„Nauki ścisłe a filozofia” i inne pisma filozoficzne (1933–1939) Stanisława Ignacego Witkiewicza – problemy tekstologiczno-edytorskie

Abstrakt

Artykuł stanowi omówienie najważniejszych problemów tekstologiczno-edytorskich związanych z opracowaniem tomu Dzieł zebranych Stanisława Ignacego Witkiewicza „Nauki ścisłe a filozofia” i inne pisma filozoficzne (1933–1939), w którym zostały umieszczone dwadzieścia trzy rozprawy, z czego aż jedenaście tekstów stanowiły inedita. Stąd główne problemy łączyły się z opracowaniem rozpraw pozostawionych w rękopisach bądź maszynopisach i niewydanych za życia autora. Rękopisy były często niekompletne (brakowało początku, zakończenia czy fragmentów wewnątrz tekstu) lub uszkodzone (w wyniku nadpalenia bądź zbutwienia). Większość rękopisów (jako brudnopisy) zawierały liczne usterki, np. niedokończone zdania, brakujące słowa, lapsus calami, brak podziału na akapity. Dodatkowe trudności wiązały się z licznymi poprawkami i dopiskami autora, które nierzadko decydowały o nieczytelności tekstu. Rękopisy wymagały zatem uporządkowania, co postawiło autorów nowej edycji przed jednym z najważniejszych dylematów edytora opracowującego tekst na podstawie rękopisu: czy zachować autorski chaos, czy jednak wprowadzić edytorski porządek.

Kolejne omówione w artykule problemy to kwestia datowania tekstów (niezwykle problematyczna ze względu na częste zmiany układu samych rozpraw, ciągłe ich poprawianie i kompilowanie nowych całości), problem tytułów rozpraw (trudny do rozstrzygnięcia np. w przypadku prac pozbawionych początku) oraz ściśle z tym związana kwestia ostatecznego kształtu rozpraw, wynikająca z nieustannej pracy Witkacego nad tekstami, które zmieniały wielokrotnie swą postać i tytuły. Świadczą o tym liczne skreślenia, uzupełnienia, zmiany numeracji, przesunięcia fragmentów jednej rozprawy do innej, „wędrujące” między różnymi tekstami dodatki.