Między korpusem a edycją cyfrową – na przykładzie projektu „Korpus Czterech Wieszczów”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2023.00011Słowa kluczowe
przetwarzanie języka naturalnego, romantyzm polski, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Norwid, idiolekt, słownictwo, badania korpusoweAbstrakt
W artykule omówiono założenia projektu Korpus Czterech Wieszczów, którego celem jest stworzenie bazy wszystkich tekstów Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Norwida. W tekście scharakteryzowano projekt, biorąc pod uwagę najważniejsze różnice między korpusem a naukową edycją cyfrową. Szczególnie istotna okazała się różnica w celach – celem edycji jest dostarczenie czytelnikowi tekstu opracowanego w zgodzie z zasadami współczesnego edytorstwa i zdatnego do lektury, podczas gdy korpus służy przede wszystkim badaniom i analizom. Dzięki ujednoliconym zasadom opracowania podkorpusów wszystkich czterech poetów możliwe będzie też porównywanie ich między sobą. Wprowadzenie zestawu anotacji pozwoli zaś na uporządkowanie materiału i wskazanie nowych kierunków badań.
Bibliografia
Analizator i generator fleksyjny Morfeusz 2, http://morfeusz.sgjp.pl/ (dostęp: 14.04.2023).
Bąbiak G. P., 2021, Pisma zebrane a edycje krytyczne polskiej literatury. Zarys zjawiska, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (19): Tradycja a wymogi współczesności w pracy edytora, pod red. M. Strzyżewskiego.
Bem P., 2020, Tekst „edytorski” czy „wieloautorski”. Kilka uwag o heterogeniczności edytorstwa naukowego, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Biber D., Conrad S., Reppen R., 2008, Corpus Linguistics: Investigating Language Structure and Use, Cambridge.
Bizior-Dombrowska M., 2015, Wstęp, w: Z. Krasiński, Nie-Boska komedia. Wydanie krytyczne pierwodruku z 1835 roku, Toruń.
Bryant J., 2020, Płynny tekst, tłum. Ł. Cybulski, Warszawa.
Eder M., 2014, Metody ścisłe w literaturoznawstwie i pułapki pozornego obiektywizmu ‒ przykład stylometrii, „Teksty Drugie”, nr 2.
Elektroniczny Korpus Tekstów Polskich z XVII I XVIII w. (do 1772 r.), https://korba.edu.pl/query_corpus/ (dostęp: 14.04.2023).
Hojdis B., Cankudis A., 2020, Cyfrowe edycje literackie i naukowe jako element cyfrowej humanistyki, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (17): Tekstografie. Edytorskie przestrzenie tekstu i obrazu, pod red. M. Czerwińskiego, I. Kropidło i O. Taranek-Wolańskiej.
Jeżowski M., 2002, Słownik rymów Juliusza Słowackiego, Warszawa, https://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl/ (dostęp: 5.05.2023).
Korpus polszczyzny XVI wieku, w: Słownik polszczyzny XVI wieku, http://spxvi.edu.pl/korpus/ (dostęp: 14.04.2023).
Korpus tekstów staropolskich, w: Instytut Języka Polskiego PAN, https://ijp.pan.pl/publikacje-i-materialy/zasoby/korpus-tekstow-staropolskich/ (dostęp: 14.04.2023).
Korpysz T. et al., 2022, „Korpus Czterech Wieszczów” – cyfrowy wymiar dziedzictwa narodowego, „Poradnik Językowy”, nr 7.
Kucera H., Francis W. N., 1967, Computational Analysis of Present-Day American English, Providence.
Loth R., 2006, Podstawowe problemy i pojęcia tekstologii i edytorstwa naukowego, Warszawa.
Lüdeling A., Kytö M., 2010, Corpus Linguistics: An International Handbook, Berlin.
McEnery T., Hardie A., 2011, Corpus Linguistics: Method, Theory and Practice, Cambridge.
McGann J., 2016, Nowa Respublica litteraria. Pamięć i nauka w wieku cyfryzacji, tłum. P. Bem et al., Warszawa.
Mędrzecka-Stefańska A., Mirkowska E., 2023, Słowacki cyfrowy – perspektywy i szanse edycji cyfrowej, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (24): Edycje romantyków – interpretacje romantyzmu, pod red. M. Strzyżewskiego i A. Markuszewskiej (w druku).
Moretti F., 2013, Distant Reading, London.
Narodowy Korpus Języka Polskiego, 2012, pod red. A. Przepiórkowskiego et al., Warszawa.
Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl/poliqarp/help/ense2.html (dostęp: 14.04.2023).
O projekcie, w: Automatyczna analiza fleksyjna polszczyzny XIX wieku, http://www.f19.uw.edu.pl/o-projekcie/ (dostęp: 14.04.2023).
Ohge Ch., 2021, Publishing Scholarly Editions. Archives, Computing, and Experience, Cambridge.
Pawelec D., 2020, Edytorstwo jako krytyka literacka, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Pawłowski A., 2020, Lingwistyka kwantytatywna a humanistyka cyfrowa: ciągłość czy zmiana?, w: Polszczyzna w dobie cyfryzacji, pod red. A. Hąci, K. Kłosińskiej i P. Zbróga, Warszawa.
Piasecki M., 2008, Cele i zadania lingwistyki informatycznej, w: Metodologie językoznawstwa. Współczesne tendencje i kontrowersje, pod red. P. Stalmaszczyka, Kraków.
Piasecki M., Walkowiak T., Maryl M., 2017, Literary Exploration Machine: A New Tool for Distant Readers of Polish Literature, https://ws.clarin-pl.eu/lem# (dostęp: 11.03.2023).
Podstawy językoznawstwa korpusowego, 2005, pod red. B. Lewandowskiej-Tomaszczy, Łódź.
Poetyka i matematyka, 1965, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Prussak M., 2020, Zmierzch edycji krytycznych?, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Raptularz Wschodni Juliusza Słowackiego, 2019, t. 2: Edycja – komentarz – objaśnienia, oprac. M. Kalinowska (poemat), Z. Przychodniak (wiersze), M. Troszyński (proza), pod red. Z. Przychodniaka, Warszawa.
Sahle P., 2016, What Is a Scholarly Digital Edition?, w: Digital Scholarly Editing: Theories and Practices, eds. M. Driscoll, E. Pierazzo, Cambridge, https://www.google.com/url?q=https://books.openedition.org/obp/3397&sa=D&source=docs&ust=1677859569335276&usg=AOvVaw2AR-9LkwZLCrmogRHQ8O61 (dostęp: 3.03.2023).
Sambor J., 1969, Badania statystyczne nad słownictwem (na materiale „Pana Tadeusza”), Wrocław‒Warszawa‒Kraków.
Sambor J., 1972, Słowa i liczby, Wrocław.
Shillingsburg P. L., 2020, Od Gutenberga do Google’a. Elektroniczne reprezentacje tekstów literackich, tłum. P. Bem, red. nauk. A. P. Lesiakowski, Warszawa.
Słownik języka Adama Mickiewicza, 1962–1983, t. 1–11, pod red. K. Górskiego i S. Hrabca, Wrocław.
Strzyżewski M., 2020, O szaleństwie edytorów w perspektywie „ratio” i „praxis”, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Śliwińska M., 2014, Dzieła zebrane Zygmunta Krasińskiego – elektroniczna edycja naukowa, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1‒2 (6): Zygmunt Krasiński – edycje i interpretacje, pod red. M. Strzyżewskiego.
Świdziński M., 2006, Lingwistyka korpusowa w Polsce – źródła, stan, perspektywy, „LingVaria”, nr 1.
TEI NPLP, https://tei.nplp.pl (dostęp: 14.04.2023).
The Literary Irony in the Works of Juliusz Słowacki, w: Selected Papers from the CLARIN Annual Conference 2020, https://ecp.ep.liu.se/index.php/clarin/article/view/16 (dostęp: 14.04.2023).
Troszyński M., 2017, Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, Warszawa.
Usługi – CLARIN-PL, https://clarin-pl.eu/index.php/uslugi/ (dostęp: 14.04.2023).
Wojtyńska-Nowotka M., 2020, Słownik języka Maurycego Mochnackiego (na podstawie „Rozpraw literackich”), Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Mędrzecka-Stefańska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 320
Liczba cytowań: 0
