Muzealna historia słomianych carskich wrót z Polesia (Białoruś)
DOI:
https://doi.org/10.12775/ZWAM.2022.9.15Słowa kluczowe
Polesie, carskie wrota, plecionkarstwo, greckokatolicyzm (unityzm), sztuka ludowaAbstrakt
W artykule skupiono się na historii i antropologicznym aspekcie muzealizacji wyplatanych ze słomy carskich wrót – unikalnych zabytków sztuki sakralnej i twórczości ludowej, pochodzących z lat 30. XIX wieku, z zachodniej części Polesia (w granicach Białorusi i Ukrainy). Historii ich odkrycia, badań, muzealizacji oraz restauracji połączonej z rekonstrukcją towarzyszyła chęć zachowania tych wyjątkowych przykładów sztuki plecionkarskiej dla przyszłych pokoleń. Artefakty te mają wartość symboliczną i bez wątpienia są fenomenem w sztuce i kulturze białoruskiej.
Bibliografia
Muzeum w Grodnie
: Muzeum w Grodnie, t. 2 za rok 1924, Grodno: Drukarnia Kasy Samopomocy w Wilnie.
Owens-Celli Morgyn Geoffry
: Wheat Weaving and Straw Craft, Asheville, N.C: Lark Books; New York: Sterling Pub.
Габрусь Тамара
: «Усё ж вядзе яна людства да неба…» Да дня нараджэння мастацтвазнаўцы Элеаноры Вецер (1932–2011), „Роднае слова”, nr 6, s. 85–87.
Гродненские епархиальные ведомости
: „Гродненские епархиальные ведомости”, nr 50/51, s. 410.
Дзесяць стагоддзяў мастацтва
: Дзесяць стагоддзяў мастацтва Беларусі = Десять веков искусства Беларуси = Ten Centuries of Art in Belarus: з музейных, прыватных збораў і карпаратыўнай калекцыі ААТ „Белгазпрамбанк”. Kаталог выстаўкі, 27.03–10.07.2014, Мінск: Чатыры чвэрці.
Ильин Александр
: Полесский и черниговский историк-краевед о. Константин Карпинский, „Гістарычная брама”, nr 1(26), http://brama.brestregion.com/index26.shtml; data odczytu: 17.04.2022.
К-скій К.
: Соломенные царские врата (Археологическая заметка), „Гродненские епархиальные ведомости”, nr 24–25, s. 356–361.
Кацар Міхаіл
: Белорусская ССР. Искусство стран и народов мира. Архитектура. Живопись. Скульптура. Графика. Декоративное искусство. Краткая художественная энциклопедия, gł. red. Б. И. Иогансон, t. 1, Москва: Советская энциклопедия 1962, s. 170.
Лабачэўская Вольга
: Беларускі куток у Парыжы: экспазіцыя БССР на Сусветнай выстаўцы дэкаратыўнага мастацтва і мастацкай прамысловасці 1925 года, [w:] Аўтэнтычны фальклор: праблемы захавання, вывучэння, ўспрымання (памяці антраполага Зінаіды Мажэйка): зб. навук. прац, Мінск: БДУКМ, s. 35–38.
: Мастацтва дзеля славы Божай: саламяныя іканастасныя вароты і царкоўна-культавыя прадметы, Мінск: Беларуская навука.
Лось-Залужная Алена
: Рукатворны шэдэўр з вёскі Лемяшэвічы, „Мастацтва Беларусі”, nr 11, s. 56.
Марозава Светлана
: Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596–1839 гады), Гродна: ГрДУ.
Минская старина
: Минская старина, „Труды Минского церковного историко-археологического комитета”, nr 2 [Минск].
Павадыр
: Павадыр па Менскай краёвай выстаўцы. Старасьвеччына. Мастацтва. Выстаўка 10 Арміі, Менск: Друк і выданне газэты 10-й Арміі.
Флікоп-Світа Галіна
: Іканастасы і алтары грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі ХVII — першай трэці ХІХ ст., Мінск: Беларуская энцыклапедыя.
Черепица Валерый
: Архиепископ Гродненский Михаил Ермаков (1862–1929): новые штрихи к биографии, [w:] Гродна і гродзенцы: дзевяць стагоддзяў гісторыі (да 800-годдзя горада): матэрыялы Міжнар. навук. канф., Гродна: ГрДУ, s. 435–446.
Strony internetowe
Гродзенскі дзяржаўны гісторыка-археалагічны музей. Царскія іканастасныя вароты — http://museum-grodno.by/pages/carskya-ikanastasnyya-varoty.html; data odczytu: 17.04.2022.
Śnieżko Aleksander. Wspomnienie o Józefie Jodkowskim, http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/jodkowski/Wspomnienie_o_J%C3%B3zefie_Jodkowskim.html; data odczytu: 17.04.2022.
Z dziejów Komisji opieki nad zabytkami sztuki i kultury w powiecie Grodzieńskim (1920–1923), Harodnia. com — https://harodnia.com/pl/grodno%E2%80%93wczoraj/625%20j; data odczytu: 17.04.2022.
Bibliografia (Transliteracja)
Čerepica Valeryj
: Arhiepiskop Grodnenskij Mihail Ermakov (1862–1929):novye štrihi k biografii, [w:] Grodna ì grodzency: dzevâcʹ stagoddzâǔ gìstoryì (da 800-goddzâ gorada): matèryâly Mìžnar. navuk. kanf., Grodna: GrDu, s. 435–446.
Dzesâcʹ stagoddzâǔ mastactva
: Dzesâcʹ stagoddzâǔ mastactva Belarusì = Desâtʹ vekov iskusstva Belarusi = Ten centuries of art in Belarus: z muzejnyh, pryvatnyh zboraǔ ì karparatyǔnaj Kalekcyì AAT „Belgazprambank”: katalog vystaǔkì, 27.03–10.07.2014, Mìnsk: Čatyry čvèrcì.
Flìkop-Svìta Galìna
: Ìkanastasy ì altary grèka-katalìckìh hramaǔ Belarusì XVII — peršaj trècì XÌX st., Mìnsk: Belaruskaâ èncyklapedyâ.
Gabrusʹ Tamara
: „Usë ž vâdze âna lûdstva da neba…” Da dnâ naradžènnâ mastactvaznaǔcy Èleanory Vecer (1932–2011), „Rodnae slova”, nr 6, s. 85–87.
Grodnenskie eparhialʹnye vedomosti
: “Grodnenskie eparhialʹnye vedomosti”, nr 50/51, s. 410.
Ilʹin Aleksandr
: Polesskij i černigovskij istorik-kraeved o. Konstantin Karpinskij, „Gìstaryčnaâ brama”, nr 1(26), http://brama.brestregion.com/index26.shtml; data odczytu: 17.04.2022.
K-skìj K.
: Solomennye carskie vrata (Arheologičeskaâ zametka), „Grodnenskie eparhialʹnye vedomosti”, nr 24–25, s. 356–361.
Kacar Mìhaìl
: Belorusskaâ SSR. Iskusstvo stran i narodov mira. Arhitektura. Živopisʹ. Skulʹptura. Grafika. Dekorativnoe iskusstvo: Kratkaâ hudožestvennaâ ènciklopediâ, gł. red. B. I. Ioganson, t. 1, Moskva: Sov. ènciklopediâ 1962, s.170.
Labačèǔskaâ Volʹga
: Belaruskì kutok u Paryžy: èkspazìcyâ BSSR na Susvetnaj vystaǔcy dèkaratyǔnaga mastactva ì mastackaj pramyslovascì 1925 goda, [w:] Aǔtèntyčny falʹklor: prablemy zahavannâ, vyvučènnâ, ǔsprymannâ (pamâcì antrapolaga Zìnaìdy Mažèjka). Zb. navuk. prac, Mìnsk: BDUKM, s. 35–38.
: Mastactvadzelâ slavy Božaj: salamânyâ ìkanastasnyâ varoty ì carkoǔna-kulʹtavyâ pradmety, Mìnsk: Belaruskaâ navuka.
Losʹ-Zalužnaâ Alena
: Rukatvorny šèdèǔr z vëskì Lemâšèvìčy, „Mastactva Belarusì”, nr 11, s. 56.
Marozava Svetlana
: Unìâckaâ carkva ǔ ètnakulʹturnym razvìccì Belarusì (1596–1839 gady), Grodna: GrDu.
Minskaâ starina
: Minskaâ starina, „Trudy Minskogo cerkovnogo istoriko-arheologičeskogo komiteta”, nr 2 [Minsk].
Muzeum w Grodnie
: Muzeum w Grodnie, t. 2 za rok 1924, Grodno: Drukarnia Kasy Samopomocy w Wilnie.
Owens-Celli Morgyn Geoffry
: Wheat Weaving and Straw Craft, Asheville, N.C: Lark Books; New York: Sterling Pub.
Pavadyr pa Menskaj kraëvaj vystaǔcy
: Pavadyr pa Menskaj kraëvaj vystaǔcy. Starasʹveččyna. Mastactva. Vystaǔka 10 Armìì, Mensk: Druk ìvydanne gazèty 10-j Armìì.
Strony internetowe (Transliteracja)
Grodzenskì dzâržaǔny gìstoryka-arhealagìčny muzej. Carskìâ ìkanastasnyâ varoty —
http://museum-grodno.by/pages/carskya-ikanastasnyya-varoty.html; data odczytu: 17.04.2022.
Śnieżko Aleksander. Wspomnienie o Józefie Jodkowskim — http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/jodkowski/Wspomnienie_o_J%C3%B3zefie_Jodkowskim.html; data odczytu: 17.04.2022.
Z dziejów Komisji opieki nad zabytkami sztuki i kultury w powiecie Grodzieńskim (1920 —1923) https://harodnia.com/pl/grodno-wczoraj/625 j; data odczytu: 17.04.2022.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Waszczyńska; Olga Łobaczewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 237
Liczba cytowań: 0
