Cenzura PRL-owska we wspomnieniach profesor Jadwigi Czachowskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2015.009Słowa kluczowe
Jadwiga Czachowska, cenzura w Polsce, GUKPPiW, IBL, bibliografia literackaAbstrakt
Profesor Jadwiga Czachowska (1922–2013), bibliografka, dokumentalistka, wybitna znawczyni metodologii i historii tych dyscyplin, organizatorka wielkich przedsięwzięć, tworzących podstawowy warsztat polonistyczny, całym swoim życiem zawodowym była związana z Instytutem Badań Literackich PAN. To ona zainicjowała myśl, że trzeba zadbać o utrwalenie historii Instytutu przez m.in. zapis wspomnień osób zasłużonych dla tej placówki. Idea ta zyskała swoją realizację w projekcie opracowanym przez prof. IBL Elżbietę Kiślak Instytut Badań Literackich w życiu naukowym, kulturalnym i społecznym PRL w latach 1948–1989. Postawy inteligencji wobec przemian społecznych i politycznych, a finansowanym przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Wśród osób, których wspomnienia z lat pracy w IBL nagrano w pierwszy rzędzie, była właśnie profesor Czachowska. Jeden z wątków jej obszernej relacji stanowiła walka z cenzurą o integralność prac przygotowywanych przez nią i kierowanych przez nią zespołów. W tym kontekście wspominała swoje pierwsze głębokie rozczarowania związane z ingerencją cenzorską w początku lat pięćdziesiątych w opracowania bibliograficzne przedwojennych czasopism „Sygnały”, „Karta” i „Oblicze Dnia”, które doprowadziły ją do pełnej świadomości, czym jest cenzura w państwie totalitarnym. Odtwarzała w pamięci walki o faktograficzny charakter haseł w Słowniku współczesnych pisarzy polskich i możliwość zamieszczenia w nim haseł pisarzy emigracyjnych. Opowiadała o staraniach, aby uratować każdy kwestionowany przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk lub wewnętrzną cenzurę wydawnictwa zapis z Polskiej bibliografii literackiej. Z satysfakcją dowodziła, że te trudności niesłychanie scementowały zespół instytutowych dokumentalistów i pozwoliły mu wspólnie stawiać, na ile to było możliwe, opór ideologizowaniu prac bibliograficznych.
Bibliografia
Czachowska J., 2010, Autorzy bibliografii w Instytucie Badań Literackich PAN, Warszawa.
Czachowska J. (red.), 1952, „Sygnały” 1933–1939, Wrocław („Materiały do Dziejów Postępowej Publicystyki”, 2).
Czachowska J., Dorosz B., 1991, Literatura i krytyka poza zasięgiem cenzury 1977–1989. Bibliografia druków zwartych, Wrocław.
Czachowska J., 1992, Zmagania z cenzurą słowników i bibliografii, w: Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi – alternatywne, t. 2, pod red. J. Kosteckiego i A. Brodzkiej, Warszawa.
Puchalska M. (red.), 1953, „Oblicze Dnia”. 1936, wstęp i antologię oprac. M. Puchalska, wykaz ważniejszych pozycji bibliograficznych oprac. J. Kądziela, Wrocław („Materiały do Dziejów Postępowej Publicystyki”, 1).
Winkiel B. (red.), 1953, „Poprostu” – „Karta”. 1935–1936, wstęp i antologię oprac. B. Winkiel, wykaz ważniejszych pozycji bibliograficznych oprac. J. Stradecki, Wrocław („Materiały do Dziejów Postępowej Publicystyki”, 3).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 291
Liczba cytowań: 0