Wędrówki po „moich” czy „moich niegdyś” okolicach? Podróż sentymentalna Władysława Syrokomli po kraju dzieciństwa i młodości
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2019.0017Słowa kluczowe
Władysław Syrokomla, polski romantyzm krajowy, okres międzypowstaniowy, dziennik podróży, kraj dzieciństwaAbstrakt
Władysław Syrokomla (Ludwik Kondratowicz) to przedstawiciel polskiego romantyzmu krajowego doby międzypowstaniowej. Mieszkał i tworzył początkowo na Mińszczyźnie, następnie na Wileńszczyźnie. Wśród jego bogatej twórczości, obok gawęd, dramatów, wierszy, znalazły się również dzienniki podróży. Dziewiętnastowieczny dziennik podróży był gatunkiem literackim łączącym w sobie intymne zwierzenia autora z dziełem krajoznawczo-historycznym. Elementy osobiste zawarte były zazwyczaj we wstępie bądź zakończeniu. Artykuł omawia dwie wersje wstępu do dziennika podróży Wędrówki po moich niegdyś okolicach: drukowaną (1853) i rękopiśmienną (1852?). Autorka artykułu analizuje oba teksty pod względem czasu powstania, podobieństw i różnic, natężenia emocjonalności wypowiedzi. Artykuł został uzupełniony dodatkiem zawierającym transliterację manuskryptu pochodzącego w Litewskiego Archiwum Literatury i Sztuki w Wilnie.
Bibliografia
Abramowicz A., 1970, Wincenty Pol i Władysław Syrokomla jako archeologowie, w: idem, Podróżnicy po przeszłości. Szkice z dziejów archeologii, „Acta Archeologica Lodziensia”, nr 18.
Albrecht-Szymanowska W., 2001, Kondratowicz Ludwik, w: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, red. R. Loth, t. 2: (I–Me), Warszawa.
Baliński M., 1841, Wspomnienie jednego dnia wędrówki po kraju, „Biblioteka Warszawska”, t. 4.
Baliński M., Nieśwież do czasów księcia Karola Radziwiłła zwanego Panie Kochanku, w: Niezapominajki. Rok ósmy. Noworocznik na rok 1847. Wydany przez Karola Korwella. Ozdobiony rycinami, Warszawa.
Bańkowski P., 1935, Rosyjski wiersz Syrokomli, „Pamiętnik Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, t. 32, nr ¼.
Bartnicka J., 1974, Hardy lirnik wioskowy. Studium o Kondratowiczu–Syrokomli. Feliks Fornalczyk. Poznań 1972. Wydawnictwo Poznańskie. s.s. 544 + 6 wklejek ilustr. oraz errata na wklejce, „Pamiętnik Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, t. 65, nr 3.
Chartanowicz M., Karczmarz G., 1988, Komisje archeograficzne i archeologiczne wileńskie w latach 1842–1915, „Kwartalnik Historii, Nauki i Techniki”, t. 33, nr 4.
Cywiński S., 1923, Dodatek. I. Szkic o Syrokomli [s. 275–321]. II. Tablica chronologiczna do życiorysu Syrokomli [s. 322–323]. III. Tablica chronologiczna ważniejszych utworów Syrokomli [s. 324–327]. IV. Bibljografja [s. 328–334], w: Wybór poezyj Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza), t. 3, Wilno.
Drogoszewski A., 1904, Władysław Syrokomla, „Biblioteka Warszawska”, t. 1.
Drogoszewski A., 1905, Władysław Syrokomla, Warszawa.
Fedorowicz I., 2014, Nieznane listy Władysława Syrokomli, „Slavistica Vilnensis. Kalbotyra (2) [Lingwistyka]”, t. 59.
Fedorowicz I., 2014, O Władysławie Syrokomli w kontekście jego nieznanych listów, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy” [Wilno], t. 13/14.
Fornalczyk F., 1972, Hardy lirnik wioskowy. Studium o Kondratowiczu–Syrokomli, Poznań.
Frycz A., 1975, Początki starożytnictwa i myśli konserwatorskiej w Polsce, „Ochrona Zabytków”, t. 28, nr 1 (108).
Ilgiewicz H., 2005, Muzeum Starożytności i Komisja Archeologiczna w Wilnie 1855–1865, w: eadem, Wileńskie towarzystwa i instytucje naukowe w XIX wieku, Toruń.
K., 1846, Nieśwież w 1846. (Wyjątek z listu do wydawcy Tygodnika), „Tygodnik Petersburski: Gazeta Urzędowa Królestwa Polskiego”, R. 17, cz. 34, nr 60 (wtorek 5/17 sierpnia).
Kirkor A. H., 1856, Przechadzki po Wilnie i jego okolicach, Wilno.
Kirkor A. H., 1862, Przewodnik. Wilno i koleje żelazne z Wilna do Petersburga i Rygi, oraz do granic na Kowno i Warszawę. Z planem, Widokami Wilna i Mappą kolei żelaznych, Wilno.
Kondratowicz Ludwik, 1870, w: Estreicher K., Bibliografia polska XIX stólecia, cz. 1, t. 2: (G–L), Kraków.
Korotyński W. R., 1896, Syrokomla o sobie, Warszawa.
Korotyński W., 1870, Ułamki pamiętników Władysława Syrokomli, „Gazeta Warszawska”, nr 89–95, nr 99–101, nr 104–105.
Korotyński W., 1882, Obrazy z pobrzeży Niemna, „Tygodnik Powszechny” [Warszawa], nr 29, nr 44, nr 45–49.
Kraszewski J. I., 1839, Wędrówki literackie. Fantastyczne i historyczne przez J. I. Kraszewskiego, Wilno.
Kraszewski J. I., 1840, Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy przez J. J. Kraszewskiego, t. 1, Wilno.
Kraszewski J. I., 1840, Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy przez J. J. Kraszewskiego, t. 2, Wilno.
Kraszewski J. I., 1842, Obrazy z życia i podróży przez J. I. Kraszewskiego, t. 1, Wilno.
Kraszewski J. I., 1842, Obrazy z życia i podróży przez J. I. Kraszewskiego, t. 2, Wilno.
Kraszewski J. I., 1845, Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i Budzaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843. Od 22 czerwca do 11 września. J. I. Kraszewskiego członka czynnego Towarzystwa Odesskiego Historji i Starożytności, t. 1, Wilno.
Kraszewski J. I., 1845, Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843. Od 22 czerwca do 11 września. J. I. Kraszewskiego członka czynnego Towarzystwa Odesskiego Historji i Starożytności, t. 2, Wilno.
Kraszewski J. I., 1860, Wspomnienia Polesia, Wołynia, i Litwy J. J. Kraszewskiego, Paryż.
Kraszewski J. I., 1862, Władysław Syrokomla, „Przegląd Europejski” R. 1, t. 2.
Kraszewski J. I., 1863, Władysław Syrokomla (Ludwik Kondratowicz), Warszawa.
Kraszewski J. I., 1866, Kartki z podróży 1858-1864 r. przez J. I. Kraszewskiego. Kraków, Wiedeń, Triest, Wenecja, Padwa, Medjolan, Genua, Piza, Florencja, Rzym, Warszawa.
[Maldzis A.], 1969, Мальдзіс Адам, Уладзіслаў Сыракомля, w: idem, Падарожжа ў XIX стагоддзе. З гісторыі беларускай літаратуры, мастацтва і культуры: навукова-папулярныя нарысы, Мінск: Выдавецтва "Народная асвета".
Maldzis A., 1973, Władysław Syrokomla a literatura białoruska, w: Syrokomli w 150 rocznicę urodzin. Materiały sesji popularno-naukowej, red. M. Inglot, Inowrocław–Toruń.
[Marchel W.], 1995, Мархель У., Сыракомля Уладзіслаў, w: Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік у 6 тамах, Т. 5, рэд. А.В. Мальдзіс, Мінск: Беларуская Энцыклапедыя.
Marchel W., 1973, Władysław Syrokomla w przekładach białoruskich, w: Syrokomli w 150 rocznicę urodzin. Materiały sesji popularno-naukowej, red. M. Inglot, Inowrocław–Toruń.
Nieśwież, 1846, w: Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana, t. 3, Warszawa.
Orłowski J., 1973, Władysław Syrokomla jako tłumacz poezji rosyjskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Nauki Filozoficzne i Humanistyczne”, vol. 27, Lublin.
Pačovskij F. I., 1963, Władysław Syrokomla jako tłumacz Szewczenki, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Nauki Filozoficzne i Humanistyczne”, t. 18.
Pini T., 1901, Władysław Syrokomla i jego utwory, Lwów.
Romankówna M., 1975, Władysław Syrokomla. Życie i twórczość, Warszawa–Kraków.
Stolzman M., 1980, Syrokomla i świat książek, „Roczniki biblioteczne”, z. 1.
Stolzman M., 1987, Nigdy od ciebie miasto... Dzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832–1863), Olsztyn.
Syrokomla W. (L. Kondratowicz), 1914, Podróż swojaka po swojszczyźnie. Z rękopisu ogłosił Władysław Korotyński, Warszawa.
Syrokomla W., 1849, Wspomnienie Nieświeża. Sonety, „Rocznik Literacki”.
Syrokomla W., 1853, Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studja historyczne i obyczajowe, Wilno.
Syrokomla W., 1853, Życiorys Marcina Kromera, w: Kromer M., Polska czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Ksiąg dwoje, przełożył z łacińskiego, notami i życiorysem Autora uzupełnił W. Syrokomla, Wilno.
Syrokomla W., 1855, Wyjątek z dziennika letniej wycieczki pod tytułem Troki, Stokliszki, Jeżno, Punie, „Gazeta Warszawska”, R. 93, nr 60, 62–64, 66, 68, 71, 74, 78, 81, 84.
Syrokomla W., 1857, Mińsk, „Teka Wileńska”, nr 1–2.
Syrokomla W., 1857, Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (Troki, Stokliszki, Jeżno, Punie, Niemież, Miedniki etc.) z ryciną litografowaną i drzeworytami, Wilno.
Syrokomla W., 1860, Wrażenia pielgrzyma po swojej ziemi. Poemat, t. 1: Z Litwy do Wielkopolski, Wilno.
Syrokomla W., 1860, Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (do Oszmiany – do Kiernowa – do Kowna), t. 2, Wilno.
Syrokomla W., 1861, Niemen od źródeł do ujścia. Pamiętnik podróży żeglarza litewską wiciną z Kowna do Królewca, Wilno.
Syrokomla W., 1862, Zamek w Nieświeżu, „Tygodnik Illustrowany”, t. 5, nr 143.
Syrokomla W., 1872, Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). Wydanie zupełne. Na rzecz wdowy i sierot autora, t. 1–10, Warszawa.
Syrokomla W., 1872, Wspomnienie Nieświeża. Sonety, w: idem, Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). Wydanie zupełne na rzecz wdowy i sierot autora, t. 6, Warszawa.
Szczerba A., 2007, Podróże krajoznawcze Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli), „Analecta”, t. 16, nr 1–2 (31–32).
Trypućko J., 1955, Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, t. 1, Uppsala.
Trypućko J., 1957, Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, t. 2, Uppsala.
Tyszkiewicz E., 1846, Listy o Szwecji, t. 1, Wilno.
Tyszkiewicz E., 1846, Listy o Szwecji, t. 2, Wilno.
Tyszkiewicz K., 1862, Notaty z podróży, w: Pismo zbiorowe wileńskie na rok 1862. Wydał Jan ze Śliwina, Wilno.
Tyszkiewicz K., 1871, Wilija i jej brzegi : pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym, Drezno.
Tyszkiewicz M., 1863, Dziennik podróży po Egipcie i Nubji przez Hr. M. Tyszkiewicza. Wydany nakładem i staraniem I. – K. Wilczyńskiego wydawcy Album Wileńskiego, cz. 1, Paryż.
Wiszniewski M., 1851, Podróż do Włoch, Sycylii i Malty, t. 1, wyd. 2, Warszawa.
Witanowski M. R., 1912, Józef Ignacy Kraszewski jako krajoznawca, „Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Illustrowany” [Warszawa] R. 3, nr 40 [28 września], nr 41 [5 października].
Witkowski M., 1962, Syrokomli wycieczka po swojszczyźnie, w: Literackie przystanki nad Wartą, red. Z. Szweykowski, Poznań.
Zdziechowski M., 1924, Władysław Syrokomla. Pierwiastek litewsko-białoruski w twórczości polskiej, Wilno.
Мысліцелі і асветнікі Беларусі Х–ХІ ст., 1995, рэд. Б. Сачанка, Мінск: Беларуская Энцыклапедыя.
Rękopisy dotyczące Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza)
Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, F109-36 (F81-36): Kondratowicz Ludwik, Notatka o Nieświeżu 1844 skirti Mykolui Balinskiui tekste 2 piešiniai [F109: Kondtatavičius Liudvikas (Vladislavas Sirokomlė; F109-36: Kondratowicz Ludwik, Notatka o Nieświeżu 1844 dla Michała Balińskiego z 2 rysunkami].
Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, F9-419, L. 1-46 [rękopis], 47-166 [druk z ręcznymi adnotacjami autora]: Syrokomla Władysław, Wędrówki po mojej niegdyś okolicy. Wspomnienia, studija historyczne i obyczajowe przez Władysława Syrokomlę. Ciąg pierwszy 1853.
Litewskie Archiwum Historyczne, F1135, Ap. 3, B. 28, L. 4 [karteczka katalogowa 9x5 cm z nazwiskiem Ludwika Kondratowicz do wklejania do książek w księgozbiorze].
Litewskie Archiwum Historyczne, F1135, Ap. 3, B. 28, L. 78-97: Katalog Książek s. p. Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli) spisany 1862 r. Września 25 dnia przez Anicetego Reniera].
Litewskie Archiwum Literatury i Sztuki, F96, Ap. 1, B. 144, L. 9-24: Książki pozostałe po św. P. Ludwiku Kondratowiczu (Władysławie Syrokomli).
Litewskie Archiwum Literatury i Sztuki, F96, Ap. 1, B. 22, L. 2-16: Syrokomla Władysław, Wędrówki po moich niegdyś okolicach [rękopis odnoszący się do fragmentów książki].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1042
Liczba cytowań: 0
