Sytuacja ludności cywilnej w Kreishauptmannschaft Ostrow (Ostrów) Mazowiecka z lat 1939–1940

Analiza w świetle źródeł z Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich/Hitlerowskich w Polsce

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji ludności cywilnej powiatu Ostrów Mazowiecka w latach 1939–1940 – tej części przedwojennego powiatu II Rzeczypospolitej, która została wcielona do Generalnego Gubernatorstwa i z której utworzono Kreishauptamannschaft Ostrów Mazowiecka – a zwłaszcza zbrodni popełnionych na jej mieszkańcach przez niemieckiego okupanta. Na początku artykułu zarysowano sytuację demograficzną u progu II wojny światowej, miała ona bowiem istotne znaczenie dla polityki terroru w pierwszych miesiącach po zajęciu przez Niemców tego terytorium. Następnie ukazano losy Ostrowi i jej okolic tuż po wkroczeniu wojsk agresora we wrześniu 1939 roku, zwłaszcza zbrodnie dokonane w Małkini, Bagatelach czy Orle. W dalszej części pracy omówiono utworzony na tym terenie aparat terroru, a także zbrodnie popełnione na ludności cywilnej już w funkcjonującym oficjalnie Generalnym Gubernatorstwie. Największą z nich i najbardziej charakterystyczną dla tej miejscowości był oczywiście mord na ludności żydowskiej dokonany 11 listopada 1939 roku. Badania przeprowadzono przede wszystkim na źródłach znajdujących się w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej (zasób archiwalny Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich/ Niemieckich w Polsce). Integralnym elementem tekstu są zestawienia statystyczne i ilustracje ukazujące niemieckie zbrodnie popełnione w Kreishauptmannschaft Ostrow Mazowiecka.