Population of old Toruń in the light of anthropological research
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2016.013Keywords
St Lawrence’s church, Toruń, historic population, palaeopatology, lesions, health condition, craniological materialAbstract
The paper presents a general anthropological characterization of early Post-medieval inhabitants of Toruń, carried out based on the anthropological examination of skeletons coming from the cemetery discovered at Wały gen. Sikorskiego Street in Toruń (site 114). Craniological measurements were used for the preliminary comparison of skulls from Toruń and skulls from selected, historical populations diversified both in chronological and geographical terms. There was also reconstructed the height of body of former Toruń inhabitants, which is presented against the background of other historical communities of Poland. It was also carried out a review of some of more interesting pathological changes, amongst others of inflammatory, infectious and metabolic nature, as well as traces of bone injuries and degenerative changes of joints. The population in question, living in the 14th–18th century in the city suburbs, in terms of size and proportions of skulls’ construction have some similarities to craniological series obtained from not too distant Słaboszewo, as well as from Wrocław and central Germany. Skull of men and women from Toruń in light of length-width indicator are short (brachycephalic). Body height of the analysed population is in the range of medium and low values. In this respect the inhabitants of Toruń suburb resemble even the early medieval population. The qualitative image of pathological changes recorded on the remains most likely does not differ from other skeletal populations from Pomerania and wider from Poland. Nevertheless, the population in question is characterized by a particularly high percentage of skulls showing cribra orbitalia. It can be also assumed that population of Toruń suburbs was not particularly exposed to the risk of skeleton injury. New skeletal materials, as well as modern research techniques, which we plan to apply in subsequent stages of research will enable, perhaps, even more detailed and indepth recognition of life history and circumstances of death of former Toruń inhabitants.
References
PA – Przegląd Antropologiczny, Poznań
MiPA – Materiały i Prace Antropologiczne, Wrocław
Belniak T., 1979 Analiza antropologiczna serii szkieletowej z Czerska koło Warszawy (XII w.), MiPA, nr 97, s. 81–90.
Bibowicz R., Jóźwiak M., 1981 Wstępna charakterystyka morfologiczna czaszek z krypty kościoła przyklasztornego w Lubiniu, woj. leszczyńskie, PA, t. 47, s. 183–187.
Brickley M., Ives R., 2008 The bioarchaeology of metabolic bone disease, Oxford.
Ćwirk-Godycki M., Swedborg I., 1977 Ludność pochowana na cmentarzu Ostrowa Lednickiego pod względem metrycznym z uwzględnieniem zmienności cech oraz objawów patologicznych na kościach. Część I, PA, t. 43, s. 3–36.
Dąbski J., 1955 Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Końskich, MiPA, nr 3, s. 5–54. Dohnalíková L., Dušek L., Novotný V.
Dąbski J., 1977 Neurocrania of the Old Slavs: a model study, Variabiliti and Evolution, t. 6, s. 51–61.
Dręczewska-Kamińska U., Kozak J., 1986 Wczesnośredniowieczne pochówki z Lądu woj. Konin, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Lądzie woj. Konin, red. L. Krzyżaniak, Poznań, s. 107–141.
Duda B., Gładykowska-Rzeczycka J., 1992 Przyczynek do biostruktury dawnej ludności Gdańska, [w:] Biologia populacji ludzkich współczesnych i pradziejowych, red. F. Rożnowski, Słupsk, s. 85–98.
Florkowski A., 1974 Opracowanie antropologiczne serii pochówków szkieletowych z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego w Brzozie, pow. Toruń, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 4, s. 245–252.
Florkowski A., Kozłowski T., 1993 Analiza antropologiczna szkieletów ze średniowiecznego cmentarzyska w Skrwilnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 45, s. 123–136.
Gejvall N. G., 1960 Westerhus. Medieval population and church in the light of skeletal remains, H. Ohlossons boktryckeri, Lund.
Gładykowska-Rzeczycka J., 1976 Zmiany w układzie kostnym ludności ze średniowiecznych cmentarzysk, [w:] Badania populacji ludzkich na materiałach współczesnych i historycznych, Seria Antropologia 4, red. A. Malinowski, B. Hoffa, Poznań, s. 85–103.
Górzyńska A., Górzyński T., Kaźmierczak R., 2009 Wyniki badań archeologicznych ze stanowiska 114 w Toruniu. Sezon 2005 i 2006, [w:] XVI Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin, 22–24 listopada 2007 r., cz. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, Acta Archaeologica Pomoranica, t. 3, red. A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński, Szczecin, s. 443–445.
Górzyńska A., Górzyński T., Kaźmierczak R., 2011 Przedmieście Chełmińskie w świetle badań archeologicznych, Archaeologia Historica Polona, t. 19, s. 21–46.
Gralla R., 1964 Długość szkieletu in situ a wzrost wyliczony z kości długich, MiPA, nr 65, s. 241–268.
Gronkiewicz S., 1981 Analiza osteometryczna szkieletów z cmentarzyska przy kościele św. Piotra i Pawła oraz przy kolegiacie NMP w Głogowie (XI–XIV), PA, t. 47, s. 175–182.
Iwanek B., 1992 Struktura antropologiczna ludności z wczesnośredniowiecznego Suraża, [w:] Biologia populacji ludzkich współczesnych i pradziejowych, red. F. Rożnowski, Słupsk, s. 151–160.
Kaliszewska-Drozdowska M. D., 1967 Czaszki z cmentarzyska przy kościele św. Trójcy w Czeplinku pow. Szczecinek, PA, t. 33. s. 87–91.
Kozłowski T., 2012 Stan biologiczny i warunki życia ludności in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (X–XIII wiek). Studium antropologiczne, Mons Sancti Laurentii, t. 7, Toruń.
Kozłowski T., Drozd A., 2006 Szczątki ludzkie, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Kałdusie (stanowisko 1), Mons Sancti Laurentii, t. 3, red. W. Chudziak, Toruń, t. 3, s. 39–48.
Kozłowski T., Głowacka N., Krajewska M., 2011 Analiza antropologiczna ludzkich szczątków kostnych pozyskanych w trakcie badań archeologicznych przy ulicy Wały gen. Sikorskiego w Toruniu, Archaeologia Historica Polona, t. 19, s. 167–189.
Kozłowski T., Głowacka N., Krajewska M., Drozd A., 2010 Zmiany patologiczne i struktura schorzeń średniowiecznych mieszkańców Torunia, [w:] Biokulturowe uwarunkowania stanu zdrowia populacji ludzkich z okresu średniowiecza, I Toruńskie Spotkanie Paleopatologiczne, red. T. Kozłowski, A. Drozd, Wrocław, s. 51–60.
Kozłowski T., Witas H., 2012 Metabolic and endocrine diseases, [w:] A companion to paleopathology, red. A. L. Grauer, New York, s. 401–419.
Kóčka W., 1958 Zagadnienie etnogenezy ludów Europy, MiPA, nr 22, Wrocław.
Kriesel G., 1962 Cmentarzysko szkieletowe w Stembarku, pow. Ostróda, PA, t. 28, s. 141–153.
Kriesel G., 1992 Zróżnicowanie populacji szkieletowej z Gruczna pod względem proporcji kości kończyn, [w:] Biologia populacji ludzkich współczesnych i pradziejowych, red. F. Rożnowski, Słupsk, s. 203–211.
Kwiatkowska B., 2005 Mieszkańcy średniowiecznego Wrocławia. Ocena warunków życia i stanu zdrowia w ujęciu antropologicznym, Wrocław.
Lorkiewicz W., Malinowski A., Puch A., 1995 Charakterystyka antropologiczna wczesnośredniowiecznego cmentarzyska szkieletowego w Niemczy Śląskiej (woj. wałbrzyskie), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Anthropologica, t. 2, s. 25–70.
Łuczak B., Kordala T., 1995 Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Robertowie, gmina Brudzeń Duży (XII–XIII w.), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Anthropologica, t. 3, s. 159–189.
Magnuszkiewicz M., Rajchel Z., 1980 Analiza kraniologiczna materiałów z cmentarzyska w Czeladzi Wielkiej, woj. leszczyńskie (XIII–XVI w.), MiPA, nr 99, s. 103–108.
Malinowski A., Bożiłow W., 1997 Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Warszawa.
Martin R., Saller K., 1957 Lehrbuch der Antropologie in systematischer Darstellung mit besonderer Berucksichtigung der Antropologischen Methoden, Stuttgart.
Miłosz E.,
Procesy przemian biologicznych średniowiecznych populacji z Pomorza Zachodniego, Poznań.
Miszkiewicz B., 1959 Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Groszowicach pod Opolem, PA, t. 25, z. 1, s. 221–230.
Miszkiewicz B., 1967 Ludność średniowieczna Opola w świetle badań antropologicznych, MiPA, nr 74, s. 199–216.
Miszkiewicz B., 1974 Analiza antropologiczna materiałów kostnych z Ostrowa Tumskiego (katedra wrocławska) z XVI–XVIII w., MiPA, nr 88, s. 95–106.
Miszkiewicz B., Gronkiewicz S., 1988 Analiza antropologiczna wczesnośredniowiecznej ludności z Milcza (XII–XIII w.), PA, t. 52, s. 195–205.
Ostrowska I., Ziółkiewicz T., 1937 Wzrost ludności polskiej w okresie piastowskim, określony na podstawie szkieletów wczesnohistorycznych z Ostrowa Lednickiego, PA, t. 12, s. 256–263.
Pearson K., 1899 On the reconstruction of stature of prehistoric races. Mathematic contributions of the theory of evolution, Transactions of the Royal Society, t. 192, s. 169–244.
Piontek J., 1979 Procesy mikroewolucyjne w europejskich populacjach ludzkich, Poznań.
Piontek J., 1981 Biologiczna charakterystyka średniowiecznej populacji ze Słaboszewa, woj. bydgoskie, [w:] Źródła do badań biologii i historii populacji słowiańskich, red. A. Malinowski, Poznań, s. 39–83.
Piontek J., Kozłowski T., 2002 Frequency of cribra orbitalia in the subadult medieval population from Gruczno, Poland, International Journal of Osteoarchaeology, t. 12, nr 3, s. 202–208.
Piontek J., Malinowski A., 1976 Cmentarzysko w Posadzie Rybotyckiej woj. Przemyśl, PA, t. 42, s. 297–305.
Piontek J., Mucha E., 1983 Cmentarzysko średniowieczne w Cedyni. Analiza antropologiczna, Materiały Zachodniopomorskie, t. 29, s. 75–144.
Pudło A., 2010 Występowanie cribra orbitalia u średniowiecznych mieszkańców Gdańska, [w:] Biokulturowe uwarunkowania stanu zdrowia populacji ludzkich w okresie średniowiecza, I Toruńskie Spotkanie Paleopatologiczne, red. T. Kozłowski, A. Drozd, Wrocław, s. 67–72.
Romanow J., 1973 Tomice, pow. Dzierżoniów: wielokulturowe stanowisko archeologiczne, Wrocław.
Rożnowski F., Cymek L., Rożnowski J., 2009 Ludność średniowiecznego Bytowa w świetle badań antropologicznych, Gdańsk.
Rösing F. W., Schwidetzky I., 1977 Vergleichend – statistische Untersuchengen zur Anthropologie des Hochmittelaters (500–1000 n. d. Z.), Homo, t. 28, s. 66–115.
Sarama L., 1956 Crania et alia ossa Polonica. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Samborcu, MiPA, nr 7, Wrocław.
Słociak J., 1994 Zmienność kierunkowa wybranych cech kraniometrycznych od neolitu do późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1594, Studia Antropologiczne 1, s. 47–74.
Standarts, 1994 Standards for data collection from human skeletal remains, red. J. E. Buikstra, H. D. Ubelaker, Arkanas Archeological Survey Research Series, nr 44, Fayetteville.
Steyn M., Iscan M. Y., DeKock M., Kranioti E. F., Michalodimitrakis M., L’abbe E. N., 2010 Analysis of Ante Mortem Trauma in Three Modern Skeletal Populations, International Journal of Osteoarchaeology, t. 20, z. 5, s. 561–571.
Stirland A., 1996 Patterns of trauma in a unique medieval parish cemetery, International Journal of Osteoarchaeology, t. 6, z. 1, s. 92–100.
Strzałko J., 1966 Propozycje budowy dawnej ludności Kołobrzegu na podstawie szczątków kostnych z cmentarzyska przy kolegiacie kołobrzeskiej (XIV–XVIII w.), PA, t. 32, s. 177–191.
Stuart-Macadam P., 1989 Porotic hyperostosis: relationship between orbital and vault lesions, American Journal of Physical Anthropology, t. 80, z. 2, s. 187–193.
Tomaszewska A., 2010 Przypadki zmian patologicznych w materiale szkieletowym z cmentarzyska przy ul. Wyszyńskiego we Wrocławiu (XVI–XVIII w.), [w:] Biokulturowe uwarunkowania stanu zdrowia populacji ludzkich w okresie średniowiecza, I Toruńskie Spotkania Paleopatologiczne, red. T. Kozłowski, A. Drozd, Wrocław, s. 73–79.
Uziembło R., 2003 Rejestr stanowisk archeologicznych i znalezisk z terenu Torunia, Toruń.
Walker P. L., Bathurst R. R., Richman R., Gjerdrum T., 2009 The causes of porotic hyperostosis and cribra orbitalia. A reappraisal of the iron-deficiency-anemia hypothesis, American Journal of Physical Anthropology, s. 139, 109–125.
White T. D., Folkens P. A., 2005 The Human Bone. Manual, Burlongton.
Wiercińska A., 1970 Zmiany w strukturze antropologicznej ludności z Wiślicy w ostatnim tysiącleciu, Rozprawy Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej, t. 5, s. 184–198.
Wierciński A., 1983 Procesy zmienności mikroewolucyjnej i ekosensytywnej człowieka, [w:] Człowiek i środowisko w pradziejach, red. J. K. Kozłowski, S. K. Kozłowski, Warszawa, s. 246–254.
Wokroj F., 1967 Wczesnośredniowieczne stanowisko „Młynówka” w Wolinie w świetle antropologii, Materiały Zachodniopomorskie, t. 13, s. 295–335.
Wokroj F., 1973 Zaludnienie Cedyni we wczesnym średniowieczu w świetle antropologii, Materiały Zachodniopomorskie, t. 17, s. 229–295.
Wolański H., 1954 Szczątki ludzkie z cmentarzyska wczesnohistorycznego (XI–XII w.) z Bazaru Nowego, powiat Maków Mazowiecki, PA, t. 20, s. 180–217.
Wolański H., 2006 Ekologia człowieka: Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka, t. 1: Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne zmiany przystosowawcze, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 853
Number of citations: 0