Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Rocznik Lituanistyczny

The new sources to literary and bibliological researches on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania in the light of contemporary methodologies
  • Home
  • /
  • The new sources to literary and bibliological researches on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania in the light of contemporary methodologies
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 1 (2015) /
  4. Articles

The new sources to literary and bibliological researches on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania in the light of contemporary methodologies

Authors

  • Mariola Jarczykowa Uniwersytet Śląski

DOI:

https://doi.org/10.12775/RL.2016.10

Keywords

geopoetics, rhetoric, book culture, occasional lierature, the Radziwiłł family

Abstract

The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.

Author Biography

Mariola Jarczykowa, Uniwersytet Śląski

Mariola Jarczykowa – prof. dr hab., kierownik Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki staropolskiej kultury literackiej, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska Radziwiłłow birżańskich. Autorka monografii: Książka i literatura w kręgu Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku, Kultura epistolarna w kręgu Radziwiłłów birżańskich w XVII wieku, „Papirowe materie” Piotra Kochlewskiego. O działalności pisarskiej sekretarza Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku, Przy pogrzebach rzeczy i rytmy. Funeralia Radziwiłłowskie z XVII wieku. Członek Komisji Lituanistycznej przy Komitecie Nauk Historycznych PAN w Warszawie.

References

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Główne Akt Dawnych

Archiwum Radziwiłłów

dz. V, nr 3213/I

Biblioteka Kochlewskich w Komorowie (zbiory prywatne)

Biblioteka Kornicka PAN

sygn. 1195

Biblioteka Naukowa NAN Ukrainy we Lwowie

sygn. 1332/II

Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie

sygn. 439

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

sygn. II 185

Źródła drukowane

Inscriptiones ecclesiarum Vilnensium – Inskrypcje z wileńskich kościołów – Vilniaus bažnyčių įrašai, t. 1, red. W. Appel, E. Ulčinaitė, Vilnius 2005.

Kniga naboznistes krikścioniszkos, druk Jerzego Rheta, Kiejdany 1653.

Kochanowski J., Ku Muzom, w: idem, Dzieła polskie, t. 1, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa 1976.

Maskiewicz B.K., Electionis Series króla polskiego po abdykacji Jana Kazimierza Jagiełły w okopie między Warszawą a Wolą odprawowana w roku 1669, wstęp i oprac. M. Makowski, Warszawa 1987.

Morsztyn J.A., Utwory zebrane, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1971.

Naborowski D., Poezje, oprac. J. Durr-Durski, Warszawa 1960.

Niektóre psalmy Dawidowe częścią poprawione, częścią znowu przełożone na stare noty od Solomona Rysińskiego za zleceniem starszych, druk Piotra Blastusa Kmity, Lubcz 1614.

Piotrowiak D., Dwie anonimowe sielanki z pierwszej połowy XVII wieku z rękopisu Biblioteki Baworowskich we Lwowie, „Terminus” 2014, z. 4 (33), s. 495–536.

Psalmy Dawidowe z hymnami…, druk Andrzeja Hunefelda, Gdańsk 1619.

Tende de G., Relacja historyczna o Polsce, przeł. i red. T. Falkowski, wprowadzenie M. Forycki, Wilanów 2013.

Opracowania

Barłowska M., Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII–XVIII wieku – prolegomena filologiczne, Katowice 2010.

Barłowska M., Wilno jako Rzym, czyli nieznany list Stanisława Rakowskiego do Andrzeja Trzebickiego, „Terminus” 2009, z. 1–2.

Bentkowski F., Historia literatury polskiej, t. 1, Warszawa–Wilno 1814.

Borysowska A., Bibliologia a literaturoznawstwo – pokrewieństwo warsztatów historyka książki i historyka literatury, w: Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007, s. 85–98.

Dedykacja w książce dawnej i współczesnej, red. R. Ocieczek, przy wspołudziale A. Sitkowej, Katowice 2006.

Grześkowiak R., Przysłowia „są jakoby szpikiem niejakim bystrego rozumu i głębokiego dowcipu ludzkiego”. Nieznane wydanie Przypowieści polskich, od Solomona Rysińskiego zebranych, dwa tysiąca i dwieście z roku 1621, w: Sarmackie theatrum VII. W kręgu rodziny i prywatności, red. M. Jarczykowa, R. Ryba, Katowice 2015, s. 100–130.

Gwioździk J., Female monasteries’ space in the intellectual culture of the Grand Duchy of Lithuania, w: Lietuvos didžiosios kunigaikštystės moterų vienuolijos: Istorija ir dabartis skirta Kauno benediktinių vienuolyno 390-čiui, red. A. Vasiliauskienė, Vilnius 2014, s. 175–184.

Gwioździk J., Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach kontemplacyjnych dawnej Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Katowice 2015.

Gwioździk J., Zakonne Wilno. Klasztory żeńskie. Teksty – książki – biblioteki, „Acta Historica Universitatis

Klaipedensis” 2007, t. 14: Baltijos Regiono istorija ir kultūra: Lietuva ir Lenkija. Socialinė istorija, kultūrologija [History and culture of Baltic Region: Lithuania and Poland. Social history, cultural sciences], red. S. Pocytė, R. Sliužinskas.

Janicki M., Willa Eustachego Wołłowicza w Werkach pod Wilnem i jej epigraficzny program ideowy, „Barok” 1998, nr 2 (8), s. 139–149.

Jarczykowa M., Krzysztofa Dorohostajskiego zabawy Muzom poświęcone, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2014, t. 58.

Karvelis D., Ragauskienė R., Iš Radvilų giminės istorijos: Dubingių kunigaikštystė 1547–1808 m. Mokslinė monografija, Vilnius 2009.

Korotyński W., Salomon Rysiński. Studium, „Kurier Wileński” 1863, nr 132.

Krzywy R., Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki, Warszawa 2014.

Lepszy K., Dorohostajski Krzysztof Mikołaj, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1939.

Manyś B., Recepcja obrzędowości dworu polskiego w świetle „Relacji historycznej o Polsce” Gasparda de Tende’a, „Sensus Historiae” 2014, t. 16, nr 3.

Migoń K., Bibliologia – nauka o kulturze książki, „Nauka” 2005, nr 2.

Migoń K., Bibliologia wśród innych nauk. Koncepcje, realizacje, perspektywy, w: Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007.

Mrowcewicz K., Małe folio (historia jednego wiersza), Warszawa 2011.

Niedźwiedź J., Kultura literacka Wilna (1323–1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012.

O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. R. Ocieczek. Katowice 1990.

Pełczyński M., Studia macaronica. Stanisław Orzelski na tle poezji makaronicznej w Polsce, Poznań 1960.

Pietrzkiewicz I., Zakonne Wilno. Klasztory męskie. Teksty – książki – biblioteki, „Acta Historica Universitatis Klaipedensis” 2007, t. 14: Baltijos Regiono istorija ir kultūra: Lietuva ir Lenkija. Socialinė istorija, kultūrologija [History and culture of Baltic Region: Lithuania and Poland. Social history, cultural sciences], red. S. Pocytė, R. Sliužinskas.

Przedmowa w książce dawnej i współczesnej, red. R. Ocieczek, przy współudziale R. Ryby, Katowice 2002.

Rybicka E., Geopoetyka, geokrytyka, geokulturologia. Analiza porównawcza pojęć, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2011, t. 2.

Rybicka E., Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014.

Stankiewicz M., Bibliografia litewska od 1547 do 1701, Kraków 1889.

Trębska M., Staropolskie szlacheckie oracje weselne. Genologia, obrzęd, źródła, Warszawa 2008.

Ulčinaitė E., Teoria retoryczna w Polsce i na Litwie w XVII wieku. Próba rekonstrukcji schematu retorycznego, Wrocław 1984.

Wisner H., Janusz Radziwiłł 1612–1655, wojewoda wileński, hetman wielki litewski, Warszawa 2000.

Rocznik Lituanistyczny

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2015-12-01

How to Cite

1.
JARCZYKOWA, Mariola. The new sources to literary and bibliological researches on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania in the light of contemporary methodologies. Rocznik Lituanistyczny. Online. 1 December 2015. Vol. 1, pp. 251-267. [Accessed 8 July 2025]. DOI 10.12775/RL.2016.10.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 1 (2015)

Section

Articles

Stats

Number of views and downloads: 430
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tags

Search using one of provided tags:

geopoetics, rhetoric, book culture, occasional lierature, the Radziwiłł family
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop