„Alien city”. Miasto w procesie

Abstrakt

Fenomen miasta od wieków fascynuje nie tylko architektów i urbanistów, lecz także filozofów, socjologów, antropologów i artystów, którzy dostrzegają w jego transformacjach odzwierciedlenie zmian zachodzących w ludzkiej kondycji. Dynamika tych przemian nabiera szczególnego napięcia, gdy miasto funkcjonuje jedynie w obszarze wirtualnym, nie dysponując realną tkanką architektoniczną. A tak właśnie dzieje się w przypadku alien city – wirtualnego miasta „unoszącego się” w cyberprzestrzeni pod adresem http://alien.mur.at/aliencity/index.php, wykreowanego przez wiedeńską grupę alien productions.

Jak zauważa Ewa Rewers: „Progiem miasta staje się adres jego strony w internecie. […] Pozostaje perspektywa monitorów komputerowych, okien, które nadal stanowią przepustkę do »lepszego świata«”. Poszukiwanie owego „lepszego świata” w kontekście miasta ma swoją długą tradycję, objawiającą się w próbach projektowania tak zwanych miast idealnych. Na tle tradycji także alien city może być postrzegane w kategoriach miasta idealnego. Powstałe w cyberprzestrzeni, jest aglomeracją wychodzącą naprzeciw utopijnym założeniom, zamieszczoną w sieci jako postulaty rządu tej metropolii w cyberprzestrzeni. Dezyderaty te dotykają kwestii przemodelowania społeczeństwa na bazie kreacji nowych sposobów życia, opartych o liberalizację oraz abolicję wszelkich osi statycznych i granic. O ile więc uporządkowane projekty renesansowych miast idealnych opierały się na harmonii, symetrii i statyce – zarówno form architektonicznych, jak i ustroju społecznego, o tyle alien city jest miastem–procesem, cechującym się nieustanną zmiennością, płynnością i nieuchwytnością.

Alien city składa się z nałożonych na siebie obrazów rozmaitych rzeczywistych miast świata oraz z futurystycznych widoków, wygenerowanych komputerowo. Aspekty wizualne są uzupełniane przez dźwięki, nagrane na ulicach różnych metropolii lub stworzone przy pomocy nowoczesnych technik. Jest więc metropolią o charakterze hybrydalnym, warstwowym i powstającym w wyniku kumulacji aspektów zaczerpniętych z realnej rzeczywistości, jak i sztucznie wykreowanych. Nie ma raz na zawsze ustalonej topografii i historii, gdyż każde kliknięcie na jego mapę w Internecie zmienia jej konfigurację, przeorganizowując rozkład ulic i instytucji. Podobnie rzecz się ma z jego granicami, które przemieszczają się i pozostają nieuchwytne. Alien city nieustannie wibruje, drga, tętni przemianą, chociaż przekształca się wewnętrznie, paradoksalnie, wciąż pozostaje sobą. Przypomina tym samym monadę, w znaczeniu zaproponowanym przez Gottfrieda Wilhelma Leibniza, a także nawiązuje do Miasta w przestrzeni Friedricha Kieslera z 1925 roku.

Alien city funkcjonuje jako miasto zdelokalizowane, a jego próg nie jest materialny, lecz stanowi go adres strony internetowej. O ile więc renesansowe miasta idealne znamionowały symetria i centralizacja oraz usytuowanie w starannie wybranym terenie, o tyle alien city z jego monadycznym, nieuchwytnym, zdecentralizowanym i niematerialnym charakterem zestraja się z duchem współczesności i jej płynnością.