Rozważania o sposobach edycji zabytków wielojęzycznych powstałych na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2018.0015Słowa kluczowe
Konstanty Szyrwid, Wielkie Księstwo Litewskie, zabytki wielojęzyczne, utwory o charakterze religijnym, postylla katolicka, Punkty kazań Konstantego SzyrwidaAbstrakt
Prezentowany artykuł to próba przedstawienia trudności metodologicznych związanych z wydawaniem zabytków wielojęzycznych powstałych na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku w okresie kształtowania się podstaw piśmiennictwa litewskiego. Szczególna uwaga została tu poświęcona edycji tekstów w języku polskim znajdujących się w składzie pierwszych utworów litewskich o charakterze religijnym, przede wszystkim w kazaniach. Omówiono zwłaszcza zasady edycji pierwszej oryginalnej na terenie WKL postylli katolickiej napisanej po litewsku i przetłumaczonej na język polski – Punktów kazań Konstantego Szyrwida. W artykule przedstawiono zarówno przyjęte w tym wydaniu rozwiązania edytorskie, jak i refleksje powstałe w toku wypracowywania tych zasad, również przemyślenia krytycznie oceniające dokonaną pracę i poniekąd zarysowujące dalsze badania nad tekstem kazań Szyrwida.
Bibliografia
Biblia Sacra Iuxta Vulgatam Versionem, 2007, adiuvantibus B. Fisher, I. Gribomont, H. F. D. Sparks, W. Thiele recensuit et brevi apparatu critico instruxit R. Weber, editionem quintam emendatam retractatam praeparavit R. Gryson, Stuttgart.
Biblia to iest księgi Starego y Nowego Testamentv, według łacińskiego przekładu starego, w kościele powszechnym przyiętego, na polski ięzyk znowu z pilnością przełożone… przez D. Iakuba Wvyka Wągrowca… w Krakowie w Drukarni Łazarzowey…, 1599, [post 25 VIII].
Biblia w przekładzie ks. Jakuba Wujka z 1599 i transkrypcji typu „B” ks. Janusza Frankowskiego, 1999, Warszawa.
Biblija arba Šventasis Raštas, 1999, ekumeninis leidimas, versta iš hebrajų, aramėjų ir graikų kalbų. ST iš hebrajų, aramėjų ir graikų kalbų vertė Antanas Rupšys, NT iš graikų kalbos vertė Česlovas Kavaliauskas, Vilnius.
BIBLIJA arba ŠVENTASIS RAŠTAS. 1999, Ekumeninis leidimas. Versta iš hebrajų, aramėjų ir graikų kalbų. ST iš hebrajų, aramėjų ir graikų kalbų vertė Antanas Rupšys, NT iš graikų kalbos vertė Česlovas Kavaliauskas, Vilnius: Lietuvos Biblijos draugija.
Biblijos vardų žodynas, 2000, sudarė P. Kimbrys, Vilnius.
[Daukša M.], 1599, Postilla Catholicka. Tái eſt: Iǯguldimas Ewangeliu kiekwienos Nedelos ir ßwętes per wiſſús metús. Per Kúniga Mikolaiov Davksz{a} Kanonika Medniku / iʒ̇ łé̷kißko perguldita. Su walá ir dałâidimu wîreuſiuiu. W Wilniui / Drukârnioi Akâdemios Societatis IESV, A. D. 1599.
Długosz-Kurczabowa K., 2007, Onomastyka biblijna, w: Szkice z dziejów języka religijnego, Warszawa.
Ewangelie polskie y litewskie tak niedżielne iáko y wſzytkich Swiąt, ktore w Kośćiele Katholickim, wedlug Rzymskiego porządku przez caly rok czytáią. Wydáne za dozwoleniem ſtárßych. [...] w Wilnie. W Drukániey Akademiey SOC. IESV Roku /1647.
Jono Jaknavičiaus 1647 metų Ewangelie polskie y litewskie / Ewangelie polskie i litewskie Jana Jachnowicza z 1647 roku, Biblioteca Archivi Lithuanici 6, wydanie dokumentacyjne i płyta kompaktowa z fascimile, przygotowała M. Lučinskienė, Vilnius.
Konstantinas Sirvydas. Punktai sakymų Gavėniai. = Konstatnty Szyrwid. Punkty kazań na Wielki Post, 2015, wydanie krytyczne, przygotowały V. Vasiliauskienė, K. Rutkovska, Vilnius.
Konstantinas Sirvydas. Punktai sakymų nuo Advento iki Gavėnios. = Konstanty Szyrwid. Punkty kazań od Adwentu do Wielkiego Postu, 2015, wydanie krytyczne, przygotowały V. Vasiliauskienė, K. Rutkovska, Vilniu.
Koženiauskienė R., 1990, XVI–XVII amžiaus prakalbos ir dedikacijos, Vilnius.
Nowy Testament Pana Naszego Jesusa Chrystusa. Znowu z łacińskiego y z greckiego na polskie wiernie i szczyrze przełożony […] przez D. Jakuba Wuyka […],1593, Kraków, A. Piotrkowczyk.
Patrologiae cursus completus, 1857–1866, series Graeca 1–167, accurante J.-P. Migne, Paris.
Patrologiae cursus completus, 1841–1855, series Latina 1–217, accurante J.-P. Migne, Paris.
Patrologiae cursus completus, 1958–1974, series Latina, Supplementum 1–5, Paris.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, 2005, w przekł. z jęz. oryg., oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, red. nauk. A. Jankowski et al., tłum. ksiąg W. Borowski et al., wyd. 5 na nowo wydane i popr., Poznań.
Postilla lietvwiszka, tátáy est Ižguldimás prástás ewángeliu ant kožnos nedelios ir szwentes per wisus metus, kurios págal buda sená bážnicžioy Diewá est skáitomos, Wilnivy: per Jokubą Morkuną tárną kunigáykszcžia… Krysztáfa Rádiwiła wáiwádos Wilniaus: [S. Mitkevičiūtės–Vnučkienės lėšomis].
Rutkovska K., 2016, Grafia i ortografia dwujęzycznej postylli „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida. Część I. Znaki graficzne i pisownia w tekście polskim, „Prace Filologiczne”, t. 69.
Rutkovska K., 2018, Grafia i ortografia dwujęzycznej postylli „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida. Część II. Analogie graficzne i ortograficzne w tekście polskim i litewskim, „Prace Filologiczne”, t. 72.
Rutkovska K., 2012, Konstantino Sirvydo „Punktai sakymų“ (1629, 1644): išsamių tyrinėjimų pradžia, „Lituanistica: istorija, archeologija, kalba, literatūra, tautosaka, etnografija”, 58(4).
Rutkovska K., 2016, Konstantino Sirvydo „Punktai sakymų” – XVII amžiaus pirmosios pusės lietuvių ir lenkų kultūros paminklas / „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida – zabytek piśmiennictwa litewskiego i polskiego z pierwszej połowy XVII wieku, Vilnius.
Rutkovska K., 2013, O tekście polskim „Punktów kazań” Konstantego Szyrwida, w: Leksikografija ir leksikologija. D. 3: Konstantino Sirvydo darbai ir jo epocha, sudarė Z. Šimėnienė et al., Vilnius.
Sielicki K., 2009, Onomastykon Biblii hebrajskiej i Nowego Testamentu, Warszawa.
[Sirvydas K.], 1620, [Promptuariumdictionum Polonicarum Latinarum et Lituanicarum].
Vasiliauskienė V., 2013, Citatos ir jų identifikavimo būdai Konstantino Sirvydo „Punktuose sakymų“, „Art History & Criticism” (9).
Vasiliauskienė V., Konstantino Sirvydo „Punktų sakymų spaudmenys ir rašyba“, 2013, „Acta Linguistica Lithuanica” (69).
Vasiliauskienė V., 2016, Konstantino Sirvydo Punktų sakymų strūktura, turinys ir šaltiniai. Monografija / Punkty kazań Konstantego Szyrwida. Struktura, treść, źródła. Monografia, Vilnius.
Vasiliauskienė V., 2016, Konstantino Sirvydo Punktų sakymų strūktura, turinys ir šaltiniai. Monografija / Punkty kazań Konstantego Szyrwida. Struktura, treść, źródła. Monografia, Vilnius.
Vasiliauskienė V., Rutkovska K., 2016, Konstantino Sirvydo „Punktai sakymų”. Rengimo principai. Rodyklės. Šaltiniai / „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida. Zasady edycji, indeksy, źródła, Vilnius.
Zarębski R., 2005, Słownik nazw osobowych w polskich przekładach Nowego Testamentu, Łódź.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 402
Liczba cytowań: 0