Literatura Ludowa
Między pierwowzorem a adaptacją. Analiza fabuł współczesnych wydań baśni Hansa Christiana Andersena – przekształcenia treści religijnych
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LL.1.2020.001
Abstrakt
Baśnie Hansa Christiana Andersena, od lat uznawane za klasykę literatury dziecięcej, nawet wśród grona zdeklarowanych czytelników pozostają do dzisiaj tak naprawdę nieznane. Wskazują na to wyniki przeprowadzonej przeze mnie ankiety na temat znajomości treści najpopularniejszych utworów Duńczyka. Odpowiedzi rodziców dzieci przedszkolnych stały się przyczynkiem do analizy najnowszych publikacji z opowieściami tego pisarza. Artykuł prezentuje wnioski płynące z porównania współczesnych wydań baśni dla dzieci z ich pierwowzorami pod kątem występowania różnic fabularnych, przede wszystkim obecności treści religijnych, szczególnie często dziś pomijanych. Kryterium doboru materiału badawczego, obejmującego 32 polskie książki czternastu różnych wydawnictw, stanowiły data publikacji (po 2000 r.) i wymóg zawierania przynajmniej jednej z trzech opowieści: Królowej Śniegu (22 teksty), Małej Syrenki (18 tekstów) lub Dzikich Łabędzi (9 tekstów). Analiza pozwoliła wskazać pewne tendencje w sposobie wprowadzania zmian w wydaniach baśni dla 4-, 5- i 6-latków, a także uwypuklić istniejący problem jawności parafrazowania. Druga część artykułu zawiera refleksje na temat upraszczania baśni na użytek dziecięcy oraz metod usuwania z nich treści uznawanych za zbyt trudne i abstrakcyjne lub smutne i traumatyczne. Całość wieńczy próba oceny zjawiska z perspektywy pedagogiczno-psychologicznej oraz wydawniczej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Andersen, H.Ch. (2003). Baśnie dla dzieci (opow. D. Wróbel). Poznań: Podsiedlik-Raniowski
i Spółka.
Andersen, H.Ch. (2001a). Baśnie dla najmłodszych (opow. D. W.). Poznań: Podsiedlik-
-Raniowski i Spółka.
Andersen, H.Ch. (2006). Baśnie i opowieści (przeł. B. Sochańska), t. 1. Poznań: Media
Rodzina.
Andersen, H.Ch. (2015). Baśnie znane i nieznane (oprac. V. Parker, tłum. S. Stodulski).
Kielce: Jedność.
Andersen, H.Ch. (2017). Dzikie łabędzie (tłum. B. Sochańska, red. M. Bosacka). Toruń:
Tako.
Andersen, H.Ch. (2001b). Królowa Śniegu i inne bajki (opow. J. Gutry). Warszawa: Mea.
Andersen, H.Ch. (2009). Najpiękniejsze baśnie Andersena (opow. M. Chamów). Kraków:
Legra.
Baśnie Andersena. Nowe szaty cesarza i inne opowieści (2004) (opow. D. Wróbel), Poznań:
Podsiedlik-Raniowski i Spółka.
Baśnie: dla dorosłych i dla dzieci wybrał Program Trzeci (Andersen, Grimm) (pomysł
i red. M. Nogaś, Program Trzeci Polskiego Radia). Kraków: Znak.
Brzezińska, R., Golisz, M. (red.) (2012). Baśnie i legendy. Najpiękniejsze opowieści.
Kalisz: Martel.
Jastrzębska-Golonka, D. (2007). Kraina szczęśliwości, czyli wątki religijne w wybranych
baśniach Hansa Christiana Andersena (s. 165–178). W: A. Lewińska, M. Chmiel
(red.), Język – Szkoła – Religia. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum.
Kalus, A. (2006). Rozwój psychiczny dzieci a recepcja treści religijnych (s. 51–64).
W: D. Krok, S. Pawiński (red.), Język przekazu religijnego. Perspektywa psychologii i homiletyki.
Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Korczak, A.M. (2017). Z kwiatu w pył. Przeobrażenia ontologiczne w wybranych baśniach
Hansa Christiana Andersena jako pedagogika śmierci w ujęciu Józefa Binnebesela
(s. 347–354). W: H. Ratuszna, M. Wiśniewska, V. Wróblewska (red.), Andersenowskie
inspiracje w literaturze i kulturze polskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika.
Kułakowska-Lis, J. (2017). Kształt edytorski wybranych baśni Hansa Christiana Andersena
(s. 215–232). W: H. Ratuszna, M. Wiśniewska, V. Wróblewska (red.), Andersenowskie
inspiracje w literaturze i kulturze polskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika.
Kurzeja, B. (2015). Czy bohater baśni może być zbawiony? Wokół motywów eschatologicznych
w wybranych opowieściach J. Ch. Andersena, „Literatura Ludowa” nr 3, s. 19–28.
Łysy, H. (2006). Język przekazu religijnego w kaznodziejstwie dla dzieci (s. 91–102).
W: D. Krok, S. Pawiński (red.), Język przekazu religijnego. Perspektywa psychologii i homiletyki.
Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Michułka, D., Leszczyńska-Niedrygoś, K. (2017). Stąpając po ostrzu noża! Mała syrenka
H. Ch. Andersena jako szkolna lektura. Rozumienie – doświadczenie – emocje (s. 327–
. W: H. Ratuszna, M. Wiśniewska, V. Wróblewska (red.), Andersenowskie inspiracje
w literaturze i kulturze polskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika.
Moja pierwsza księga bajek (2004) (opow. M. Derwich, A. Krzyżaniak, B. Szcześniak).
Wrocław: Siedmioróg.
Molicka, M. (2012). Terapeutyczne oddziaływanie literatury (s. 9–18). W: B. Sochańska,
J. Czechowska (red.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Poznań: Media Rodzina.
Ogłoza, E. (2014). Wokół opowieści Hansa Christiana Andersena. O radości czytania.
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Oscar, K. (2012). Dzieci nie rozumieją ironii! (przeł. D. Rozmarynowska) (s. 105–119).
W: B. Sochańska, J. Czechowska (red.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Poznań:
Media Rodzina.
Ratyńska, H. (1988). Rola książki i czasopisma w wychowaniu przedszkolnym (s. 221–
. W: S. Frycie, I. Kaniowska-Lewańska (red.), Kultura literacka w przedszkolu, cz. 1.
Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Sawicki, S. (1980). Sacrum w literaturze, „Pamiętnik Literacki”, t. 71, nr 3, s. 169–182.
Sehested, C. (2012). Tabu w książkach z obrazkami. O rozmawianiu z dziećmi na temat
książek (przeł. J. Hald) (s. 19–27). W: B. Sochańska, J. Czechowska (red.), Tabu w literaturze
i sztuce dla dzieci. Poznań: Media Rodzina.
Skarbnica baśni. Najpiękniejsze opowieści dla dzieci (2006) (opow. M. Przewoźniak,
J. Sokół, A. Sójka). Poznań: Publicat.
Sochańska, B. (2006). Andersen w Polsce. W: H. Ch. Andersen, Baśnie i opowieści
(przeł. B. Sochańska), t. 3. Poznań: Media Rodzina.
Szymborska, W. (2015). Wszystkie lektury nadobowiązkowe. Kraków: Znak.
Refbacks
- There are currently no refbacks.
ISSN 2544-2872 (online)
ISSN 0024-4708 (print)