Etnografia muzealna a zmiany klimatyczne. Głos w sprawie

Abstrakt

Jednym z najistotniejszych problemów, z którym musimy się zmierzyć zarówno my, jak i nasi następcy, to szybko postępujące globalne ocieplenie. Kryzys klimatyczny implikuje szereg niepokojących zjawisk, chociażby w postaci rozszerzających się stref suszy, masowych migracji, powodzi, wojen czy głodu. Gwałtownej zmianie ulegają warunki życia milionów ludzi, a ich dorobek i dotychczasowy styl życia ulegają drastycznym przeobrażeniom. Dotyka to nie tylko poszczególnych jednostek, ale całych grup społecznych, czy narodów. Zachwiany zostaje ich dobrostan ekonomiczny i bezpieczeństwo społeczne, powodując szereg przeobrażeń we wszystkich przestrzeniach ich kultury. Te zachodzące na naszych oczach zmiany powodują konieczność aktywnego włączenia się muzeów w debatę dotyczącą globalnej katastrofy klimatycznej. Muzea to przecież instytucje publiczne, cieszące się dużym zaufaniem społecznym, mające obowiązek działania na rzecz dobra obywateli i tworzonej przez nich kultury. Na naszych oczach z powodu zbyt wysokich temperatur, braku opadów śniegu i deszczu, zniszczeniu mogą ulec nawet te najcenniejsze polskie tradycje i obrzędy wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, jak chociażby wyścigi kumoterek, układanie kwietnych dywanów w Spicymierzu, czy flisactwo w Ulanowie. Szczególna rola przypada placówkom etnograficznym, które w obliczu zachodzących zmian winny nie tylko je rejestrować, ale też tłumaczyć zachodzące procesy, podsuwając czasami rozwiązania stosowane w przeszłości. Winny się one włączyć szeroko w edukację, która pozwoli uświadomić członkom lokalnych społeczności w jaki sposób globalne zmiany klimatyczne wpływają na ich codzienne życie, oraz co mogą zrobić by zminimalizować niekorzystne zmiany. Edukacyjne programy o charakterze ekologicznym powinny znaleźć swe stałe miejsce w każdej instytucji etnograficznej. Mamy już placówki, które od dawna realizują takie programy, ale potrzebny jest zbiorowy wysiłek wszystkich muzealnych instytucji by uświadomić obywatelom konieczność zadbania i otoczenia szacunkiem zarówno kultury, którą stworzyliśmy, jak i środowiska naturalnego, które wpływa niezwykle istotnie na jej stan i różnorodność.