Część trzecia dzieła Malchera Piotrkowity pt. „Przeciw morowemu powietrzu przestroga z przedniejszych doktorów nauki lekarskiej dla ludu pospolitego napisana”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2021.0011Słowa kluczowe
edycja krytyczna, Malcher Piotrkowita, renesans, XVI wiek, epidemie, dziennik z czasu zarazy, dawna literatura medycznaAbstrakt
W artykule zaprezentowano trzeci rozdział dzieła Przeciw morowemu powietrzu przestroga z przedniejszych doktorów nauki lekarskiej dla ludu pospolitego napisana autorstwa Malchera Piotrkowity. Dzieło zostało wydane bez podania miejsca druku, roku i nazwy drukarni po 5 stycznia 1579 roku. Unikat niepaginowanego dzieła, obejmującego sześćdziesiąt kart in octavo, znajduje się w zasobach Muzeum Narodowego w Krakowie/Muzeum Książąt Czartoryskich.
W rozdziale trzecim Piotrkowita przedstawił zalecenia sanitarne mające na celu złagodzenie skutków epidemii (m.in. dezynfekcja, kwarantanna, dystans społeczny, izolacja społeczna, zamykanie budynków użyteczności publicznej).
Bibliografia
Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, 1896, t. 3: (Ab anno 1551 ad annum 1606), fasciculus 1: (Ab anno 1551 ad annum 1589), editionem curavit A. Chmiel, Cracoviae.
Bielski J., 1597, Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego, syna jego wydana, Kraków: J. Siebeneycher.
Borek P., 2016, Staropolskie teksty jako źródła do dziejów epidemii (rekonesans), w: Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, pod red. K. Polka i Ł. T. Sroki, Kraków.
Brodzicki C., 2000, Morowe powietrze w XVI wieku w Polsce i przeciwdziałanie jemu, zalecane przez Marcina Ruffusa z Wałcza, cyrulika i medyka łomżyńskiego, „Analecta”, z. 1.
Charewiczowa Ł., 1930, Klęski zaraz w dawnym Lwowie, Lwów.
Gajewska M., 2009, Epidemia dżumy w Rzeczypospolitej w świetle XVI–XVII-wiecznych traktatów medycznych i zielników. Profilaktyka indywidualna, w: Wśród córek Eskulapa. Szkice z dziejów medycyny i higieny Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, [cz. 1], pod red. A. Karpińskiego, Warszawa.
Gąsiorowski L., 1839, Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do czasów najnowszych, t. 1, Poznań.
Giedroyć F., 1899, Mór w Polsce w wiekach ubiegłych. Zarys historyczny, Warszawa.
Gruchała J. S., 2010, Szarzyński Sęp (Semp, Senpius) Mikołaj h. Junosza, w: Polski słownik biograficzny, t. 47, pod red. A. Romanowskiego, Warszawa.
Hajdukiewicz L., 1977, Mucharski Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, pod red. B. Leśnodorskiego, Kraków.
Jewłaszewski T., 1860, Pamiętniki. 1546–1604, wyd. T. xżę L. [Tomasz Lubomirski], Warszawa.
Karpiński A., 1981, Biedota miejska wobec zaraz i innych klęsk żywiołowych w Warszawie w latach 1526–1655, „Rocznik Warszawski”.
Karpiński A., 2000, W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa.
Komentarz edytorski, 2001, w: M. Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak i A. Karpiński, przy współpracy K. Mrowcewicza, Warszawa.
Kowalska H., 1969, Kostka Jan ze Sztemberku h. Dąbrowa, w: Polski słownik biograficzny, t. 14, pod red. B. Leśnodorskiego, Kraków.
Koźmiński S., 1883, Słownik lekarzów polskich, Warszawa.
Kracik J., 2012, Staropolskie postawy wobec zarazy, wyd. 2, uzupełnione, Kraków.
Krakowiecka L., 1956, Maciej z Miechowa. Lekarz i uczony Odrodzenia, Warszawa.
Kronika lekarzy krakowskich do końca XVI wieku. Przyczynki archiwalne, 1909, zebrał J. Lachs, Kraków.
Kubala L., 1880, Czarna śmierć, w: idem, Szkice historyczne, seria 2, Lwów.
Maciejowski W. A., 1852, Piśmiennictwo polskie, t. 3, Warszawa.
Makara J., 1936, Dzieje parafii jarosławskiej, Jarosław.
Pilarczyk F., 1976, Mikołaj Sęp Szarzyński „Na herb Dąbrowa” (próba ustalenia pierwotnego kształtu wiersza), „Studia i Materiały Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze (5), II: Nauki Filologiczne” (5).
Piotrkowita M., [1579], [List dedykacyjny do Jana Kostki], w: idem, Przeciw morowemu powietrzu przestroga z przedniejszych doktorów nauki lekarskiej dla ludu pospolitego napisana, b.m.
Rychlik I., 1893, Kościół kolegiaty Wszystkich Świętych w Jarosławiu, Jarosław.
Siarczyński F., 1828, Obraz wieku panowania Zygmunta III, cz. 2, Lwów.
Sobieszczański F. M., 1865, Pietrkowita (Marek), w: Encyklopedia powszechna [S. Orgelbranda], t. 20, Warszawa.
Spektale masowej śmierci. Plagi. Zarazy. Epidemie, 2012, przeł. L. Karnas, Warszawa.
Starczykowska K., 2014, „Pomiędzy nadzieją a trwogą”. Życie codzienne w czasie ucieczek przed epidemiami w Rzeczypospolitej od połowy XVI do początku XVIII wieku, w: Wśród córek Eskulapa. Szkice z dziejów medycyny i higieny w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, cz. 2, pod red. A. Karpińskiego, Warszawa.
Starowolski S., 1655, Monumenta Sarmatarum viam universae carnis ingressorum, Cracoviae: in officina Viduae et Haeredum Francisci Caesarii.
Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in universitate studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849, 1849, edidit J. Muczkowski, Cracoviae.
Szpilczyński S., 1961, Doktor Sebastian Petrycy z Pilzna (1554–1626), Warszawa.
Śnieżko D., 1996, Mikołaj Sęp Szarzyński, Poznań.
Tchórznicki J., 1893, Wstęp, w: Stary rękopis o dżumie Marcina Ruffa „Epitome opusculi”, wyd. J. Tchórznicki, Warszawa.
Tkacz B., 1964, Ważniejsze traktaty o chorobach zakaźnych z krakowskiej szkoły od XV do XVII wieku, „Przegląd Epidemiologiczny”, nr 2.
Umiastowski P., 1591, Nauka o morowym powietrzu na cztery księgi rozłożona, Kraków: A. Piotrkowczyk.
Walawender A., 1932, Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450–1586, t. 1: Zjawiska meteorologiczne i pomory (z wykresami), przedmowa F. Bujak, Lwów.
Wrzesiński S., 2011, Epidemie w dawnej Polsce, Zakrzewo.
Wybór tekstów źródłowych do dziejów medycyny polskiej, 1983, Kraków.
Wyrobisz A., 1999, Misericordia pestis tempore. Postawy i zachowania w czasie zarazy w Polsce nowożytnej (XVI–XVIII w.), w: Charitas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, pod red. U. Augustyniak i A. Karpińskiego, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 197
Liczba cytowań: 0
