Sztuka Edycji
Okładki i obwoluty ze „Złotej Serii” FNP – próba analizy procesu kreacji graficznej
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SE.2020.00014
Abstrakt
Przedmiotem analizy podjętej w artykule są okładki i obwoluty książek należących do „Złotej Serii” – „Monografii Humanistycznych Fundacji na rzecz Nauki Polskiej”. Autorka bierze pod uwagę trzy etapy graficznego rozwoju serii, nazywane od kolorów dominujących – styl brązowy (1995–2004), styl brązowo-złoty (2004–2011) i styl złoty (2011–2020). W pierwszym z nich, zakładającym podkreślenie prestiżowego charakteru serii przez archaizującą okładkę, dostrzega wiele niedoskonałości, zarówno na poziomie projektu, jak i niekonsekwencji typograficznych. Następnie stwierdza, że o ile w drugim ze stylów wprowadzenie złotych obwolut, na nich zaś zgrafizowanych fotografii, zwiększyło atrakcyjność wizualną serii, o tyle o procesie kreacji graficznej w całym tych słów znaczeniu można mówić dopiero na trzecim etapie wspomnianej ewolucji. Autorka opisuje też kategorie motywów pojawiających się na obwolutach, stara się odnaleźć prawidłowości między ich doborem a tematami poruszanymi w rozprawach i podejmuje próby interpretacji przykładów z poszczególnych kategorii. Porównując projekty z fazy drugiej i trzeciej, dochodzi do wniosku, że ta pierwsza grupa była głównie opierana na czerpaniu ilustracji z wnętrza książek lub na relatywnie prostych asocjacjach wizualnych, druga natomiast jest wynikiem pracy twórczej i wysiłku intelektualnego – zapoznania się ze specjalistyczną publikacją – a postać projektów, nieraz w pełni abstrakcyjna, stanowi wyzwanie interpretacyjne dla odbiorcy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adamczak M., 2008, Akcjonizmy osieckie w latach 1967–1981, w: Awangarda w plenerze. Osieki i Łazy 1963–1981. Polska awangarda II połowy XX wieku w kolekcji Muzeum w Koszalinie, oprac. R. Ziarkiewicz, Koszalin, s. 320–364.
Ambrose G., Harris P., 2008, Layout. Zasady, kompozycja, zastosowanie, tłum. J. Jagiełło, U. Kowalczyk, Warszawa.
Ambrose G., Harris P., 2008, Twórcze projektowanie, tłum. J. Hübner-Wojciechowska, Warszawa.
Bałus W., 2011, Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku, Toruń.
Bering P., 1998, Kult świętego Wojciecha w późnym średniowieczu w polskiej prowincji kościelnej, w: Nuntius vetustatis. Prace ofiarowane Profesorowi Jerzemu Wisłockiemu, red. A. Bieniaszewski, R. T. Prinke, Poznań, http://www.bkpan.poznan.pl/projekty-zakonczone/JW70/wojciech.htm.
Biały A., 2015, „Szesnastowieczne oprawy z krakowskiej szkoły introligatorskiej na przykładzie kolekcji z Biblioteki Jasnogórskiej – wybrane problemy”, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Leonarda Ogiermana, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Bończa Tomaszewski N., 2006, Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław.
Bryl M., 1994, Cykle Artura Grottgera – poetyka i recepcja, Poznań.
Chronica et annales Poloniae, baza Polona, http://polona.pl/item/chronicae-et-annales-poloniae,ODI3MDgz/8/#info:metadata.
Cowan E. J., 2003, “For Freedom Alone”: The Declaration of Arbroath, 1320, East Linton.
Czerska K., Tadeusz Kantor, „Panoramiczny happening morski”, http://culture.pl/pl/dzielo/tadeusz-kantor-panoramiczny-happening-morski.
Daniel Mróz. Rysunki i ilustracje, 2011, proj. katalogu Z. Szumski, Jelenia Góra.
Drzwi gnieźnieńskie, 1979, oprac. J. Wierzbicki, Warszawa.
Dunin J., 2003, Okładka i obwoluta jako komunikat, w: Sztuka książki. Historia, teoria, praktyka, red. M. Komza, Wrocław.
Encyklopedia wiedzy o książce, 1971, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław.
Gottlieb B., Zielinski S., Introduction to the exhibtion “Without Firm Ground – Vilém Flusser and the Arts”, http://zkm.de/en/exhibition/2015/08/globale-without-firm-ground-vilem-flusser-and-the-arts.
Gryglewicz T., 2013, Ilustracje Daniela Mroza do „Cyberiady” Stanisława Lema w kontekście krakowskiego surrealizmu po II wojnie światowej, „Quart”, nr 3/4: Lem, s. 187–199.
Hojka B., 2017, Okładka hasło, w: Encyklopedia książki, t. 2, red. A. Żbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat, Wrocław, s. 294–295.
Juszczak W., 2007, Artur Grottger. Pięć cyklów, wyd. 5, Warszawa.
Kalinowska K., 2018, Praktyki flirtu i podrywu. Studium z mikrosocjologii emocji, Toruń.
Komza M., 2017, Sztuka w książce – książka w sztuce, w: Encyklopedia książki, t. 1, red. A. Żbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat, Wrocław, s. 69–77.
Koschany R., 2006, Przypadek. Kategoria egzystencjalna i artystyczna w literaturze i filmie, Wrocław.
Kowalska E., 2008, Kalendarium plenerów osieckich 1963–1981, w: Awangarda w plenerze. Osieki i Łazy 1963–1981. Polska awangarda II połowy XX wieku w kolekcji Muzeum w Koszalinie, oprac. R. Ziarkiewicz, Koszalin, s. 156–319.
Kowalska-Leder J., 2009, Doświadczenia Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego, Wrocław.
Kroehl H., 1984, Buch und Umschlag im Test, Dortmund.
Lem S., 1965, Cyberiada, oklejka, karta tyt., il. Daniel Mróz, Warszawa.
Lem S., 1972, Cyberiada, oklejka, wyklejka, il., układ graf. Daniel Mróz, Warszawa.
Lewicka-Morawska A., 1995, Formowanie narodowej uczuciowości, czyli o sztuce Artura Grottgera na przestrzeni dziesięcioleci, „Niepodległość i Pamięć”, nr 1, s. 97–121.
Lisowska U., 2017, Wyobraźnia, sztuka, sprawiedliwość. Marthy Nussbaum koncepcja zdolności jako podstawa egalitarnego liberalizmu, Toruń.
Nowicka M., 1985, Malarstwo antyczne. Zarys, Wrocław.
Nussbaum M., 2013, Political Emotions. Why Love Matters for Justice, Cambridge [Massachusetts]–London.
Podręczny słownik bibliotekarza, 2011, oprac. G. Czapnik, Z. Gruszka, współpr. H. Tadeusiewicz, Warszawa.
Program „Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej”, 2018, w: K. Kalinowska, Praktyki flirtu i podrywu. Studium z mikrosocjologii emocji, Toruń.
Przybysławski A., 2009, Buddyjska filozofia pustki, Wrocław.
Racinowski K., 1982, Obwoluta, hasło w: A. Czachowski et al., Współczesne polskie drukarstwo i grafika książki. Mały słownik encyklopedyczny, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław, s. 194–196.
Racinowski K., 1982, Okładka, hasło w: A. Czachowski et al., Współczesne polskie drukarstwo i grafika książki. Mały słownik encyklopedyczny, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław, s. 202–204.
Seria „Monografie FNP”, http://monografie.fnp.org.pl.
Słownik wydawcy, 1997, oprac. B. Kalisz, Warszawa.
Smaga M., 2015, Artyści przypomniani. Daniel Mróz, Kraków.
Sucharski R. A., 2015, Jeszcze raz w kwestii imienia pierwszego historycznego władcy Polski, „Kwartalnik Historyczny”, nr 2, s. 233–244.
Szczęśniak K., 2011, Okładka i obwoluta książki jako przedmiot badań interdyscyplinarnych, „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2, s. 29–41.
Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo, 2000, red. R. Toman, zdj. A. Bednorz, przeł. A. Baranowa, Köln.
Szubka T., 2012, Neopragmatyzm, Toruń.
Szwejkowska H., 1987, Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny, wyd. 5, popr., Wrocław–Warszawa.
Tomaszewski A., 2011, Architektura książki. Dla wydawców, redaktorów, poligrafów, grafików, autorów, księgoznawców i bibliofilów, Warszawa.
Tondel J., 2019, Okładki książek i czasopism z okresu Młodej Polski oraz międzywojnia, od Wyspiańskiego do Strzemińskiego, w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu, Toruń.
Transcription and Translation of the Declaration of Arbroath, 6 April 1320, http://www.nrscotland.gov.uk/files/research/declaration-of-arbroath/declaration-of-arbroath-transcription-and-translation.pdf.
Trzynadlowski J., 1988, Autor, dzieło, wydawca, wyd. 2, uzup., Wrocław.
Trzynadlowski J., 1983, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie, wyd. 3, Warszawa.
Tymowski M., 2017, Europejczycy i Afrykanie. Wzajemne odkrycia i pierwsze kontakty, Toruń.
Urbańczyk P., 2008, Trudne początki Polski, Wrocław.
Ute Mann K., 2013, Polonia. Eine Nationalallegorie als Erinnerungsort in der polnischen Malerei des 19. Jahrhunderts, Köln.
Wolański A., 2008, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Warszawa.
Zbierski T., 1978, Prakseosemiotyka książki, czyli książka funkcjonalna, „Studia o Książce” t. 8, s. 3–26.
Zbierski T., 1978, Semiotyka książki, Wrocław.
„Złota Seria. Wystawa”, 6–26 III 2019, Domek Miedziorytnika, Wrocław.
Zygmuntowicz D., 2011, Praktyka polityczna. Od „Państwa” do „Praw” Platona, Toruń.
Żeligowski H., 2003, Ukształtowanie edytorsko-poligraficzne ilustracji naukowych, w: Sztuka książki. Historia, teoria, praktyka, red. M. Komza, Wrocław, s. 161–174.
Żychowska M. J., 2006, Nowa architektura, „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych O.L. PAN”, t. 2, s. 73–79.
ISSN 2084-7963 (print)
ISSN 2391-7903 (online)