Polish language politeness – then and now
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2023.002Keywords
linguistic etiquette, language of the young generation, pragmalinguisticsAbstract
Polish language politeness – then and now
The paper discusses the major changes that have occurred in Polish linguistic etiquette and that have resulted mainly from the changing communication styles of young Poles. The author juxtaposes these changes with the so-called traditional language politeness in Polish and points to a fundamental transformation in the politeness model that involves a change in the orientation from You (the hearer) to I (the speaker). Among the most significant factors that have influenced this shift we address the following: politeness egalitarianism, the tendency to remove distance between interlocutors, speeding civilisation development, the cult of youth, women’s emancipation, as well as the Americanization (McDonaldization) of lifestyle, related to the influence of postmodernism.
References
Cybulski M., 2003, Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź.
Goffman E., 2000, Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak, Warszawa. Przekład książki The Presentation of Self in Everyday Life z 1959 r.
Goffman E., 2006, Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Warszawa. Przekład książki Interaction Ritual z 1967 r.
Grybosiowa A., 1990, Formy ty i pan(i) w kontaktach społecznych, „Poradnik Językowy”, 1990, z. 2, s. 79–92.
Grybosiowa A., 1998, Przyczyny zmian w polskim systemie adresatywnym, [w:] Język w mieście. Problemy kultury i poprawności, red. K. Michalewski, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Linguistica, 37, s. 57–61.
Grybosiowa A., 2002, Nowe sytuacje – nowe zachowania grzecznościowe, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 3–8.
Grybosiowa A., 2003, Mówić na luzie, [w:] tejże: Język wtopiony w rzeczywistość, Katowice, s. 70–74.
Kita M., Piłat E., 2016, Grzeczność w czasach pokolenia Z.: dlaczego tradycyjna polska grzeczność jest w regresie?, [w:] Dyskurs w aspekcie porównawczym, red. A. Zych i A. Charciarek, Katowice, s. 30–61.
Łaziński M., 2020, Słowa klucze polszczyzny w statystyce i w świadomości społecznej, [w:] Polszczyzna w dobie cyfryzacji, red. A. Hącia, K. Kłosińska, P. Zbróg, Warszawa, s. 267–276.
Łeńska-Bąk K., Sztandara M. (red.), 2008, Sztuka życia, zasady dobrego zachowania, etykieta. O zmienności obyczaju w kulturze, Opole.
Marcjanik M., 2001, Zmiany w etykiecie językowej ostatnich lat XX wieku, [w:] Zmiany w publicznych zachowaniach językowych, red. J. Bralczyk i K. Musiołek-Kłosińska, Warszawa, s. 79–84.
Marcjanik M., 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.
Marcjanik M., 2014, Słownik językowego savoir-vivre’u, Warszawa.
Nowicka M., 2020, Młodzi z pokolenia Z i Alpha jako zadanie dla pedagogów, czyli o konieczności „łapania fali”, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, nr 4 (44), s. 164–176. URL: https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.436 (dostęp: 26.05.2023).
Ochmann D., 2013, Słowotwórstwo najmłodszej polszczyzny, [w:] Wokół słów i znaczeń V. Słowotwórstwo w różnych odmianach języka. Materiały piątej konferencji językoznawczej poświęconej pamięci profesora Bogusława Krei, red. E. Badyda, J. Maćkiewicz i E. Rogowska-Cybulska, Gdańsk, s. 153–164.
Olszak T., 2019, Pokolenie iGen: jakie jest i co mu zagraża, „Polityka”, 25.05 V.
Ożóg K., 2001, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku (wybrane zagadnienia), Rzeszów.
Ożóg K., 2005, Współczesny model polskiej grzeczności językowej, [w:] Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska, „Język a Kultura”, t. 17, Wrocław, s. 9–16.
Ożóg K., 2014, Współczesna polska grzeczność językowa a postmodernizm, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”. Studia Linguistica IX, Folia 167, s. 49–60.
Ożóg K., 2018, Słowa dobre i słowa złe w komunikacji między Tobą a mną, [w:] Głos – Język – Komunikacja. W obliczu emocji, t. 5., red. A. Myszka, K. Bieńkowska, Rzeszów, s. 15–30. URL: https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4065 (dostęp: 26.05.2023).
Sikora K., 2020, Życzenie w gwarze i kulturze wsi, Kraków.
Simonides D., 2007, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław.
Skudrzyk A., 2007, Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), [w:] Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice, s. 105–122.
Stunża W. G., 2016, Edukacja wersja beta. Pokolenie Z i pokolenie Alfa a kompetencje uczestnictwa w kulturze, „Kultura Popularna”, nr 1 (50), s. 86–94. URL: https://depot.ceon.pl/handle/123456789/14187 (dostęp: 8.10.2022).
Warchala J., Skudrzyk A., 2010, Kultura piśmienności młodego pokolenia, Katowice.
Wileczek A., 2018, Kod młodości. Młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych, Warszawa.
Wileczek A., 2020, Kod młodzieży czy kod młodości? Społeczno-kulturowe aspekty „mediatyzacji” młodomowy, [w:] Polszczyzna w dobie cyfryzacji, red. A. Hącia, K. Kłosińska, P. Zbróg, Warszawa, s. 169–186.
Wojtak M., 1999, Staropolska etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich (wybrane zagadnienia), [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska i P. Krzyżanowski, Lublin, s. 205–216.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 1150
Number of citations: 0
