Funkcjonowanie kowieńskich sejmików gospodarskich po reformach Sejmu Niemego

Monika Jusupović

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/KH.2020.127.4.03

Abstrakt


Sejmiki gospodarskie wykształciły się w związku z przejmowaniem przez szlachtę spraw związanych z lokalnymi podatkami i obronnością. Reformy uchwalone przez Sejm Niemy poważnie ograniczyły ich kompetencje, a tym samym znaczenie. Niemniej nadal okazjonalnie uchwalano na nich podatki na potrzeby powiatowe, wybierano lokalnych funkcjonariuszy i posłów do króla i innych dostojników. Zajmowano się też sprawami gospodarczymi powiatu. Sytuacja zmieniła się podczas Sejmu Wielkiego, który zreformował administrację lokalną, powołując nowe organy samorządowe, a sejmikom gospodarskim nadając uprawnienia wyborcze i doradcze.


Słowa kluczowe


sejmiki; samorząd; Litwa; szlachta

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1736, wyd. Michał Zwierzykowski, DiG, Warszawa 2015.

Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795, wyd. Monika Jusupović, IH PAN, Neriton, Warszawa 2019.

Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spis, red. Andrzej Rachuba, oprac. Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, współpr. Andrej Macuk, Jewgienij Aniszczenko, DiG, Warszawa 2004.

Filipczak Witold, Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.

Glabisz Grzegorz, Opieka społeczna w działalności samorządu sejmikowego województw poznańskiego i kaliskiego w XVIII w., w: Społeczeństwo a dobroczynność i opieka społeczna, oprac. Andrzej Karpiński, Iwona M. Dacka-Górzyńska, DiG, Warszawa 2020 (Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, 6), s. 95–113.

Gordziejew Jerzy, Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Sejmu Czteroletniego (1789–1792), Wydawnictwo UJ, Kraków 2010.

Jurgaitis Robertas, Gdzie odbywały się obrady sejmiku wileńskiego w latach 1717–1795, „Przegląd Nauk Historycznych” 16, 2017, 2, s. 245–260.

Jurgaitis Robertas, „Vilniaus seimelio veikla 1717–1795”, Vilnius 2007.

Jusupović Monika, Instrukcje kowieńskie z lat 1733–1795 jako głos szlachty w sprawach powiatowych, „Klio” 50, 2019, 3, s. 35–58.

Jusupović Monika, Problem legalnego miejsca sejmików jako element rywalizacji politycznej na przykładzie sejmików kowieńskich za panowania Stanisława Augusta, „Przegląd Wschodni” 14, 2008, 4, s. 841–854.

Jusupović Monika, Prowincjonalna elita litewska w XVIII wieku. Działalność polityczna rodziny Zabiełłów w latach 1733–1795, PTH, IH PAN, Neriton, Warszawa 2014.

Jusupović Monika, Uczestnicy sejmików kowieńskich w czasach Augusta III i Stanisława Augusta – teoria i praktyka, „Rocznik Lituanistyczny” 2, 2017, s. 127–142.

Kądziela Łukasz, Reformy administracji lokalnej podczas Sejmu Czteroletniego, w: Łukasz Kądziela, Od Konstytucji do Insurekcji. Studia nad dziejami Rzeczypospolitej w latach 1791–1794, Neriton, Warszawa 2011, s. 42–55.

Konieczna Diana, Ustrój i funkcjonowanie sejmiku brzesko-litewskiego w latach 1565–1763, DiG, Warszawa 2013.

Kościałkowski Stanisław, Antoni Tyzenhauz, podskarbi nadworny litewski, t. 1, Wydawnictwo Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego, Londyn 1970.

Kriegseisen Wojciech, Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669–1717, PWN, Warszawa 1989.

Lityński Adam, Szlachecki samorząd gospodarczy w Małopolsce (1606–1717), Uniwersytet Śląski, Katowice 1974.

Matuszewicz Marcin, Diariusz życia mego, t. 2: 1758–1764, oprac. Bohdan Królikowski, PIW, Warszawa 1986.

Michalski Jerzy, Sejmiki poselskie 1788, w: Jerzy Michalski, Studia historyczne z XVIII i XIX wieku, t. 1: Polityka i społeczeństwo, red. Wojciech Kriegseisen, Zofia Zielińska, Stentor, Warszawa 2007, s. 217–284.

Nycz Michał, Geneza reform skarbowych Sejmu Niemego. Studium z dziejów skarbowo-wojskowych z lat 1697–1717, Napoleon V, Oświęcim 2016.

Rachuba Andrzej, Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.

Szczygielski Wojciech, Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe 1792 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1994.

Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, red. Andrzej Rachuba, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, DiG, Warszawa 2004; t. 2: Województwo trockie XIV– XVIII wiek, DiG, Warszawa 2009; t. 4: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek, DiG, Warszawa 2003.

Zakrzewski Andrzej B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. – ustrój i funkcjonowanie. Sejmik trocki, Liber, Warszawa 2000.

Zielińska Zofia, Echa dokonań Sejmu Niemego w czasach Augusta III i Stanisława Augusta (rekonesans), w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. 286–327.

Zielińska Zofia, Walka Familii o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, PWN, Warszawa 1983.

Zwierzykowski Michał, Etapy ewolucji sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego XVI–XVIII wiek, w: Podstawy materialne państwa. Zagadnienia prawno-historyczne, red. Daniel Bogacz, Marek Tkaczuk, Uniwersytet Szczeciński. Wydział Prawa i Administracji, Szczecin 2006, s. 63–71.

Zwierzykowski Michał, Geneza i funkcjonowanie chorągwi policyjnej województwa poznańskiego i kaliskiego w latach 1734–1767, w: W podróży przez wiek osiemnasty. Studia i szkice z epoki nowożytnej dedykowane profesorowi Jerzemu Dygdale, red. Adam Perłakowski, Monika Wyszomirska, Michał Zwierzykowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015, s. 117–134.

Zwierzykowski Michał, Geneza i konsekwencje reform sejmików w konstytucjach Sejmu Niemego, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. 241–265.

Zwierzykowski Michał, Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2003.

Zwierzykowski Michał, Między sejmem a samorządem terytorialnym. Konsekwencje ustrojowe funkcjonowania sejmików dawnej Rzeczypospolitej, w: Unie międzypaństwowe, parlamentaryzm, samorządność. Studia z dziejów ustroju Rzeczpospolitej Obojga Narodów, red. Wacław Uruszczak, Zdzisław Noga, Michał Zwierzykowski, Krzysztof Fokt, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2020, s. 452–467.

Zwierzykowski Michał, Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.

Partnerzy platformy czasopism