Bolesław Prus w przypisach i przypiskach. Studium przypadku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2017.0017Słowa kluczowe
Bolesław Prus, komentarze, przypisy, realia epoki, omyłki autora, wybory edytorskieAbstrakt
Na przykładach zaczerpniętych z wybranych tekstów Bolesława Prusa – Kroniki, oprac. Z. Szweykowski (1953–1970), wydanie popularnonaukowe W Warszawie. Wybór z „Kronik”, wybór i wstęp S. Sandler (2013), powieści: Lalka, oprac. J. Bachórz (1998), oraz z edycji Bolesław Prus. Pisma wszystkie: Dzieci (2015), Przemiany (2017), a także Przygoda Stasia w: Humoreski, nowele, opowiadania. Tom V: 1878–1879 (2017) – artykuł ukazuje rozmaite problemy związane z przygotowywaniem objaśnień do twórczości dziewiętnastowiecznego pisarza. Należą do nich rodzaje i poziom dokładności przypisów, dostosowany do potrzeb współczesnego czytelnika, czy kwestia zaznaczania i prostowania omyłek autora (obraz ówczesnego stanu wiedzy, zniekształcenia cytatów, anachronizmy). Jest to również odkrywanie nieoczywistych związków między objaśnianym elementem świata przedstawianego a fabułą oraz zaznaczanie śladów prywatnego świata pisarza, utrwalonych w utworze (na przykład powracające idee i motywy, wątki biograficzne, odwołania do cudzych i własnych tekstów: lektur, notatek twórczych itp.).
Przygotowując wydanie tekstu Prusa (czy to publicystycznego, czy beletrystycznego), edytor staje przed koniecznością ustalenia hierarchii wartości, dokonania niełatwego wyboru między informowaniem o realiach epoki a zaznaczaniem specyficznych doświadczeń twórcy, zakreśleniem granicy w korzystaniu z informacji, czerpanych z biografii pisarza, między informacją obiektywną a subiektywną. Musi się też bronić przed pokusą przeładowania tekstu przypisami, opatrywania niemal każdego zdania dopowiedzeniem lub tłumaczeniem – przed groźbą popadnięcia w „paranoję przypisów”.
Bibliografia
Górski K., 2011, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, wyd. 3 popr. i uzup., Toruń.
Ilmurzyńska H., Stepnowska A., 1965, Księgozbiór Bolesława Prusa, Warszawa.
Loth R., 2006, Podstawowe pojęcia i problemy tekstologii i edytorstwa naukowego, Warszawa.
Machnicka V., 2011, Archaizmy leksykalne i frazeologiczne w „Kronikach” Bolesława Prusa, Siedlce.
Peryfrazy Bolesława Prusa, 2011, Siedlce.
Prus B., 1985, Farys, w: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław.
Prus B., 1962, Kroniki, t. 12, oprac. Z. Szweykowski, Warszawa.
Prus B., 1963, Kroniki, t. 13, oprac. Z. Szweykowski, Warszawa.
Prus B., 1970, Kroniki, t. 20, oprac. Z. Szweykowski, Warszawa.
Prus B., 1998, Lalka, oprac. J. Bachórz, BN I 262, wyd. 2, Wrocław.
Prus B., Materiały do powieści Przemiany (notatki twórcze: BPW 158 IV, IBL Zb. Wł. 69; maszynopis: BPW 159 II).
Prus B., 2017, Notatki o kompozycji 1886–1889, oprac. A. Martuszewska i M. Kreft, Warszawa–Lublin.
Prus B., Notatnik XIV (BPW 139 I (14)).
Prus B., Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania, t. 5: 1878–1879, pod red. A. Bąbel, Warszawa–Lublin [w druku].
Prus B., 2016, Pisma wszystkie. Powieści: Dzieci, oprac. i wstęp A. Grabowska-Kuniczuk, Warszawa–Lublin.
Prus B., 2016, Pisma wszystkie. Powieści: Pałac i rudera. Dusze w niewoli, t. 1, oprac. A. Kuniczuk-Trzcinowicz oraz E. Paczoska i M. Nicińska, Warszawa–Lublin.
Prus B., Pisma wszystkie. Powieści: Przemiany, oprac. i wstęp A. Bąbel i A. Grabowska-Kuniczuk, Warszawa–Lublin [w druku].
Prus B., 1936, Przemiany (Nowele, opowiadania, fragmenty t. 5), Pisma Bolesław Prusa, t. 26, pod red. I. Chrzanowskiego i Z. Szweykowskiego, Warszawa.
Prus B., 2013, W Warszawie. Wybór z „Kronik”, t. 1–3, wybór i wstęp S. Sandler, oprac. A. Bąbel i A. Grabowska-Kuniczuk, Warszawa.
Trzynadlowski J., 1978, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie, wyd. 2, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 431
Liczba cytowań: 0