Listy prywatne – listy służbowe. Problemy edycji korespondencji prezesa „Czytelnika” Jerzego Borejszy z archiwum domowego

Abstrakt

Artykuł charakteryzuje specyfikę edycji korespondencji działacza kulturalnego i prezesa największego po drugiej wojnie światowej na ziemiach polskich wydawnictwa, Spółdzielni „Czytelnik” – Jerzego Borejszy. Wskazuje na cechy charakterystyczne dla tego typu zbiorów, które w większości bądź nie zachowały się (w innych wydawnictwach), bądź nadal mogą spoczywać w rękach prywatnych. Autor zwraca uwagę na te elementy sytuacji politycznej i kulturalnej, które odgrywały kluczową rolę w niszczeniu dokumentów przez działaczy partyjnych, a po latach także przez literatów. Elementy te miały także wpływ na cechy formalne wymienianych listów (możliwość cenzury przez władze), jak również ich treść. Jednak nawet mimo fragmentaryczności takich zasobów ich edycja nie podlega dyskusji. Wiele z nich uzupełnia bowiem zapisy diarystyczne czołowych twórców kultury, jak np. w tym wypadku pisarek: Marii Dąbrowskiej i Zofii Nałkowskiej. Osobnym problemem, który został poruszony w artykule, było zwrócenie uwagi na rolę szczegółowych opisów podstawy wydania, jakie powinny być sporządzane przez edytora, szczególnie w odniesieniu do dokumentów z lat 1944–1946. W wielu wypadkach wojenne zniszczenia zmuszały do wysyłania wiadomości w stanie odbiegających od dzisiejszych norm, a istotne znaczenie dla treści mogą mieć także wszelkie pieczątki (poczty polowej, cenzury wojskowej etc.), jak i urzędowe adnotacje. Pisano, na czym się dało i czym się dało, co po siedemdziesięciu latach powoduje olbrzymie problemy z odczytaniem przesyłanych tekstów. W takim wypadku zasadne wydaje się umieszczanie fotografii tych dokumentów.