Body and Gnosis in Selected Works of Stanisław Lem
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2021.003Abstract
The article shows the convergence of some motifs in Stanisław Lem’s work on the body with some approaches to body in Gnosticism. The following works were discussed: The Cyberiad, Fables for Robots, The Star Diaries, Inspection at the Scene of the Crime and The Mask. In the analyzed works, the theme of the human body appears in the eyes of Aliens and robots. It is perceived as disgusting – just like human habits. This theme coincides with the Gnostic hostility towards the body. The counterparts of the malicious Demiurge in Gnostic myths are in Lem’s works Bann and Pugg, and other inept creators. Lem portrays the human body as imperfect and the product of chance, even a mistake or a freak of nature, which corresponds to the Gnostic thesis that man lives in the world as a result of a mistake or a catastrophe in the Pleroma. In Lem’s works there is also a negative assessment of sexuality, as in gnosticism. Finally, an important element of Gnosticism is a sense of alienation in the world – this theme is present in The Mask. Finally, an attempt is made to explain the convergence between the Lem’s and the Gnostic views of the body.
References
Bobryk J., 2004, Jakie zagadnienia składają się na problem psychofizyczny? „Filozofia Nauki” t. 13, nr 3–4 (47–48), s. 33–42.
Darwin Ch., 2010, O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt, t. 1, przeł. S. Dickstein i J. Nusbaum, Hachette, Warszawa.
Dawkins R. 1996, Samolubny gen, przeł. M. Skoneczny, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Jarzębski J., 1983, Posłowie, [w:] Lem S., 1983, Bajki robotów, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa (wyd. 2).
Jarzębski J., 2003, Wszechświat Lema, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Jarzębski J., 2010, Zagadki istnienia i świadomości, [w:] Lem S., 2010, Maska. Opowiadania, Agora, Warszawa.
Jonas H., 1994, Religia gnozy, przeł. M. Klimowicz, Wydawnictwo Platan, Kraków.
Krąpiec M.A., 2001, Dusza ludzka, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, URL: http://www.ptta.pl/pef/pdf/d/duszal.pdf (dostęp 20.06.2021).
Kwosek J., 2014, Wątki gnostyckie w twórczości Stanisława Lema, [w:] Literatura popularna, t. 2: Fantastyczne kreacje światów, pod red. E. Bartos, D. Chwolika, P. Majerskiego i K. Niesporek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 211–230.
Lem S., 1961, Solaris, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.
Lem S., 1981, Golem XIV, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Lem S., 1982, Dzienniki gwiazdowe, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Lem S., 1983, Bajki robotów, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa (wyd. 2).
Lem S., 1983, Wizja lokalna, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław.
Lem S. 1987, Fiasko, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Lem S., 1991, Cyberiada, „Verba”, Chotomów.
Lem S., 1996, Tajemnica chińskiego pokoju, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Lem S., 1999, Bomba megabitowa, posł. J. Jarzębski, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Lem S., 2010, Maska. Opowiadania, Agora, Warszawa.
Lem S., 2010, Summa technologiae, posł. J. Jarzębski, Agora, Warszawa.
Myszor W., 2002, Gnostycyzm, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, E–Gn, zespół red. A. Maryniarczyk i in, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin.
Okołowski P., 2010, Materia i wartości. Neolukrecjanizm Stanisława Lema, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Parker J. A. 1992, (U/od)płciowienie maszyny. „Maska” Stanisława Lema, „Teksty Drugie”, 1992, nr 3 (15), s. 93–108.
Reale G., 1999, Historia filozofii starożytnej, t. 4: Szkoły epoki Cesarstwa, przeł. E.I. Zieliński, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
Sadowski R., 1999, Problem psychofizyczny. Próba klasyfikacji, „Seminare. Poszukiwania
Naukowe”, t. 15, s. 115–139.
Spaemann R., Löw R., 2008, Cele naturalne. Dzieje i ponowne odkrycie myślenia teleologicznego, przeł. A. Półtawski, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Suvin D., 1989, Trzy paradygmaty świata science fiction: Asimov, Jefriemow, Lem, [w:] Lem w oczach krytyki światowej, wybór i oprac. J. Jarzębski, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Wiener N., 1971, Cybernetyka czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie, przeł.Mieścicki J., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Jacek Kwosek
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 547
Number of citations: 0