Drawings of Baptismal Fonts and Stoups in the Inventory of Stanisław Wyspiański’s Work
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2024.003Keywords
Stanisław Wyspiański, Władysław Łuszczkiewicz, Stanisław Tomkowicz, Jan Matejko, baptismal fonts, stoups, inventory of monuments, field sketchbooks, School of Fine Arts in KrakówAbstract
During the summer months of 1888 and 1889, Stanisław Wyspiański undertook two scientific and artistic excursions, led by Władysław Łuszczkiewicz, devoted to research and drawing inventories of the monuments he encountered. The first of the trips, a two-week one, covered the Opoczno area, while the second – much longer, lasting forty-two days – focused on the monuments of the area of Nowy Sącz, Gorlice, Grybów, and Tarnów. Among the hundreds of field sketches brought to Kraków by Stanisław Wyspiański, there is an extremely valuable collection of inventory drawings of antique baptismal fonts and stoups, mostly of stone, dating back to the 15th and 16th centuries. These drawings were then used in a small part in the publications of the Kraków monuments conservator Stanisław Tomkowicz, the initiator of both tours, the author of the pioneering inventories of monuments in his conservatorial district (the poviats of Krosno, Jasiel, Nowy Sącz and Limanowa) and a very early monographic article devoted to baptismal fonts from the vicinity of Nowy Sącz and Gorlice. As a result of the complicated fate that befell Wyspiański’s field sketchbooks in the twentieth century, his drawings of 22 baptismal fonts and 14 stoups were not published in print until more than 130 years after they were made. This monographic text sums up the collected knowledge about these drawings, revealing the background of their belated reception in Polish art history.
References
Źródła archiwalne
BKCzK – Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie
Korespondencja konserwatorska Stanisława Tomkowicza (listy od różnych osób – m.in. W. Łuszczkiewicza), nr inw. rkps MNK 609, teczki KROSNO, NOWY SĄCZ, STARY SĄCZ.
Stanisław Tomkowicz, Inwentarz zabytków powiatu sądeckiego, nr inw. rkps MNK 609.
MNK – Muzeum Narodowe w Krakowie
Stanisław Wyspiański, Pojedyncze rysunki z wycieczek po Małopolsce, Opoczyńskiem i Sądeckiem, nr inw. MNK III-r.a-4866, 4896, 4897, 26154, 10881.
Rysunki Jana Matejki, nr inw. MNK IX-1487/ab
MUJ – Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Stanisław Wyspiański, Rysunki z wycieczki w Opoczyńskie w 1888 roku, nr inw. MUJ 15621 nr dz. 2752/II.
Stanisław Wyspiański, Szkicownik wycieczki w Sądeckie II, 26 lipca – 11 sierpnia 1889 roku, nr inw. MUJ 15622 nr dz. 2753/II.
Stanisław Wyspiański, Szkicownik wycieczki w Sądeckie III, 13 sierpnia – 5 września 1889 roku, nr inw. MUJ 15623 nr dz. 2754/II.
Literatura przedmiotu wraz z wykazem skrótów bibliograficznych
Bunsch-Prażmowska 1959 – Bunsch-Prażmowska M., 1959, Szkicowniki młodzieńcze Stanisława Wyspiańskiego 1876–1891, „Źródła do Dziejów Sztuki Polskiej”, pod red. A. Ryszkiewicza, t. 9, Wrocław.
Dürr J., 1934–1936, Dziennik rysunkowy Wyspiańskiego z wycieczki na Podkarpacie, „Ziemia”, R. 24, 1934, nr 12, s. 291–297; R. 25, 1935, nr 1, s. 7–10; nr 9, s. 191–198; R. 26, 1936, nr 10–11, s. 261–270.
Dürr J., 1936, Wędrówka wakacyjna Wyspiańskiego i Mehoffera. Nieznane rysunki i niepublikowane korespondencje Wyspiańskiego z roku 1889, „Kuryer Literacko-Naukowy”, dodatek do „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, R. 13, nr 40, s. I–III.
Dürr J., 1938, Rysunki Wyspiańskiego z Tarnowa, „Kuryer Literacko-Naukowy”, dodatek do „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, R. 15, nr 52, s. XVII–XIX.
Kopera F., 1913, Kościoły drewniane Galicyi Zachodniej, seria 1, z. 1, Kraków.
Kuczyńska J., 1984, Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, Lublin.
Laskowska 2023 – Laskowska M., 2023, Wyspiański. Szkicowniki i rysunki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków.
Łopatkiewicz T. 2008 – Łopatkiewicz T., 2008, Naukowo-artystyczna wycieczka w Sądeckie z 1889 roku na tle zabytkoznawczej działalności Władysława Łuszczkiewicza i uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, „Biblioteka Rocznika Sądeckiego”, t. 1, Nowy Sącz.
Łopatkiewicz T., 2009, Kolegiata sądecka w rysunkach uczestników naukowo-artystycznej wycieczki po Sądecczyźnie w roku 1889, „Almanach Sądecki”, R. 18, nr 1/2 (66/67), s. 61–87.
Łopatkiewicz T., 2010, Śladami zapomnianej wycieczki. Studenci krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w Krośnieńskiem A.D. 1890, [w:] Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, pod red. F. Leśniaka, t. 5, Krosno, s. 383–432.
Łopatkiewicz T. 2021 – Łopatkiewicz T., 2021, O zabytkoznawczych rezultatach wycieczki Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera do Krużlowej Wyżnej w sierpniu roku 1889, „Studia Pigoniana. Rocznik Karpackiej Państwowej Uczelni”, nr 4, s. 155–182.
Łopatkiewicz T., 2022, „Najmuję furę, jadę do Nawojowéj”. Logistyka naukowo-artystycznej wycieczki Stanisława Wyspiańskiego latem 1889 roku, [w:] Praxis sine teoria. Księga pamiątkowa poświęcona pamięci Profesora Adama Małkiewicza, red. A. Betlej, A. Dworzak, Kraków, s. 103–111.
Łopatkiewicz T., 2023, O dwóch pobytach Stanisława Wyspiańskiego na Łemkowszczyźnie, „Studia Pigoniana. Rocznik Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Krośnie”, nr 6, s. 49–86.
Łopatkiewiczowie 2007 – Stanisława Tomkowicza Inwentarz zabytków powiatu sadeckiego. Z rękopisów Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie, t. 1–2, Kraków.
Łopatkiewiczowie 2018a – Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2018, Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Opoczyńskie z roku 1888, Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891), t. 1, z. 1, Kraków.
Łopatkiewiczowie 2018b – Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2018, Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Sądeckie, Gorlickie i Grybowskie z roku 1889, Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891), t. 2, z. 1, Kraków.
Łopatkiewiczowie 2021 – Łopatkiewicz P., Łopatkiewicz T., 2021, Szkicowniki Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Grybowskie, Sądeckie i Tarnowskie z roku 1889, Szkicowniki uczniów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych z naukowo-artystycznych wycieczek Władysława Łuszczkiewicza (1888–1891), t. 2, z. 2–3, Kraków.
Łuszczkiewicz 1891 – Łuszczkiewicz W., 1891, Sprawozdanie z wycieczki w Sądeckie (1889 rok), [w:] Sprawozdania z posiedzeń Komisyi Historyi Sztuki za czas od 11 lipca 1889 do 13 marca 1890 roku, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. 4, s. LXXVII–XCIII.
Łuszczkiewicz W., 1891, Przedstawienie rysunków S. Wyspiańskiego z wycieczki w Opoczyńskie, [w:] Sprawozdania z posiedzeń Komisyi Historyi Sztuki, 1 kwietnia 1889, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. 4, s. LXIV–LXVIII, fig. 24–29b.
Łuszczkiewicz W., 1891, Sprawozdanie z wycieczki w Opoczyńskie (1888 rok), [w:] Sprawozdania z posiedzeń Komisyi Historyi Sztuki, 31 października 1888, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. 4, s. XLVI–XLVII.
Piekosiński F., 1891, Odczytanie napisu gotyckiego na drewnianych odrzwiach kościoła ś. Bernardyna w Grybowie, [w:] Sprawozdania z posiedzeń Komisyi Historyi Sztuki, 9 marca 1889, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. 4, s. LX–LXI, fig. 23.
Stanisław Wyspiański – listy zebrane, t. 1, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Józefa Mehoffera, Henryka Opieńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego, cz. 1, Listy, opr. M. Rydlowa, Kraków 1994.
Tomkowicz 1891 – Tomkowicz S., 1891, Gothische Taufbecken aus der Umgegend von Sandez und Gorlice in Galizien, „Mittheilungen der K. K. Central-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Kunst- und historischen Denkmale”, R. 17, Wien, s. 106–109.
Tomkowicz 1900a – Tomkowicz S., 1900, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej. Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. 1, s. 167–319.
Tomkowicz 1900b – Tomkowicz S., 1900, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej. Powiat grybowski, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. 1, s. 95–165.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 364
Number of citations: 0