Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie

Cenzorskie perypetie "Dramatów" Witkacego
  • Strona domowa
  • /
  • Cenzorskie perypetie "Dramatów" Witkacego
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 7 (2015): Edytorstwo a cenzura (XIX-XX wiek), pod red. Kamili Budrowskiej i Elżbiety Dąbrowicz /
  4. Źródła i dokumenty

Cenzorskie perypetie "Dramatów" Witkacego

Autor

  • Kajetan Mojsak Instytut Badań Literackich PAN

DOI:

https://doi.org/10.12775/SE.2015.012

Słowa kluczowe

Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witkacy, dramaty Witkacego, PIW, cenzura w Polsce, GUKPPiW

Abstrakt

Pierwsza edycja dramatów Witkacego – ta PIW-owska z 1962 roku, opatrzona wstępem Konstantego Puzyny i obejmująca dwadzieścia dwa utwory, w większości niewydawane i niewystawiane wcześniej – okazała się jednym z najważniejszych wydarzeń w polskim powojennym życiu literackim i teatralnym. Jeszcze w 1957 roku można było sądzić, że Witkacy pozostanie w polskiej kulturze zjawiskiem osobliwym i barwnym, ale marginalnym. W ciągu kilku lat nastąpił jednak radykalny zwrot w recepcji, zwrot niemający precedensu w polskiej kulturze. Co prawda, już w 1957 roku – na fali popaździernikowej liberalizacji – ukazało się Nienasycenie, a dwa lata później Nowe formy w malarstwie i inne pisma estetyczne, ale – jak podkreślają i Degler, i Jan Błoński – dla recepcji Witkacego momentem przełomowym okazało się właśnie wydanie Dramatów w 1962 roku z przedmową Puzyny, która do tej zmiany przyczyniła się w ogromnym stopniu i na długie lata wytyczyła główne kierunki interpretacji tej twórczości. Warto przyjrzeć się, jak sprawa wyglądała od strony urzędu cenzury: jak tam próbowano rozwikłać „kłębowisko zwane Witkacym”, co trapiło cenzorów pracujących nad PIW-owską edycją i na jakiej podstawie podjęto ostateczne decyzje. Odnośne materiały znajdują się w zbiorach GUKPPiW, przechowywanych w Archiwum Akt Nowych. W teczce opatrzonej sygnaturą I.745 (teczka 68/135) zostały złożone recenzje pierwszego i drugiego tomu dramatów; obie kończą się wnioskiem o dopuszczenie do druku po uwzględnieniu proponowanych drobnych ingerencji w przedmowie Puzyny. Decyzje zostały zatwierdzone przez dyrektora urzędu – Wilhelma Strassera. Tę grupę materiałów dopełnia korespondencja między PIW-em a GUKPPiW: drobne dokumenty przesyłane przez PIW, zawierające prośby o zezwolenie na druk całości lub o zgodę na druk aneksu, skrzydełek obwoluty, o przesłanie egzemplarza z powrotem do wydawnictwa; zazwyczaj z odręcznymi potwierdzeniami odbioru lub zgody na druk i z listą stron, na których należy dokonać zmian.

Bibliografia

AAN, GUKPPiW I.745, teczka 69/135, k. 45, 87 i 11.

AAN, GUKPPiW I/755, teczka 68/146, k. 60.

AAN, GUKPPiW, I. 936, teczka 122/13, k. 148.

AAN, GUKPPiW, I. 936, teczka 122/13.

AAN, GUKPPiW, I.745, teczka 68/135, k. 45–47 (maszynopis).

AAN, GUKPPiW, I.745, teczka 68/135, k. 45–47.

AAN, GUKPPiW, I/145, teczka 31/26, k. 839–840.

Błoński J., 1963, Powrót Witkacego, „Dialog”, nr 9.

Budrowska K., 2009, Literatura i pisarze wobec cenzury PRL 1948–1958, Białystok.

Bukowska M., 1985, Sprawa prapremiery, „Dialog”, nr 12.

Degler J., 1986, Obecność Witkacego. Próba bilansu, „Dialog”, nr 8.

Degler J., 1990, Puzyna i „kłębowisko zwane Witkacym”, „Dialog”, nr 4.

Degler J., 2006, „Szewcy” na zakrętach historii, w: Literatura, kultura, komunikacja. Księga

pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jastrzębskiego w 60. rocznicę urodzin, pod red. K. Stasiuk i M. Graszewicz, Wrocław, s. 13–26.

Degler J., 1999, Witkacego perypetie z cenzurą, w: Muzy i Hestia. Studia dedykowane Profesor Ludwice Ślękowej, pod red. M. Cieńskiego i J. Sokolskiego, Wrocław.

Jarosz D., 1996, Zapisy cenzury z lat 1948–1955, „Regiony”, nr 3

Jodełka-Burzecki T., 1983, Niesamowite brednie (?) Witkacego, „Kierunki”, nr 8.

Puzyna K., 1962, Wstęp, w: S. I. Witkiewicz, Dramaty, t. 1, oprac. K. Puzyna, Warszawa.

Puzyna K., 1999, Witkacy, oprac. i red. J. Degler, Warszawa.

Witkiewicz S. I., 1968, Jedyne wyjście, Warszawa.

Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2015-06-15

Jak cytować

1.
MOJSAK, Kajetan. Cenzorskie perypetie "Dramatów" Witkacego. Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie [online]. 15 czerwiec 2015, T. 7, nr 1, s. 113–123. [udostępniono 30.3.2023]. DOI 10.12775/SE.2015.012.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 7 (2015): Edytorstwo a cenzura (XIX-XX wiek), pod red. Kamili Budrowskiej i Elżbiety Dąbrowicz

Dział

Źródła i dokumenty

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 311
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witkacy, dramaty Witkacego, PIW, cenzura w Polsce, GUKPPiW
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa