O książkach rysunkowych Stanisława Wyspiańskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2022.006Parole chiave
Stanisław Wyspiański, Karol Maszkowski, Władysław Łuszczkiewicz, Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie, Stanisław TomkowiczAbstract
Młodzieńcze szkicowniki Stanisława Wyspiańskiego z lat 1876–1891 stanowią cenne źródło w badaniach nad edukacją artystyczną i wczesną twórczością artysty. Czternaście tek rysunków oraz notatek, zachowanych do dziś, dokumentuje rozwój talentu Wyspiańskiego – od dziecięcych szkiców, poprzez kopiowanie wartościowych dzieł sztuki polskiej i obcej, studia nad twórczością Dürera i Schongauera, terenowe prace inwentaryzacyjne zabytków na Ukrainie, w okolicach Opoczna i w Małopolsce, aż po naukowo-artystyczne efekty jego podróży po Europie Południowej i Zachodniej. Podręczny i pomocniczy charakter szkicowników Wyspiańskiego spowodował, iż wiele z nich nie dotrwało do dziś, inne zaś są niekompletne i w ogólnie złym stanie. Stosunkowo najlepiej zachowały się dwa zespoły tek rysunkowych – zabezpieczone przez Janinę Stankiewiczową, ciotkę artysty, oraz te, które zakupił Stanisław Tomkowicz, galicyjski konserwator zabytków. Ze skomplikowanych losów tych archiwaliów wynika wprost ich dzisiejsze rozproszenie w zbiorach wielu muzeów i kolekcjach prywatnych: Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Muzeum Narodowego w Warszawie. Artykuł jest przeglądem szkicowników Wyspiańskiego zachowanych w zbiorach publicznych, przybliża kulisy powstania poszczególnych tek rysunkowych oraz sytuuje je na tle działalności artysty.
Riferimenti bibliografici
Bunsch-Prażmowska M., 1959, Szkicowniki młodzieńcze Stanisława Wyspiańskiego 1876–1891, „Źródła do Dziejów Sztuki Polskiej”, pod red. A. Ryszkiewicza, t. 9, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Dürr J., 1934, Wędrówka Stanisława Wyspiańskiego po Małopolsce Wschodniej, „Kuryer Literacko-Naukowy”, dodatek do „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, R. 11, nr 53, s. XIII–XV.
Dürr J., 1935, Wędrówka Stanisława Wyspiańskiego po Małopolsce Wschodniej, cz. 2, „Kuryer Literacko-Naukowy”, dodatek do „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, R. 12, nr 1, s. II–IV.
Estreicher S., 1971, Lata szkolne Stanisława Wyspiańskiego, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, zebrał, opracował i komentarzem opatrzył Leon Płoszewski, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Gronek A., 2020, Pam’yatki tserkovnogo mistetstva Drogobicha na risunkakh Stanіslava Vispyans'kogo, [w:] Mistets'ka kul'tura: іstoriya, teorіya,metodologіya. Tezi dopovіdey VIII Mіzhnarodnoї naukovoї konferentsії (L'vіv, 20 listopada 2020 r.), L'vіv, s. 113–115.
Jak meteor… Stanisław Wyspiański (1869–1907). Artyście w setną rocznicę śmierci. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2007.
Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2018, Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Opoczyńskie z roku 1888, „Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891)”, t. 1, z. 1, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków.
Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2018, Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Sądeckie, Gorlickie i Grybowskie z roku 1889, „Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891)”, t. 2, z. 1, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków.
Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2021, Szkicowniki Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Grybowskie, Sądeckie i Tarnowskie z roku 1889, „Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891)”, t. 2, z. 2–3, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków.
Łopatkiewicz T., 2005, Kolekcja szkicowników uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nieznane rysunki S. Wyspiańskiego, J. Mehoffera i innych z wycieczek z W. Łuszczkiewiczem w latach 1888–1892, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, MCCLXXVII, „Opuscula Musealia”, z. 14, s. 41–88.
Łopatkiewicz T., 2006, Między pedagogiką a inwentaryzacją zabytków. Naukowo-artystyczne wycieczki Władysława Łuszczkiewicza z uczniami krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w latach 1888–1893, dysertacja doktorska, Archiwum UJ, sygn. Dokt. 2006/117.
Łopatkiewicz T., 2008, Naukowo-artystyczna wycieczka w Sądeckie z 1889 roku na tle zabytkoznawczej działalności Władysława Łuszczkiewicza i uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, „Biblioteka Rocznika Sądeckiego”, t. 1, Nowy Sącz.
Łopatkiewicz T., 2016, Rysunki zabytków Strzyżowa i Dobrzechowa na tle dorobku naukowo-artystycznej wycieczki Władysława Łuszczkiewicza z uczniami krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w roku 1891, „Strzyżowski Rocznik Muzealny”, t. 2, Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej, Strzyżów, s. 37–96.
Łopatkiewicz T., 2020, O najwcześniejszym portrecie własnym Stanisława Wyspiańskiego i mankamentach takiej identyfikacji, „Folia Historiae Artium”, Seria Nowa, t. 18, s. 61–70.
Łopatkiewicz T., 2021, O zabytkoznawczych rezultatach wycieczki Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera do Krużlowej Wyżnej w sierpniu roku 1889, „Studia Pigoniana. Rocznik Karpackiej Państwowej Uczelni im. S. Pigonia w Krośnie”, nr 4, s. 155–182.
Łopatkiewicz T., Łopatkiewicz P., 2003, Szkicowniki z wycieczek Władysława Łuszczkiewicza z uczniami krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Fakty znane i nieznane, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, t. 67, s. 106–109.
Notatnik z podróży po Francji w r. 1890, [w:] Stanisław Wyspiański – listy zebrane, t. 2, cz. 1, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Lucjana Rydla, oprac. L. Płoszewski i M. Rydlowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, s. 513–548.
Płoszewski L., Blumówna H., 1958, Stanisław Wyspiański 1869–1907. Wystawa jubileuszowa 1907–1957, t. 1, Biografia – plastyka, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków.
Puchalski G., 1961, Stanisław Wyspiański. Twórczość plastyczna, cz. 3, Stowarzyszenie Księgarzy Polskich, Kraków.
Stanisław Wyspiański – listy zebrane, t. 1, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Józefa Mehoffera, Henryka Opieńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego, cz. 1, oprac. M. Rydlowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.
Stanisław Wyspiański – listy zebrane, t. 1, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Józefa Mehoffera, Henryka Opieńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego, cz. 2: Dodatek krytyczny, oprac. M. Rydlowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.
Stanisław Wyspiański – listy zebrane, t. 3, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Karola Maszkowskiego, oprac. M. Rydlowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
Stanisław Wyspiański. Dzieła zebrane, t. 14, Pisma prozą. Juvenilia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1966.
Stanisława Tomkowicza Inwentarz zabytków powiatu sądeckiego. Z rękopisów Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie, t. 1 i 2, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2007.
Stankiewiczowa z Rogowskich J., 1971, Krótkie notatki, jakie zebrałam z pobytu, wychowania i wykształcenia Stanisława Wyspiańskiego w naszym domu od 1874 r. po 1907, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, zebrał, opracował i komentarzem opatrzył Leon Płoszewski, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 3–24.
Stokowa M., 1971, Kalendarz życia i twórczości 1869–1890 Stanisława Wyspiańskiego, [w:] Stanisław Wyspiański. Dzieła zebrane, t. 16, vol. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Świerz S., 1925, Dzieła malarskie, graficzne i rzeźbiarskie Stanisława Wyspiańskiego chronologicznie zestawił i objaśnieniami opatrzył…, [w:] Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa-Bydgoszcz.
Świszczowska-Piegdoń M., „Zielnik” Wyspiańskiego, [w:] Zielnik Wyspiańskiego. Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, kwiecień-wrzesień 2007, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2007.
Tomkowicz S., 1900, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej. Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. 1, s. 167–319.
Tomkowicz S., 1900, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej. Powiat grybowski, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. 1, s. 95–165.
Wyspiański nieznany, red. Ł. Gaweł i M. Laskowska, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2019.
Downloads
Pubblicato
Come citare
Fascicolo
Sezione
Licenza
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
Stats
Number of views and downloads: 516
Number of citations: 0
