CD, DVD i Blu-ray?”. Udostępniono 14.05.2022. https://audio.com.pl/vademecum/faq/swiat-av/18422-jaka-jest-zywotnosc-plyt-cd-dvd-i-blu-ray.
Bazylewicz, Tomasz. „Gry komputerowe, czyli historia wobec rewolucji przemysłowej 4.0”. W Gra w historię, historia w grach, zredagowali Tomasz Bazylewicz i Łukasz Hajdrych, 22–47. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2018.
Cabrinety, Stephen M. „Collection in the History of Microcomputing, circa 1975–1995”. Udostępniono 19.11.2023. https://searchworks.stanford.edu/view/4084859.
CD Projekt Red. „Nasze Studia”. Udostępniono 17.11.2023. https://www.cdprojektred.com/pl/about-us.
Club Penguin. „Welcome to Club Penguin”. Udostępniono 18.11.2023. https://web.archive.org/web/20170223062457/http://www.clubpenguin.com/?home=return.
Cornell University. „Digital Preservation Strategies”. Udostępniono 20.11.2023. https://web.archive.org/web/20120730100948/http://www.dpworkshop.org/dpm-eng/terminology/strategies.html.
Cowan, Danny. „Spotlight: Bio Force Ape”. Udostępniono 18.11.2023. http://www.lostlevels.org/bio-force-ape/.
D’Anastasio, Cecilia. „Club Penguin Island To Shut Down, Marking Final End of The Beloved Children’s MMO”. Udostępniono 18.11.2023. https://kotaku.com/club-penguin-island-to-shut-down-marking-final-end-of-1829370171.
Dages, Charles L. „Playcable: a Technological Alternative for Information Services”. IEEE Transactions on Consumer Electronics CE-26, issue 3 (1980): 482–6.
Daszkiewicz, Krzysztof, i Hermann Apfelblöck. „Jak długo przetrwają twoje dane?”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.pcworld.pl/news/Jak-dlugo-przetrwaja-twoje-dane, 323924.html.
Degen, Robert. „Archiwa bieżące. Pojęcie i systematyzacja”. W Archiwa bieżące. Zagadnienia teoretyczne i praktyczne rozwiązania, zredagowała Marlena Jabłońska, 11–34. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
DeMaria, Rusel. High Score! Expanded: The Illustrated History of Electronic Games. Boca Raton: CRC Press, 2018.
Dillon, Roberto. Ready. A Commodore 64 Retrospective. Singapore: Springer Singapore, 2015.
Dym, Brianna, Ellen Simpson, Olivia Fong, and Libi Striegl. „The Internet is not forever: Challenges and Sustainability in Video Game Archiving and Preservation”. Journal of Electronic Gaming and Esports 1 (2022): 1–12.
Filmaffinity. „Full awards and nominations of The Witcher 3: Wild Hunt”. Udostępniono 20.11.2023. https://www.filmaffinity.com/en/movie-awards.php?movie-id=662674.
GameFAQs. „Action 52 – Review”. Udostępniono 20.11.2023. https://gamefaqs.gamespot.com/nes/587064-action-52/reviews/20302.
Garda, Maria. „Gry komputerowe jako dziedzictwo kulturowe”. Replay. The Polish Journal of Game Studies 1 (2014): 119–28.
„Gesetz über die Nutzung und Sicherung von Archivgut des Bundes (Bundesarchivgesetz – BArchG)“. Bundesgesetzblatt, I S. 4122 (2017) https://www.bundesarchiv.de/DE/Content/Downloads/Rechtliches/bundesarchivgesetz.pdf?__blob=publicationFile.
Gooding, Paul, i Melissa Terras. „«Grand Theft Archive»: A Quantitative Analysis of the State of Computer Game Preservation”. The International Journal of Digital Curation 3, issue 2 (2008): 19–41.
GRYOnline.pl. „GRYOnline.pl”. Udostępniono 24.04.2023. https://www.gry-online.pl/.
Guttenbrunner, Mark, Christoph Becker, i Andreas Rauber. „Keeping the Game Alive: Evaluating Strategies for the Preservation of Console Video Games”. The International Journal of Digital Curation 5, issue 1 (2010): 64–90.
Harkai, István. „Preservation of video games and their role as cultural heritage”. Journal of Intellectual Property Law & Practice 17, No. 10 (2023): 844–56.
Harris, James K. „Pocket-Sized Archives: Classic Consoles, Consumed Nostalgia, and Corporate Rememory”. The Journal of Popular Culture 53, issue 6 (2020): 1417–34.
Herman, Leonard. „Company Profile: Atari”. W The Video Games Explosion. A History from PONG to PlayStation® and Beyond, zredagował Mark J. P. Wolf, 59–62. Westport-London: Greenwood Press, 2008.
Herman, Leonard. „System Profile: The Atari Video Computer System (VCS)”. W The Video Games Explosion. A History from PONG to PlayStation® and Beyond, zredagował Mark J. P. Wolf, 63–6. Westport-London: Greenwood Press, 2008.
Howarth, Josh. „How many gamers are there? (New 2023 Statistics)”. Udostępniono 14.11.2023. https://explodingtopics.com/blog/number-of-gamers#editor-picks.
IMDb. „The Witcher 3: Wild Hunt Awards”. Udostępniono 20.11.2023. https://www.imdb.com/title/tt2993508/awards/.
Internet Archive. „The Internet Archive Software Collection”. Udostępniono 14.05.2022. https://archive.org/details/software.
Jabłońska, Marlena. „Materiały ulotne – teoria i praktyka archiwalna w kontekście obowiązujących wytycznych metodycznych”. W Teoria archiwalna: wczoraj – dziś – jutro, zredagowali Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa, 291–302. Toruńskie Konfrontacje Archiwalne 2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.
Januszko-Szakiel, Aneta. Archiwistyka cyfrowa. Długoterminowa ochrona dziedzictwa nauki i kultury. Nauka, Dydaktyka, Praktyka = Science, Didactics, Practice 181. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2017.
Jaskuła, Michał. „Dlaczego warto archiwizować dźwięki do gier wideo?”. Udostępniono 29.05.2022. https://gamemusic.pl/archiwizacja-dzwiekow/?fbclid=IwAR0oHV6_JVx1_voZ1plb9UNzvS8dGewTKk8ffI3cUVdN13dzcGLIyyx1aKw.
Karczowa, Helena. Rozwój form kancelaryjnych i współczesne rodzaje dokumentów archiwalnych. Dokumentacja wizualna i audialna (fotografie, filmy, nagrania). Skrypty i materiały pomocnicze. Toruń: UMK, 1979.
Kent, Steven L. The Ultimate History of Video Games: From Pong to Pokemon – The Story Behind The Craze That Touched Our Lives and Changed The World. New York: Three Rivers Press, 2001.
King, Lucien. Game on: The History and Culture of Video Games. New York: Universe Publishing, 2002.
Kluska, Bartłomiej, i Mariusz Rozwadowski. Bajty polskie. Sosnowiec: Bartłomiej Kluska, 2014.
Kosman, Marcin. Nie tylko Wiedźmin. Historia polskich gier komputerowych. Warszawa: Wydawnictwo Open Beta, 2015.
Kushner, David. Masters of Doom: How Two Guys Created and Empire and Transformed Pop Culture. New York: Random House, 2004.
Leston, Ryan. „Star Wars 1313 Concepts Seemingly Used in New Disney+ Shows”. Udostępniono 17.11.2023. https://www.ign.com/articles/star-wars-1313-concepts-mandalorian-book-boba-fett-disney.
Lewandowska, Izabela, i Anna Bogdanowicz. „Komputerowe metody archiwizacji relacji ustnych”. Udostępniono 24.04.2023.
https://www.academia.edu/44374072/Komputerowe_metody_archiwizacji_relacji_ustnych.
Lewin, Kelsey. „87% missing: the disappearance of classic video games”. Udostępniono 18.11.2023. https://gamehistory.org/87percent/.
Mańkowski, Piotr. Cyfrowe Marzenia. Historia gier komputerowych i wideo. Warszawa: Wydawnictwo Trio Collegium Civitas, 2010.
Marsh, Jackie. „Purposes for literacy in children’s use of the online virtual world Club Penguin”. Journal of Research in Reading 37, issue 2 (2014): 179–95.
Marszałkowski, Jakub, Sławomir Biedermann, i Eryk Rutkowski. The game industry of Poland – Report 2023. Warsaw: Polish Agency for Enterprise Development, 2023.
Moby Games. „Moby Games”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.mobygames.com/.
Moby Games. „Samochodowy Wojownik”. Udostępniono 18.11.2023. https://www.mobygames.com/game/112665/samochodowy-wojownik/.
Neuroth, Heike, Achim Oßwald, Regine Scheffel, Stefan Strathmann, i Karsten Huth. nestor-Handbuch: Eine kleine Enzyklopädie der digitalen Langzeitarchivierung. Version 2.3. Göttingen: Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, 2010. https://nestor.sub.uni-goettingen.de/handbuch/.
Parfitt, Ben. „150m signed up to Club Penguin”. Udostępniono 18.11.2023. lihttps://archive.is/dtfSX.
Pinkalski, Zbigniew. „Modowanie gier komputerowych a prawo autorskie. Czy i jakie zmiany można wprowadzić do takich produktów?”. Udostępniono 13.07.2022. https://www.parp.gov.pl/component/content/article/71649:modowanie-gier-komputerowych-a-prawo-autorskie-czy-i-jakie-zmiany-mozna-wprowadzic-do-takich-produktow#_edn1.
Prabucki Rafał. „Podstawowe zagadnienia problematyki rekurencji treści cyfrowych”. Nomos & Dike 1 (2018): 146–65.
Rehak, Bob. “The Rise of the Home Computer”. W The Video Games Explosion. A History from PONG to PlayStation® and Beyond, zredagował Mark J. P. Wolf, 75–80. Westport-London: Greenwood Press, 2008.
Robótka, Halina, Bohdan Ryszewski, i Andrzej Tomczak. Archiwistyka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.
Robótka, Halina. Metodyka archiwalna. Opracowanie dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, technicznej, audiowizualnej (fotografii, filmów i mikrofilmów, nagrań), Toruń: UMK, 1988. https://kpbc.umk.pl/publication/265741.
„Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 lutego 2008 r. w sprawie zmiany nazwy i zakresu działania Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie”. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 29, poz. 167 (2008). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20080290167/O/D20080167.pdf.
Ryszewski, Bohdan. Problemy komputeryzacji archiwów. Rozprawy. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1994.
Santabarbara, Seb. „Are emulators legal? Here’s everything you need to know”. Udostępniono 24.04.2023. https://retrododo.com/are-emulators-legal/.
Scutaru, Dan. „How many video games are there in the world?”. Udostępniono 14.11.2023. https://gameserrors.com/how-many-video-games-are-there-in-the-world/.
Skrebels, Joe. „Square Enix Tried Running Final Fantasy XV's Engine on Switch – It Didn't Work Well Enough”. Udostępniono 18.11.2023. https://www.ign.com/articles/2017/09/04/square-enix-tried-running-final-fantasy-xvs-engine-on-switch-it-didnt-work-well-enough.
Smoszna, Krystian. „Star Wars 1313 na E3 2012 – Gwiezdne Wojny znowu w formie”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.gry-online.pl/S022.asp?ID=8305.
Sobczak, Damian. „Czy wiesz, jak powstaje gra?”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/czy-wiesz-jak-powstaje-gra.html.
Software Preservation Society. „Preserved Software”. Udostępniono 18.11.2023. http://www.softpres.org/games.
„Statut Narodowego Archiwum Cyfrowego”. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, 2022. https://nac.ssdip.bip.gov.pl/statut/statut.html.
University of Michigan Library. „Computer and Video Game Archive”. Udostępniono 18.11.2023. https://www.lib.umich.edu/locations-and-hours/computer-and-video-game-archive.
„Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach”. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Ludowej, nr 38, poz. 164 (1983). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19830380173/U/D19830173Lj.pdf.
„Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych”. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 24, poz. 83 (1994). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/
download.xsp/WDU19940240083/U/D19940083Lj.pdf.
„Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii”. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 132, poz. 1111 (2005). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/
WDU20051321111/U/D20051111Lj.pdf.
Video Game History Foundation, „Projects”. Udostępniono 18.11.2023. https://gamehistory.org/what-were-doing/.
Wai, Sebastian. „Software quality and backward compatibility in the video game industry”. Journal of Industrial and Business Economics 49 (2022): 545–570.
Webb, Collin. Guidelines for the preservation of digital heritage, Canberra: National Library of Australia, 2003.
Werner, Adrian. „Zapowiedziano grę akcji Star Wars 1313”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.gry-online.pl/newsroom/zapowiedziano-gre-akcji-star-wars-1313/zd10b8b.
Wibowo, Agung P., Mangatur R. Nababan, Riyadi Santosa, i Diah Kristina. „Reconfiguring Localization Quality Assessment for Video Games”. Journal of Social Studies Education Research 10, No. 3 (2019): 346–63.
Winget, Megan, i Caitlin Murray. „Collecting and Preserving Videogames and Their Related Materials: A Review of Current Practice, Game-Related Archives and Research Projects” Proccedings of the Association for Information Science and Technology 46 (2008): 1–9. https://doi.org/10.48550/arXiv.0811.3137.
Wohlwend, Karen E., i Tolga Kargin. „Cause I know how to get friends-plus they like my dancing”. (L)earning the Nexus of Practice in Club Penguin”. W Children’s Virtual Play Worlds, zredagowali Anne Burke, Jackie Marsh, 79–98. New Literacies and Digital Epistemologies 58. New York; Bern; Berlin; Bruxelles; Frankfurt am Main; Oxford; Wien: Peter Lang, 2013.
Wolf, Mark J. P. „Arcade Games of the 1970s”. W The Video Games Explosion. A History from PONG to PlayStation® and Beyond, zredagował Mark J. P. Wolf, 35–44. Westport-London: Greenwood Press, 2008.
Wolf, Mark J. P., red. The Medium of the Video Game, Austin: University of Texas Press, 2002.
Wood, Kelli, i David S. Carter. „Art and technology: archiving video games for humanities research in university libraries”. Art Libraries Journal 43, issue 4 (2018): 185–95.
Zwijacz, Kamil. „Disney zamyka LucasArts. Anulowano gry Star Wars 1313 i Star Wars: First Assault”. Udostępniono 14.05.2022. https://www.gry-online.pl/newsroom/disney-zamyka-lucasarts-anulowano-gry-star-wars-1313-i-star-wars-first-assault/z312934.
Żeglińska, Anna. „Problem uzupełniania narodowego zasobu archiwalnego o relacje oral history”. W Nowe funkcje archiwów, zredagowali Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 215–20. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2015.
Żeglińska, Anna. „Relacje oral history jako obiekty archiwalne”, Archiwa – Kancelarie – Zbiory 2(4) (2011): 145–54.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Michał Palmąka, Michał Piłat
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 217
Liczba cytowań: 0