Od unicestwienia elit po całkowitą zagładę: Serbowie w Niezależnym Państwie Chorwackim w latach 1941–1942

Abstrakt

Niezależne Państwo Chorwackie zostało utworzone po agresji nazistowskich Niemiec i faszystowskich Włoch na Królestwo Jugosławii. Zajmowało centralną część Jugosławii, a zatem obszar znacznie przekraczający tereny etnicznie chorwackie. I chociaż formalnie pozostawało w sferze wpływów faszystowskich Włoch, pod względem organizacji i polityki zagranicznej było mu zdecydowanie bliżej do narodowosocjalistycznej III Rzeszy. Wewnętrzna organizacja państwa stanowiła przejaw akceptacji niemieckiej zasady ideologiczno-politycznej „krew i ziemia”, zgodnie z którą możliwa była germanizacja (a w przypadku Niezależnego Państwa Chorwackiego – chorwatyzacja) danego obszaru, ale nie zamieszkującej go ludności. Doprowadziło to w rezultacie do całkowitego zniszczenia narodowościowo, rasowo i religijnie niepożądanych grup ludności – głównie serbskiej, która stanowiła niemal jedną trzecią populacji kraju, a także Żydów i przeważającej części Romów. Pierwszymi ofiarami tej polityki stali się wybitni i znaczący przedstawiciele Serbów, o największej świadomości narodowej i politycznej, ale również najbardziej znani – i częstokroć najbogatsi. Ponadto szczególnie prześladowani byli księża, zakonnicy i w zasadzie cała organizacja serbskiego Kościoła prawosławnego.