Oblicza Natalii Gorbaniewskiej

Część 1: Lata w ZSRR (1936–1975)

Abstrakt

Artykuł stanowi pierwszą, jak dotąd, próbę opisu biografii Natalii Gorbaniewskiej (1936–2013) jeszcze z lat przed emigracją (do końca 1975), z uwzględnieniem jej najważniejszej twórczości poetyckiej, translatorskiej i publicystycznej. Przedstawiony został zarówno jej okres młodzieńczy do 1956 roku, gdy dopiero dojrzewała w sensie politycznym i twórczym, jak i lata po tymże roku 1956, w którym Związek Radziecki najechał militarnie na próbujące uwolnić się z komunizmu Węgry. W tekście podjęta została także próba opisu najbardziej znanego w politycznej biografii Gorbaniewskiej faktu, a mianowicie jej wyjścia wraz z siódemką innych odważnych ludzi 25 sierpnia 1968 roku na plac Czerwony w Moskwie, tym razem w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Osobne partie tekstu poświęcone zostały działalności Gorbaniewskiej w ruchu dysydenckim w ZSRR od 1965 roku, a w szczególności założeniu przez nią i redagowaniu pierwszych dziesięciu 10 numerów czasopisma samizdatowego „Kronika Wydarzeń Bieżących”. Ważne miejsce w jej biografii zajmowały jeszcze w latach sześćdziesiątych, a potem siedemdziesiątych owocne kontakty z kulturą literaturą polską, która zaczęła też tłumaczyć. W artykule opisany został także sąd nad Natalią Gorbaniewską – w Moskwie, w lipcu 1970 roku, a potem jej ponad dwuletni pobyt w moskiewskim więzieniu na Butyrkach oraz w karnym szpitalu psychiatrycznym w Kazaniu. Niezwykły w sensie twórczym emigracyjny okres życia (1976–2013) wymaga opisu odrębnego.