Okupacja czy zawładnięcie

Powojenne spory polskich prawników co do statusu prawnego niemieckiego podboju ziem polskich

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/STW.2021.05.11

Abstrakt

Wybitni polscy prawnicy – profesorowie Ludwik Ehrlich i Antoni Peretiatkowicz – którzy byli biegłymi w procesach przed Najwyższym Trybunałem Narodowym (NTN) w zakresie prawa międzynarodowego, wywiedli, że atak na Polskę nie wyczerpuje znamion wojny w sensie prawnym, rządy Rzeszy na zajętych ziemiach polskich nie były więc okupacją, lecz „bezprawnym zawładnięciem cudzym obszarem drogą gwałtu i przymusu”. Taka kwalifikacja prawna agresji niemieckiej na Polskę zmienia zasadniczo prawa i obowiązki najeźdźcy (bo nie okupanta) oraz prawa „ludności na zawładniętym obszarze”. Celem artykułu będzie ukazanie argumentów prawników w dyskusji nad statusem prawnym z jednej strony Niemców jako najeźdźców, z drugiej zaś obywateli państwa polskiego w trakcie II wojny światowej. Dlaczego biegli nie chcieli uznać „stanu okupacji”, jakie implikacje mogła pociągnąć taka kwalifikacja prawna? Jakimi argumentami posłużyli się przeciwnicy rzeczonej konstrukcji?

Biogram autora

Dr Joanna Lubecka - Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Pamięci Narodowej

Doktor nauk politycznych, historyk, pracownik Akademii Ignatia­num w Krakowie i Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Autorka publikacji naukowych i popu­larnonaukowych na temat historii IIIRzeszy, stosunków polsko- -niemieckich oraz niemieckiej pamięci i polityki historycznej.

Wybrane publikacje
Zrozumieć nazistę. Wątki racjonalizacji i zrozumienia zachowania zbrodniarzy nazistowskich w powojennych procesach i badaniach psychologicznych, w: Wina i kara. Społeczeństwa wobec rozliczeń zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne w latach 1939–1956, red. P. Pleskot (2015); Sprawcy w rękach ofiar – sprawiedliwość czy zemsta, w: Jak rodzi się zło. Sprawcy, wykonawcy, pomocnicy, red. A. Bartuś (2018); German Crimes Tried in Poland: a political and legal analysis on the example of Supreme National Tribunal Trials in Southern Poland, w: Political and Transitional Justice in Germany, Poland and the Soviet Union from the 1930s to the 1950s, red. M. Brechtken, W. Bułhak, J. Zarusky (2019); Der Prozess gegen Rudolf Höß. Verlauf und juristische Aspekte, w: Im Schatten von Nürnberg, Transnationale Ahndung von NS-Verbrechen, red. E. Heitzer, G. Morsch, R. Traba, K. Woniak (2019); Konieczność wykonania rozkazu jako instrument obrony w procesach niemieckich zbrodniarzy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Oświęcim, w: „Pola Wolności”, red. A. Bartuś (2020); Josef Bühler – urzędnik uwikłany czy świadomy uczestnik zbrodni? Rozważania w świetle procesu Josepha Bühlera (17 czerwca – 10 lipca 1948 r.), „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 2 (2020); Niemiecki zbrodniarz przed polskim sądem. Krakowskie procesy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym (2021).

Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX

Pobrania

Sklep wydawnictwa:

Przejdź do sklepu

Opublikowane

2025-09-23

Jak cytować

1.
LUBECKA, Joanna. Okupacja czy zawładnięcie: Powojenne spory polskich prawników co do statusu prawnego niemieckiego podboju ziem polskich . Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX [online]. 23 wrzesień 2025, T. 5, s. 168–183 (PL), 412. [udostępniono 30.12.2025]. DOI 10.12775/STW.2021.05.11.

Numer

Tom 5 (2021)

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 148
Liczba cytowań: 0