Zapiski rodzinne Jakuba Lubbego jako świadectwo życia kramarzy w Gdańsku u schyłku XV wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2013.006Słowa kluczowe
Prusy Królewskie, Gdańsk, XV wiek, kupcy, księga handlowa, rodzinaAbstrakt
Zapiski rodzinne gdańskiego kramarza Jakuba Lubbego niesłusznie dotąd zwano w literaturze kroniką rodzinną. Jak pokazują nowe, krytyczne analizy rękopisu, notatki odpisane przez potomka Lubbego, dominikanina Martina Grunewega, pochodziły z księgi handlowej prowadzonej przez Jakuba. Ten fakt stawia zapiski Jakuba Lubbego w nowym świetle. Należą one do typu samoświadectw ukazujących nieuświadamiany sposób postrzegania świata i wyobrażeń o nim. Analizie poddane zostały najliczniejsze tematyczne grupy zapisek dotyczące głownie rodziny i religijności Jakuba. Notatki Lubbego pozwalają poznać subiektywny sposób widzenia pełnionych przez niego ról społecznych – przybranego ojca, męża, kupca, starszego cechowego, członka parafii i wspólnoty miejskiej. Zapiski Jakuba ukazują nieustanne przeplatanie się spraw rodzinnych i zawodowych gdańskiego kramarza, którego areną był kupiecki dom.
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archivalische Quellen / Archival Sources
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Sign. 300/43 4b k. 110‘: Testament von Jacob Lubbe vom 16. Februar 1500 [?].
Źródła drukowane / Gedruckte Quellen / Printed Sources
Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562–ca. 1618) über seine Familie in Danzig, seine Handelsreisen in Osteuropa und sein Klosterleben in Polen, hg. v. A. Bues, 1–4 (2008).
Caspar Weinreich‘s Danziger Chronik. Ein Beitrag zur Geschichte Danzigs, der Lande Preussen und Polen, des Hansabundes und der nordischen Reiche, hg. v. Th . Hirsch, (1855).
Caspar Weinreichs Danziger Chronik, hg. v. Th . Hirsch, in: Scriptores rerum Prussicarum. Die Geschichtsquellen der preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft , hg. v. Th. Hirsch, M. Toppen, E. Strehlke, 4 (1870), S. 725–800.
Christoph Beyer des ältern Danziger Chronik, hg. v. Th . Hirsch, in: Scriptores rerum Prussicarum, Die Geschichtsquellen der preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft , hg. v. Th. Hirsch, M. Toppen, E. Strehlke, 5 (1874), S. 440–491.
Jacob Lubbe‘s Familienchronik, hg. v. Th. Hirsch, in: Scriptores rerum Prussicarum. Die Geschichtsquellen der preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft , hg. v. Th. Hirsch, M. Toppen, E. Strehlke, 4 (1870), S. 692–724.
Simon Grunau’s Preussische Chronik, hg. v. R. Philippi, P. Wagner, 3: Tractat 23–24 und Register, (Die Preussischen Geschichtschreiber des XVI. und XVII. Jahrhunderts 3, 1896).
Literatura / Literatur / Literature
Afflerbach T., Der berufl iche Alltag eines spätmittelalterlichen Hansekaufmanns. Betrachtungen zur Abwicklung von Handelsgeschäft en, (Kieler Werkstücke. Reihe A: Beiträge zur schleswig-holsteinischen und skandinavischen Geschichte 7, 1993).
Arnold U., Geschichtsschreibung im Preussenland bis zum Ausgang des 16. Jahrhunderts, „Jahrbuch fur die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands“, 19 (1970), S. 74–126.
Beer M., Eltern und Kinder des späten Mittelalters in ihren Briefen. Familienleben in der Stadt des Spätmittelalters und der frühen Neuzeit mit besonderer Berücksichtigung Nürnbergs (1400–1550), (Nürnberger Werkstücke zur Stadt- und Landesgeschichte 44, 1990).
Bischof N., Über den heuristischen Wert der Konzepte „Selbstzeugnis“ und „Ego- Dokument“ am Beispiel schlesischer Selbstzeugnisse 1550–1650, „Berichte und Forschungen“, 17 (2009/2010), S. 87–117.
Bogucka M., Śmierć i pogrzeb w Gdańsku w drugiej połowie XV w., in: dies., Człowiek i świat. Studia z dziejów kultury i mentalności XVI–XVIII w., (2008), S. 411–414.
Borawska T., Lubbe Jakub, in: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, hg. v. S. Gierszewski, 3 (1994), S. 84.
Borkowska U., Kult liturgiczny św. Urszuli w Polsce od XVI w., „Roczniki Humanistyczne“, 14, 2 (1966), S. 127–133.
Brauer H., Stadtchronistik und städtische Gesellschaft . Über die Wiederspiegelung sozialer Strukturen in der obersächsisch-lausitzischen Stadtchronistik der frühen Neuzeit, (2009).
Bues A., Dominikanin Martin Gruneweg (1462–po 1615) i jego pamiętniki, in: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej, hg. v. A. Markiewicz, M. Miławicki, (2009), S. 63–89.
Czaja R., Korrespondenzen der preußischen Städte und des preußischen Bürgertums als Selbstzeugnis und Kommunikationsmedium im Spätmittelalter, in: Kommunikation mit dem Ich. Signaturen der Selbstzeugnisforschung an europäischen Beispielen des 12. bis 16. Jahrhunderts, hg. v. H.-D. Heimann, P. Monnet, (Europa in der Geschichte 7, 2004), S. 111–116.
Czaja R., Zum Stand hansischer und preußischer Editionen, in: Edition deutschsprachiger Quellen aus dem Ostseeraum (14.–16. Jahrhundert), hg. v. M. Thumser, J. Tandecki, D. Heckmann, (2001), S. 213–227.
Delimata M., Dziecko w Polsce średniowiecznej, (2004).
Długokęcki W., W sprawie późnośredniowiecznych testamentów gdańskich, „Zapiski Historyczne“, 76, 3 (2011), S. 115–139.
Dworzaczkowa J., Dziejopisarstwo gdańskie do połowy XVI wieku, (1962).
Dworzaczkowa J., Jakub Lubbe, in: Polski Słownik Biograficzny, 17 (1972), S. 577.
Eysymontt R., Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, (2009).
Gruber K., Keyser E., Die Marienkirche in Danzig, (Die Baudenkmäler der freien Stadt Danzig 1, Die kirchlichen Bauwerke 1, 1929).
Gunther O., Das Alter der St. Marien-Magdalenenkapelle der Marienkirche in Danzig, „Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtssvereins“, 13, 2 (1914), S. 45.
Hirsch Th., Die Ober-Pfarrkirche von Sankt Marien in Danzig, 1 (1843).
Hirsch Th., Danzigs Handel- und Gewerbegeschichte unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, (1855).
Irsigler F., Der Alltag einer hansischen Kaufmannsfamilie der Veckinchusen- Briefe, „Hansische Geschichtsblatter“, 103 (1985), S. 75–99.
Jeziorski P.A., Margines społeczny w dużych miastach Prus i Inflant w późnym średniowieczu i wczesnych czasach nowożytnych, (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 94, 1, 2009).
Kobielus S., Bóg nie kocha miast – klasztor jako miasto, in: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, hg. v. M. Derwich, A. Pobog-Lenartowicz, (2000), S. 51–60.
Krollman H., Lubbe Jakob, in: Altpreußische Biographie, 1 (1936), S. 409.
Krusenstjern B. v., Was sind Selbstzeugnisse? Begriffskritische und quellenkundliche Überlegungen anhand von Beispielen aus dem 17. Jahrhundert, „Historische Anthropologie“, 2 (1994), S. 462–471.
Melchior-Bonnet S., Od Gersona do Montaigne‘a. Władza i miłość, in: Historia ojców i ojcostwa, hg. v. J. Delumeau, D. Roche, (1995), S. 60–70.
Możejko B., Materiał źródłowy z Gdańska do dziejów późnośredniowiecznych pielgrzymek – rekonesans badawczy, in: Pielgrzymi, pogrobowcy, prebendarze, (Studia z dziejów średniowiecza 15, 2009), S. 111–113.
Możejko B., Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, (2010).
Nadolski B., Liturgika, 3: Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa (1992).
Oliński P., Der Dominikanermönch Wenzel (Martin Gruneweg) im Spiegel seiner Memoiren, in: Kommunikation mit dem Ich. Signaturen der Selbstzeugnisforschung an europäischen Beispielen des 12. bis 16. Jahrhunderts, hg. v. H.-D. Heimann, P. Monnet, (Europa in der Geschichte 7, 2004), S. 117–131.
Oliński P., Fundacje mieszczańskie w miastach pruskich w okresie średniowiecza i na progu czasów nowożytnych (Chełmno, Toruń, Elbląg, Gdańsk, Królewiec, Braniewo), (2008).
Oliński P., Die Hanse in den Danziger Chroniken, in: Das Bild der Hanse in der städtischen Geschichtsschreibung des Mittelalters und der frühen Neuzeit, hg. v. V. Henn, J. Sarnowsky, (Hansische Studien 20, 2010), S. 50–53.
Oliński P., Relacje między jednostką a grupą w wielkich miastach pruskich w średniowieczu, in: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, hg. v. A. Szymczakowa, (2009), S. 179–188.
Reitemeier A., „… to den buwe gheve ik…“. Bedeutung und Attraktivität der Pfarrkirchen im späten Mittelalter, in: Der Kaufmann und der liebe Gott. Zu Kommerz und Kirche in Mittelalter und Früher Neuzeit, hg. v. A. Grasmann, (Hansische Studien 18, 2009), S. 59–88.
Ropp G. v. der, Kaufmannsleben zur Zeit der Hanse, (Pfingstblätter des Hansischen
Geschichtsvereins 3, 1907). Ruhle S., Jakob Lubbe, ein Danziger Bürger des 15. Jahrhunderts, „Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtssvereins“, 23 (1924), S. 17–30, 33–45.
Samsonowicz H., Rola Gdańska w życiu stanowym Prus Królewskich i w życiu politycznym Rzczeczypospolitej, in: Historia Gdańska, hg. v. E. Cieślak, 2: 1454–1655 (1982), S. 267–268.
Schmidt H., Die deutschen Städtechroniken als Spiegel des bürgerlichen Selbstverständnisses im Spätmittelalter, (1958).
Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, 1: Von den Anfängen bis 1517 (1913).
Sprandel R., Gesellschaft und Literatur im Mittelalter, (1982).
Straszewicz M., Józef Oblubieniec, II. Kult, in: Encyklopedia Katolicka, 8 (2000), S. 125.
Strebitzki J., Lubbe‘s Chronik. Ein Beitrag zur Culturgeschichte Danzigs, „Altpreussische Monatsschrift “, 11 (1874), S. 242–251.
Szarszewski A., Patrocinia średniowiecznych szpitali gdańskich, in: Kaci, święci, templariusze, hg. v. B. Śliwiński, (Studia z dziejów średniowiecza 14, 2008), S. 205–216.
Tandecki J., Dziejopisarstwo miejskie w Toruniu i w Prusach w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, „Rocznik Toruński“, 38 (2011), S. 7–21.
Walczak R., Pamiętniki Marcina Grunewega, „Studia Źródłoznawcze“, 5 (1960), S. 57–77.
Winner O., Handbuch der Namen und Heiligen, (1966).
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 480
Liczba cytowań: 0
