Dyskusje o archiwach, archiwaliach i archiwistach w Sejmie Ustawodawczym 1919–1922
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2023.002Słowa kluczowe
polski parlament, Sejm Ustawodawczy 1919–1922, archiwa w Polsce, polscy archiwiści, dokumentacja parlamentarna, interpelacje poselskieAbstrakt
Artykuł poświęcony jest przedstawieniu wyników przeglądu historycznej dokumentacji parlamentarnej zgromadzonej w zasobach Biblioteki Sejmowej, dotyczącej prac Sejmu Ustawodawczego, którego rolą dziejową było opracowanie i uchwalenie Konstytucji marcowej. Niespełna cztery lata działalności Sejmu to okres intensywnych prac legislacyjnych i regulowania wielu obszarów życia gospodarczego, które w dopiero organizującym swą administrację odrodzonym Państwie Polskim wymagały stworzenia na nowo, aby urzeczywistnił się proces kształtowania podstaw ustroju Drugiej Rzeczypospolitej. Okres ten to również praca nad organizowaniem zasad nowoczesnej służby archiwalnej. Dlatego w poszukiwaniu odniesień do archiwów, archiwaliów i archiwistów autor dokonał przeglądu i analizy dokumentacji wytworzonej w całym okresie prac Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, w tym sprawozdań z posiedzeń plenarnych Sejmu, druków sejmowych, interpelacji poselskich, w których poszukiwano odniesienia do tematu archiwów i ich organizacji, archiwistów oraz archiwaliów. Początkowymi założeniami dla analizy i przeglądu dokumentacji były kwestie tego, czy obszar archiwów i archiwaliów został potraktowany przez władzę ustawodawczą z należytą atencją oraz czy w debatach sejmowych temat ten w ogóle był przedmiotem rozważań.
Bibliografia
„Bardel Franciszek”. W Encyklopedia Krakowa. Udostępniono 15.01.2023. https://encyklopediakrakowa.pl/slawni-i-zapomniani/86-b/1243-bardel-franciszek.html.
Daszyński, Ignacy Ewaryst. „Interpelacja p. Daszyńskiego, Barlickiego i tow. do Rady Ministrów w sprawie tajnych archiwów, pozostałych po okupantach. 1919-11-12”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000011094&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej”. Dziennik Praw Państwa Polskiego, nr 17, poz. 41 (1918). https://dziennikustaw.gov.pl/D1918017004101.pdf.
„Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami”. Dziennik Praw Państwa Polskiego, nr 14, poz. 182 (1919). https://dziennikustaw.gov.pl/D1919014018201.pdf.
„Dekret o zwołaniu Sejmu Ustawodawczego”. Dziennik Praw Państwa Polskiego, nr 16, poz. 217 (1919). https://dziennikustaw.gov.pl/D1919016021701.pdf.
„Druk Nr 331. Sprawozdanie komisji komunikacyjnej o dekrecie Naczelnika Państwa z dnia 8 lutego 1919 r. w sprawie Tymczasowej Kasy Przezorności Pracowników Kolei Państwowych Polskich w b. zaborze rosyjskim”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000001018&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Druk Nr 332. Sprawozdanie Komisji Oświatowej w sprawie dekretu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 15 grudnia 1918 r (Dz. p. p. No 21) o stabilizacji i wynagrodzeniu nauczycieli szkół powszechnych i w sprawie «Przepisów przechodnich» z dnia 8 lutego r. b. (Dz. p. p. No 15)”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000001019&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Druk Nr 363. Sprawozdanie komisji przemysłowo-handlowej w przedmiocie ustawy o przeznaczeniu 75,000,000 mk na ulgowe pożyczki dla przemysłowców i 25,000,000 mk dla drobnych przemysłowców i rzemieślników”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000001050&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Druk Nr 527. Sprawozdanie z Komisji Komunikacyjnej w przedmiocie konstytucyjnego zatwierdzenia dekretu z d. 7 lutego 1919 r. (Dz. Pr. Nº 14 poz. 155) o przejściu kolei zbudowanych przez b. władze okupacyjne pod zarząd Ministerstwa Komunikacji z 20 maja 1919 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 20.01.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000001223.
„Druk Nr 690. Sprawozdanie Komisji Prawniczej o wniosku nagłym posła Zygmunta Seydy i innych członków Związku Sejmowego Ludowo-Narodowego w przedmiocie ustawy o sądach doraźnych (druk Nr 425) z 24 czerwca 1919 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000001386.
„Druk Nr 1084. Sprawozdanie Komisji Prawniczej w przedmiocie konstytucyjnego zatwierdzenia dekretu Rządu z d. 11 stycznia 1919 r. (L. 99 Dz. pr. p. Nr 5) o umowach zawartych przez b. władze okupacyjne co do majątku państwowego z 22 października 1919 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000001780.
„Druk Nr 1297. Wniosek posłów Tarnawskiego, Bojki i tow. o objęcie przez Państwo Polskie na własność Muzeum narodowego polskiego w Rapperswilu z 19 stycznia 1920 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 18.03.2023. http://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000001993&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Druk Nr 1551. Skład osobowy Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 20 stycznia 1920 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 22.01.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000002247.
„Druk Nr 2422. Wniosek nagły posłów Smulikowskiego, Chudego, Czapińskiego i tow. w sprawie projektu ustawy o przymusowej inwentaryzacji dawnych wydawnictw książkowych, dokumentów rękopiśmiennych i archiwalnych z 27 stycznia 1921 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 7.02.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000003124.
„Druk Nr 2944. Sprawozdanie komisji spraw zagranicznych o wniosku posłów Tarnawskiego, Bojki i tow. w sprawie objęcia przez Rząd Muzeum w Rapperswilu (druk 1297) z 30 lipca 1921 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 18.03.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000003647.
„Druk Nr 3352. Sprawozdanie Komisji Oświatowej o wniosku nagłym posła Zamorskiego w sprawie Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie (Koszykowa 9). (Druk Nr 3208) z 23 lutego 1922 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 7.02.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000004056.
„Druk Nr 3360. Sprawozdanie Komisji Oświatowej i Skarbowo- Budżetowej w sprawie uposażenia profesorów i pomocniczych sił naukowych w szkołach akademickich (Druk Nr 2949, 3165, 3322) z 23 lutego 1922 r.”. Biblioteka Sejmowa. Udostępniono 7.02.2023. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000004064.
Gabinet Cywilny Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego w Warszawie 1917–1918. Archiwum Akt Nowych, Warszawa. 2/2/0.
Gazeta Warszawska 140, nr 288 (20 października 1920), 2.
„Interpelacja Związku P. P. S. [PPS] do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie przekazania archiwum gen. inspektoratu armji ochotniczej Obywatelskiemu Komitetowi Obrony Państwa. 1920-11-04”. Warszawa, 1920. Biblioteka Sejmowa. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000011841&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
Jarno, Witold. „Zaciąg do Armii Ochotniczej w Okręgu Generalnym Wojska Polskiego nr IV Łódź latem 1920 roku”. Roczniki Humanistyczne 68, z. 2 (2020): 165–91. https://doi.org/10.18290/rh20682-9.
Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa w Warszawie 1918–1922 [1923]. Archiwum Akt Nowych, Warszawa. 2/3/0.
Kalendarzyk Polityczny Pijarski na Rok 1819. Warszawa: w Drukarni Księży Pijarów, 1819. https://www.jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/740524/edition/702169.
Kraczkowski, Romuald. Dekretowanie ustaw w Polsce w latach 1918–1926, Warszawa, Wydawnictwo Sejmowe, 1994.
Kumaniecki, Kazimierz W. Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 – styczeń 1924. Warszawa; Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego, 1924.
Lewicki, Jakub. „Inwentaryzacja zabytków w okresie dwudziestolecia międzywojennego”. Ochrona Zabytków 52, nr 4 (1999): 375–90.
Matuszak, Tomasz. „Funkcja edukacyjna archiwów w świetle polskiego prawa archiwalnego”. Ekspertyzy i opracowania, nr 139 (2021): 1–8.
https://www.nist.gov.pl/files/texts/1638437021_Ekspertyza%20nr%20139.pdf.
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie 1917–1939. Archiwum Akt Nowych, Warszawa. 2/14/0.
„Notes and documents – Włocławek”. Biulletin of the Polish Voluntary Army, nr 2 (31 sierpnia 1920): 8.
Nowak, Alicja. „Korespondencja Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z Austro-Węgierskimi władzami okupacyjnymi w sprawie przejęcia archiwaliów pozostawionych przez urzędy rosyjskie (marzec–lipiec 1918)”. Miscellanea Historico-Archivistica 25 (2018): 309–23. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-22febe09-f4ac-4295-ab1c-07062ec79393/c/tom_25_24.pdf.
„1. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1919-02-10)”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000010743&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„3. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1919-02-20)”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000010786.
„27. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1919-04-07)”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021001.
„59. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1919-06-30)”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021033.
„187. posiedzenia Sejmu Ustawodawczego (1920-11-19)”. Warszawa, 1920. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021099.
„191. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1920-11-30)”. Warszawa, 1920. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021103.
„222. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1921-03-18)”. Warszawa, 1921. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021134 .
„256. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1921-10-21)”. Warszawa, 1921. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021168.
„282. posiedzenie Sejmu Ustawodawczego (1922-01-31)”. Warszawa, 1922. Biblioteka Sejmowa. https://sejm-primo.hosted.exlibrisgroup.com/permalink/f/13089b7/48SEJM_ARS01000021194.
„Reskrypt Rady Regencyjnej o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego, nr 6, poz. 1 (1918): 151–8. https://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=14921.
„Rozkaz gen. Hallera”. Gazeta Warszawska 140, nr 288 (20 października 1920), 8.
Rybarski, Antoni. „Centralny Zarząd Archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej”. Archeion 1 (1927): 1–14.
Rzepecki, Tadeusz. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa, 1920. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=9360.
Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. „Muzeum Polskie w Rapperswilu uratowane!”. 1.07.2022. https://www.gov.pl/web/szwajcaria/muzeum-polskie-w-rapperswilu-uratowane.
Smyk, Grzegorz. „Radcy, asesorzy i inspektorzy rządu gubernialnego lubelskiego w latach 1867–1915”.
Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 8 (2003): 162–86. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r2003-t8/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r2003-t8-s162-186/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r2003-t8-s162-186.pdf.
„Telegramy”. Kurjer Zagłębia 15, nr 210 (14 września 1920): 2. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/662182/edition/627480/content.
„Tymczasowy regulamin obrad Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej”. Warszawa, 1919. Biblioteka Sejmowa. http://bs.sejm.gov.pl:80/F?func=service&doc_library=ARS01&local_base=ARS01&doc_number=000022000&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA.
„Utworzenie Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej”. Minister Spraw Wojskowych, 8.07.1920. https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/219811/edition/218398.
„Wiadomości bieżące”. Monitor Polski 3, nr 205 (1920): 5.
„Wstrzymanie zaciągu ochotniczego”. Gazeta Warszawska 140, nr 288 (20 października 1920), 8.
„Z Sejmu. Posiedzenie 181-e z d. 4 listopada”. Kurier Warszawski, nr 306 (5 listopada 1920, wydanie poranne): 1.
Zaborski, Marcin. „Ustrój adwokatury polskiej w latach 1918–2018 w perspektywie historyczno-prawnej”. Palestra Pismo Adwokatury Polskiej 63, nr 11 (2018): 101–32. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/11-2018/artykul/ustroj-adwokatury-polskiej-w-latach-1918-2018-w-perspektywie-historyczno-prawnej.
Żukiewicz, Przemysław, red. „Podkreślić żądania kobiet”. Przemówienia posłanek na posiedzeniach plenarnych Sejmu Ustawodawczego (1919–1922). Teksty źródłowe. Wrocław: Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2021. https://doi.org/10.34616/142067.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Joanna Kilkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 375
Liczba cytowań: 0
