Książkowe znaki proweniencyjne – komunikacja ponad granicami epok
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00034Słowa kluczowe
biblioteka, Chrzanowscy, dedykacja, doświadczenie historyczne, druki zbędne, dublety Miłkowskiego, ekslibris, Kalisz, Sejny, sfragistyka, starodruk, studium przypadku, ślad, znak proweniencyjny, zwrot materialnyAbstrakt
Książkowe znaki proweniencyjne i biblioteczne magazyny druków zbędnych, ich mikrobiom i oddziaływanie książek na innych aktantów układu, to znakomity materiał i przestrzeń dla badaczy reprezentujących metodologiczny zwrot ku materialności w analizie historycznej. Namysł nad pokonywaniem granic epok przez książki dopełniają studia dwóch przypadków. Pierwszym są Satyry Nicolasa Boileau-Despréaux w swobodnym przekładzie Jana Onufrego Gorczyczewskiego z 1818 roku, ozdobnie oprawiony wolumin z wszytym listem dedykacyjnym i wielością śladów pozostawionych przez kolejnych właścicieli, będący niegdyś narzędziem transcendentnej komunikacji wielu pokoleń rodziny Chrzanowskich herbu Suchekomnaty. Drugie studium dotyczy trzeciego tomu dzieła Euzebiusza Amorta, Theologia eclectica moralis et scholastica..., jednego z tak zwanych dubletów Miłkowskiego, oraz znalezionych w nim znaków własnościowych między innymi XVIII-wiecznych zakonników: Idziego Kłąbczyńskiego z Kalisza i Czesława Wróblewskiego z Sejn.
Bibliografia
Kommissyia Rządowa Wyznań Religiynych i Oświecenia Publicznego, „Gazeta Warszawska” 1824, nr 169 (22 października).
„Kurjer Warszawski” 1825, nr 182 (2 sierpnia); 1846, nr 347 (31 grudnia); 1848, nr 29 (30 stycznia), nr 45 (16 lutego), nr 114 (28 kwietnia).
Kommissyia Rządowa Wyznań Religiynych i Oświecenia Publicznego, „Monitor Warszawski” 1824, nr 85 (23 października).
List. Odpowiedni Gorczyczewskiego, na Wiersz Chrzanowskiego, „Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umieiętności” 1817, t. 9 (wrzesień–grudzień).
„Tygodnik Illustrowany” 1910, nr 47 (19 listopada).
Bibljoteka pokapucyńska w Rywałdzie, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1930, t. 8, nr 8.
Akt ślubu Heleny Kaulbersz, familysearch.org/ark:/61903/3:1:33SQ-GPHZ-3B8?i=486 (dostęp: 28.06.2021).
Akt zgonu Michała Hieronima Chrzanowskiego w księdze metrykalnej parafii Szczerców, 1854, nr 23 (19 sierpnia).
Akta urodzenia, małżeństw i zgonów rodu Chrzanowskich w księgach metrykalnych parafii Gorzkowice, 1819–1865.
Ankersmit F., 2004, Gadamer i doświadczenie historyczne, tłum. P. Ambroży, w: idem, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, pod red. E. Domańskiej, Kraków.
Archiwum parafialne, oprac. J. Kapuściński, parafialgotaw.c0.pl/index.php/archiwum-parafialne.html (dostęp: 28.11.2021).
Barcik M., 1986, Księża doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1809–1931), „Analecta Cracoviensia”, t. 18.
Bohowicz W., 1895, Błędne ogniki, w: Prosna, Jednodniówka kaliska na korzyść miejscowego Towarzystwa Dobroczynności, Kalisz.
Bohowiczowa E., 1935, Kaliniec a rzeczywistość. Kalisz w końcu XIX w. jako tło „Nocy i dni” M. Dąbrowskiej, Warszawa.
Borowiak A., Przemija czas. Historia asnykowskich zjazdów, archiwum.asnyk.kalisz.pl/Zjazd_Hi.htm (dostęp: 29.11.2021).
Brzozecki S., 2008, Klasztor Dominikanów w Łukiszkach w Wilnie 1642–1844, „Lituano-Slavica Posnaniensia: Studia Historica”, vol. 13.
Charkiewicz J., 1998, Dyjariusz podróży hiszpańskiej: z Wilna do miasta Walencyi na kapitułę jeneralną Zakonu Mniejszych Braci św. Franciszka, to jest Bernardynów, odprawionej w roku 1768, oprac. i wstęp B. Rok, Wrocław.
chrzanowscy.info (dostęp: 21.06.2021).
cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=3206 (dostęp: 28.11.2021).
Czapnik M., 2015, Książkowe znaki własnościowe i ich znaczenie dla ochrony zbiorów przed kradzieżą, „Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy”, nr 4.
Domańska E., 2008, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna”, nr 3.
Dymkowska-Francuz J. A., 2007, Historia pobernardyńskiego zespołu klasztornego w Kaliszu (obecnie klasztor oo. Jezuitów), „Kalisia Nowa”, nr 2/3/4.
Estreicher K. st., 1891, Bibliografia polska, cz. 3, t. 8 (19), Kraków.
Flaszen L., 1973, Księga, „Odra”, nr 9.
Gerber R., 1977, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego: 1808–1831. Słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Gocel L., 1963, Przypadki jej królewskiej mości książki̇, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
icpal.beniculturali.it (dostęp: 21.06.2021).
Instytucje, publiczność, sytuacje lektury. Studia z historii czytelnictwa, t. 9, pod red. J. Kosteckiego, Warszawa 1994.
Jaspers K., 2017, Idea uniwersytetu, przeł. W. Kunicki, Warszawa.
Karkowski B., 1995, Dzieje bibliotek Joachima Lelewela: studium bibliologiczne, Łódź.
Karolewska H. E., 2010, Kaliska jednodniówka „Prosna” i krąg jej autorów, Kalisz.
Kazanowska Z., 1996, Działalność społeczna bernardynów w II połowie XVIII i w XIX w., w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 3: Franciszkanie w Polsce XIX wieku, pod red. J. Kłoczowskiego, Niepokalanów.
Kędracka A. E., 2000, Powtórna fundacja, w: eadem, Dzieje łowickich bernardynek 1650–2000, Łowicz, bernardynki.lowicz.opoka.org.pl/tekst/sa3.html (dostęp: 21.06.2021).
Klimaniec E. F., Klasztor konwentu zakonu dominikanów, sejny.diecezja.elk.pl/klasztor.html (dostęp: 29.11.2021).
Kłapkowski W., 1939, Konwent Dominikanów w Sejnach, Wilno (odbitka z: „Ateneum Wileńskie” 1938, z. 2 ).
Kolańczyk A., 2001, Kalisz i Russów w twórczości Marii Dąbrowskiej, info.kalisz.pl/dabrkol/index.html (dostęp: 28.11.2021).
Konturek S. J., 2011, Professor Jerzy Kaulbersz, pioneer of polish gastroenterology, „Journal of Physiology and Pharmacology”, nr 2.
Kronika prowincyonalna, 1893, „Gazeta Warszawska”, nr 117 (4 maja).
Kroniki Bernardynów poznańskich, 2002, oprac. S. B. Tomczak, J. Wiesiołowski, Poznań.
Krzepice w przeszłości, 1914, zebrał S. Muznerowski, Włocławek.
Kucharski A., 2007, Hiszpania i Hiszpanie w relacjach Polaków: wrażenia z podróży i pobytu od XVI do początków XIX w., Warszawa.
Lelewel J., 1826, Bibljograficznych ksiąg dwoje..., t. 2, Wilno.
Liebert A., Cudowny obraz Przemienienia, opiekun.kalisz.pl/cudowny-obraz-przemienienia (dostęp: 28.11.2021).
Między rozpaczą i nadzieją: antologia poezji porozbiorowej lat 1793–1806, 2006, wstęp P. Żbikowski, zebrał i oprac. M. Nalepa, Kraków.
Miławicki O. M., 2012, Inwentarze i spisy bibliotek klasztorów dominikańskich skasowanych w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w XIX w. Stan źródeł i miejsca ich przechowywania, „Hereditas Monasteriorum”, vol. 1.
Miławicki O. M., 2014, Dominikanie na kresach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów (teren dzisiejszej Białorusi), „Folia Historica Cracoviensia”, vol. 20.
Minakowski M. J., Genealogia potomków Sejmu Wielkiego, sejm-wielki.pl/b/3.239.42 (dostęp: 21.06.2021).
Nejman E. H., 2017, Szlachta Sieradzka XIX wieku. Herbarz, Zduńska Wola.
Perkowska U., 1994, Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894–1939: w stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Kraków.
Pidłypczak-Majerowicz M., 2014, Badania proweniencyjne w bibliotekach kościelnych, „Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych”, nr 1.
Pietrzak J., 1969, Zapomniany piewca Konstytucji 3 maja, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia”, t. 16.
Pietrzkiewicz I., 2019, Zbiory dominikanów grodzieńskich i ich opiekunowie, w: „Arma nostrae militiae”. Kultura książki i pisma Zakonu Kaznodziejskiego na ziemiach polskich, pod red. I. Pietrzkiewicz i M. Miławickiego, Poznań.
Pokrzywniak J. T., 1981, Jan Gorczyczewski: tłumacz, satyryk i krytyk, Poznań.
Polski Słownik Biograficzny, t. 21, pod red. E. Rostworowskiego, Wrocław–Kraków–Warszawa 1976.
Połujański A., 1859, Wędrówki po gubernji augustowskiéj w celu naukowym odbyte, Warszawa.
Przypkowski T., 1963, Franciszek Balcewicz i geneza graficzna ekslibrisu z XVIII wieku biblioteki w Sejnach, w: Materiały do dziejów ziemi sejneńskiej, pod red. J. Antoniewicz.
Radziwiłko K., 2012, Żydowskie związki zawodowe i organizacje pokrewne w Sejnach w dwudziestoleciu międzywojennym, „Almanach Sejneński”, nr 5.
Raszewska-Klimas A., 2002, Funkcja nazw własnych w twórczości Marii Dąbrowskiej, Piotrków Trybunalski.
Rudowicz T. [Kolańczyk A.], Kalisz literacki, rudowicz.poezja-art.eu/artykuly/artykuly-z-cyklu-kalisz-w-literaturze-literatura-w-kaliszu/kalisz-literacki (dostęp: 28.11.2021).
Rulka K., 1996, Inkunabuły w Bibliotece Seminarium Duchownego we Włocławku, Kraków.
Sipayłło M., 1975, O metodzie badań proweniencyjnych starych druków, w: Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi, t. 1, pod red. B. Bieńkowskiej, Warszawa.
Skarga B., 2005, Kwintet metafizyczny, Kraków.
Słownik pracowników książki polskiej, 1972, pod red. I. Treichel, Warszawa.
Szturomska M., 2017, Maria i Emilia, czyli opowieść o pewnym sporze, cz. 2, „Przegląd Piaseczyński”, przegladpiaseczynski.pl/historia/maria-i-emilia-czyli-opowiesc-o-pewnym-sporze-cz-2 (dostęp: 28.11.2021).
Tabaka A., Błachowicz M., Emancypantka w kapeluszu, „Życie Kalisza”, zyciekalisza.pl/?str=82&id=110992 (dostęp: 21.06.2021).
Taracha C., 2000, Diariusz podróży hiszpańskiej księdza Juwenalisa Charkiewicza z 1768 roku. W związku z książką Bogdana Roka, „Diariusz podróży hiszpańskiej…”, „Studia Historyczne”, z. 3.
Tatarkiewicz W., 1926, Nauczanie filozofii na Litwie, „Archiwum Komisji do Badania Historii Filozofii w Polsce”, t. 2, cz. 2.
Tutak K., 2010, Dedykacja w świetle genologii lingwistycznej, „LingVaria”, nr 1 (9).
Uruski S., Kosiński A. A., Włodarski A., 1905, Rodzina, herbarz szlachty polskiej, t. 2, Warszawa.
Walczak K., 2011, „Gawędy Kaliskie”(1936–1939) jako przykład pisma ruchu absolwenckiego, w: Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-bibliograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Hannie Tadeusiewicz, pod red. E. Andrysiak, Łódź.
Wielkopolski Słownik Biograficzny, 1981, pod red. B. Knopek, M. Zielińskiej, Warszawa–Poznań.
Wlaźlak W., 2002, Sądownictwo kościelne w diecezji włocławskiej czyli kaliskiej (1819–1918), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, z. 1.
Wlaźlak W., 2006, Akta konsystorskie w Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej, „Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, z. 4.
Włodarczyk Z., Dzietrzkowice, powiatowy.pl/2016/01/dzietrzkowice (dostęp: 28.11.2021).
Wojtkowski A., 1935, Pięćsetlecie parafii w Ostrowie, Ostrów Wielkopolski.
Wollstonecraft Shelley M., 1838, Boileau, w: The Cabinet Cyclopaedia. Biography. Eminent Literary and Scientific Men of France, vol. 1, eds. Lardner D. et al., London.
Wołkanowski W., 2015, Wileński epizod z życia Emilii Bohowiczowej, w: Dziedzictwo kulturowe miasta Kalisza i regionu Południowej Wielkopolski IV, pod red. S. Kowalskiej, Poznań–Kalisz.
Z Łaniowa Chrzanowscy herbu Suchekomnaty. Kronika rodzinna, 2005, oprac. I. Rowecka-Mielczarska, W. Kawecki, wyd. 5 rozszerzone i uaktualnione, mps, Warszawa.
Żychliński T., 1884, Złota księga szlachty polskiéj, R. 6, Poznań.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Przemysław Pawlak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 451
Liczba cytowań: 0
