Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Sztuka i Kultura

Krucyfiks na Drzewie Życia z dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Toruniu – nowe spojrzenie
  • Strona domowa
  • /
  • Krucyfiks na Drzewie Życia z dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Toruniu – nowe spojrzenie
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 1 (2013) /
  4. Artykuły

Krucyfiks na Drzewie Życia z dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Toruniu – nowe spojrzenie

Autor

  • Przemysław Waszak Zakład Historii Sztuki Średniowiecznej, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Wydział Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.12775/SZiK.2013.001

Słowa kluczowe

krucyfiksy gotyckie, rzeźba, mistyczno-teologiczne źródła sztuki średniowiecznej, krucyfiks mistyczny, kościół św. Jakuba w Toruniu

Abstrakt

Niniejszy artykuł powstał w oparciu o pracę magisterską, dotyczącą jednego z najbardziej znanych dzieł gotyckich w Polsce – krucyfiksu na Drzewie Życia z dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Toruniu. Rzeźba pojawiała się na kartach syntez, podręczników, wielu szczegółowych opracowań naukowych. Było wiele prób wniesienia nowych ustaleń do stanu badań, prezentowano różne opinie dotyczące datowania i odnoszące się do genezy stylistycznej, mimo tego warto na to wyjątkowej klasy dzieło spojrzeć po raz kolejny świeżym okiem.

W artykule opublikowano cytaty z banderol proroków oraz ich źródła w Wulgacie wraz z tłumaczeniem księdza Jakuba Wujka. Omówiono źródła Drzewa Życia sięgając po teksty św. Bonawentury oraz po wcześniejsze realizacje artystyczne ikonografii bonawenturiańskiej. Pragnąc przybliżyć czytelnikowi bogactwo nagromadzonych motywów artystycznych i subtelność formy tego mistycznego krucyfiksu przedstawiono wybór cytatów dominikańskich mistyków nadreńskich w kategoriach wyglądu Ukrzyżowanego, jego odbioru, kontemplacji, compassio przez zgromadzonych pod nim wiernych, łączenia wrażeń piękna, cierpienia i natury, tudzież pomocniczej roli obrazów w czternastowiecznej duchowości pasyjnej.

Poddając analizie dwa inwentarze nowożytne oraz dokumenty odpustowe z czasów średniowiecza, a także plany kościoła św. Mikołaja z około połowy XVIII wieku, spróbowano na nowo ustalić ich odniesienie do Drzewa Życia, ich wpływ na datację i lokalizację dzieła w konwencie dominikańskim.

Opierając się na dotychczasowej literaturze i porównując krucyfiks z innymi zachowanymi dziełami określono zabytek toruński jako późny, jeszcze bardziej złagodzony przykład typu strasbursko-westfalskiego. To ustalenie stanowi punkt wyjścia do próby nakreślenia genezy stylistycznej poprzez zwrócenie uwagi na szereg analogii do krucyfiksu z Lassnitz, pochodzącego zapewne z kolegiaty benedyktyńskiej w Sankt Lambrecht w Styrii. Inny przykład serii styryjskich Ukrzyżowań Mistycznych – krucyfiks z Friesach wykazuje analogie w zakresie malarskiej stylistyki meandrycznych fałd zwisów perizonium. Dzieło z Lassnitz łączy z toruńskim szereg elementów artystycznych i sposób ich przestrzennego rozdysponowania w kompozycji rzeźby, zwłaszcza w partii nóg, perizonium i klatki piersiowej. Można odnaleźć w nim cechy, które były wyznacznikami stylu toruńskiego dzieła dla Karla Heinza Clasena już w 1939 roku.

Część omawianych motywów artystycznych w innych analizowanych dziełach sztuki wskazuje na ich ogólną przynależność do stylistyki ówczesnych czasów, głównie w odniesieniu do motywu perizonium. Niemniej analogie, tworzące pewien ewolucyjny ciąg sięgający korzeniami sztuki Giotta i malowideł czeskich, wskazują na malarskie inspiracje w sposobie drapowania fałd perizonium toruńskiego dzieła. Dotychczasową datację dzieła ze względu na wczesne analogie można więc nieco cofnąć, do czasów po 1360 roku.

Sztuka i Kultura

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2014-05-31

Jak cytować

1.
WASZAK, Przemysław. Krucyfiks na Drzewie Życia z dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Toruniu – nowe spojrzenie. Sztuka i Kultura [online]. 31 maj 2014, T. 1, s. 9–36. [udostępniono 29.3.2023]. DOI 10.12775/SZiK.2013.001.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 1 (2013)

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 224
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

krucyfiksy gotyckie, rzeźba, mistyczno-teologiczne źródła sztuki średniowiecznej, krucyfiks mistyczny, kościół św. Jakuba w Toruniu

Opracowane przez

Open Journal Systems
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa