Pożytki z czytania nekrologów. Sprawa Pika Mirandoli

Abstract

Twórczość autorska Franciszka Pika Mirandoli popadła w zapomnienie, do czego przysłużyła
się przyklejona mu etykieta młodopolskiego estety, która pomija jego utwory prozą oraz
wyrazy społecznego zaangażowania. Jednocześnie nieciesząca się w jego własnych oczach
uznaniem praca przekładowa urasta do rangi rzeczywistej zasługi dla jego współczesnych
i późniejszych pokoleń. Szczególnej wartości nabierają spolszczenia klasyków literatury światowej
dokonywane przez Pika dla serii Biblioteka Laureatów Nobla, które odegrały ważną rolę
w procesie integracji kultury odradzającego się państwa polskiego z wielkimi nurtami literatury
europejskiej. Jednocześnie praca tłumacza wplątała Mirandolę w kapitalistyczne stosunki
rynku literackiego, a ostatecznie w nędzę. Obserwatorzy upadku jego talentu pod wpływem
przeciążenia pracą zarobkową po śmierci Pika nadali temu zdarzeniu wymiar symboliczny,
dostrzegając w ubóstwie i zgonie pisarza znaki czasu i symbole losu inteligencji polskiej.