Problem tytułu w wydawaniu mów (świeckie oratorstwo XVI–poł. XVIII wieku)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2021.0001Słowa kluczowe
mowa, oratorstwo, tytuł, edycja krytyczna, rękopisAbstrakt
W artykule przedstawiono propozycję zasad, jakimi powinien kierować się edytor dawnego świeckiego oratorstwa, i formy, jaką tytuł powinien przyjąć w edycji mów. Podstawowe założenie głosi, że tytuły występujące w zapisach mów (rękopisach i drukach) nie są integralną częścią oracji – należy ona do sfery oralności, tytuł jest nadawany później, tylko zapisowi. Obowiązkiem edytora jest nadanie mowie tytułu, który wynika z rozpoznania – przedstawionych syntetycznie w artykule – zasad funkcjonowania źródeł oratorskich i systemu retoryki związanego ze staropolską obyczajowością.
Bibliografia
Barłowska M., 2000, Jerzy Ossoliński. Orator polskiego baroku, Katowice.
Barłowska M., 2008, Mowa poselska Jerzego Niemirycza, w: W kręgu Hadziacza A.D. 1658. Od historii do literatury, pod red. P. Borka, Kraków.
Barłowska M., 2008, Ossoliński, Sarbiewski, Moskorzowski – mowy pogrzebowe. Teksty w dialogu, Katowice.
Barłowska M., 2010, Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII–XVIII wieku – prolegomena filologiczne, Katowice.
Barłowska M., 2011, Mówcy XVII w. w „Swadzie polskiej...” J. Ostrowskiego-Danejkowicza, w: Proza staropolska, pod red. K. Płachcińskiej i M. Bauer, Łódź.
Barłowska M., 2014, Dwie „rzeczy przy pogrzebie”. Glosa do recepcji prozy Jana Kochanowskiego, w: eadem, „Nasz Kochanowski”. Studia z recepcji poety w wieku XVII, Katowice.
Barłowska M., 2020, Mowy „przy oddawaniu”, czyli o możliwych powinowactwach retorycznych gatunków, „Śląskie Studia Polonistyczne”, z. 2, tekst dostępny online: file:///C:/Users/455/AppData/Local/Temp/10437-Tekst%20artyku%C5%82u-19172-1-10-20201204-1.pdf.
Barłowska M., Ciszewska M., 2021, Dlaczego nie Pisarski. Miejsce „Mówcy polskiego” w tradycji pogrzebowych tekstów oratorskich Jakuba Sobieskiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 4 [w druku].
Boczyłowic J., 1699, Orator politicus albo wymowny polityk, rózne traktujący materyje, Toruń.
Ciszewska M., 2016, Tuliusz domowy. Świeckie oratorstwo szlacheckie kręgu rodzinnego (XVII–XVIII wiek), Warszawa.
Gałuszka J., 2019, Mowy Jakuba Sobieskiego na pogrzebach Stanisława, Jana i Reginy Żółkiewskich jako przykład oratorstwa siedemnastowiecznego – edycja źródłowa, „Terminus”.
Glinka F., 1670, Zwierzyniec Jednorożców z przydatkiem różnych mów sejmowych, listów, pism i dyskursów, tak polskich jako i łacińskich..., Lwów.
Grześkowiak R., 2017, Stary druk jako podstawa edycji krytycznej. Preliminaria, w: Jak wydawać teksty dawne, pod red. K. Borowiec et al., Poznań.
Karpiński A., 2003, Poezja w sarmackich rękopisach – o zbiorach wierszy i ich zbieraniu. Próba porządkowania źródeł, w: idem, Tekst staropolski. Studia i szkice o literaturze dawnej w rękopisach, Warszawa.
Krzywy R., 2017, Projekt edycji hermeneutycznej, w: Jak wydawać teksty dawne, pod red. K. Borowiec et al., Poznań.
Małecki A., 1860, Wybór mów staropolskich świeckich, sejmowych i innych, Kraków.
Ostrowski-Danejkowicz J., 1745, Swada polska i łacińska albo miscellanea oratorskie sejmowe, weselne, kancelaryjne, listowne, kaznodziejskie, pogrzebowe, statystyczne, panegiryczne, elogiarne, inskrypcyjnei inne różne w oboim języku prozą i wierszem, t. 1, Lublin.
Partyka J., 1995, Rękopisy dworu szlacheckiego doby staropolskiej, Warszawa.
Pisarski J. S., 1676, Mówca polski albo suplement do tomu pierwszego mów sejmowych. Mowy krom tego weselnym aktom i różnym powinszowaniom służące i listy należące do tychże materii, Kalisz.
Pisarski J. S., 1668, Mówca polski albo wielkich senatorów powagą i ojczystą wymową oratorów sejmowe i pogrzebne mowy, t. 1, Kalisz.
Płachcińska K., 2004, Obraz kultury retorycznej społeczeństwa szlacheckiego na podstawie mów sejmowych z lat 1556–1564, Łódź.
Płachcińska K., 2015, Retoryka lekceważenia. Odpowiedź Andrzeja Maksymiliana Fredry posłom kozackim na sejmie 1652 roku, „Forum Artis Rhetoricae”, nr 1.
Roszak S., 2004, Archiwa sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenie rękopiśmiennych ksiąg silva rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku, Toruń.
Sarbiewski M. K., 1954, O poezji doskonałej, czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi sive Vergilius et Homerus), O poezji doskonałej (De perfecta poesi sive Vergilius et Homerus), tłum. M. Plezia, oprac. S. Skimina, Wrocław.
Sobieski J., 2019, Mowy pogrzebowe, wyd. M. Barłowska i M. Ciszewska, Warszawa, BPS 45.
Trębska M., 2008, Jak oddać pannę bez wianka, czyli inwencyjne rozterki Jakuba Maksymiliana Fredry (mowa weselna na ślubie Jadwigi Łuszkowskiej), w: „Amor vincit omnia”. Erotyzm w literaturze staropolskiej, pod red. R. Krzywego, Warszawa.
Trębska M., 2008, Staropolskie szlacheckie oracje weselne. Genologia, obrzęd, źródła, Warszawa.
Wojsznarowicz K. J., 1648, Orator polityczny weselnym i pogrzebowym służący aktom…, Kraków.
Zachara M., 1980, Sylwy – dokument szlacheckiej kultury umysłowej w XVII w., w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku, pod red. H. Dziechcińskiej, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 273
Liczba cytowań: 0
