Granica przestrzeni wydzielonej. Metody wyodrębniania nieruchomości gruntowych na centralnych ziemiach polskich w XIX wieku, przed powstaniem styczniowym, analizowane na podstawie akt notarialnych, hipotecznych i sądowych.
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2025.33.01.02Słowa kluczowe
przestrzeń, granica, mapa wielkoskalowa, grunty, akt notarialnyAbstrakt
Artykuł odnosi się do problemu wyodrębniania granic i opisu nieruchomości gruntowych, tym samym dotyczy przede wszystkim historii gospodarczej. Zakresem swym obejmuje centralne ziemie polskie w pierwszej połowie XIX w. Na poruszone zagadnienie można jednak spojrzeć szerzej i włączyć je do tematów z zakresu historii kultury charakteryzującej dany obszar. Analizę przeprowadzono na podstawie akt: notarialnych, hipotecznych i sądowych.
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne i materiały niepublikowane
Archiwum Państwowe w Kielcach:
Akta Notariusza Karola Mikułowskiego w Stopnicy, sygn. 12, 24.
Akta Notariusza Szymona Przedpełskiego w Stopnicy, sygn. 1, 10.
Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim:
Akta notariusza Leona Buszkowskiego w Radzyniu Podlaskim, sygn. 6, 14.
Akta notariusza Franciszka Radzikowskiego w Międzyrzecu Podlaskim, sygn. 7, 20.
Archiwum Państwowe w Poznaniu:
Sąd Pokoju w Śremie, sygn. 64.
Archiwum Państwowe w Poznaniu Odział w Koninie:
Akta notariusza Kwiryna Franciszkowskiego w Koninie, sygn. 1, 2, 9.
Akta notariusza Wilhelma Sztandke w Koninie, sygn. 1, 4, 5.
Sąd Pokoju Powiatu Konińskiego, sygn. 74.
Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Grodzisku Mazowieckim:
Hipoteka w Piasecznie, sygn. 2683.
Kancelaria Józefa Bełkowskiego notariusza w Grójcu, sygn. 2, 11.
Kancelaria Karola Czerniawskiego notariusza w Grójcu, sygn. 2, 4.
Kancelaria Jana Pomian Ostromęckiego notariusza w Górze Kalwarii, sygn. 1.
Źródła drukowane i literatura przedmiotu
Alexandrowicz S. (1999), Dawna mapa jako narzędzie pracy historyka, w: Mapa w pracy historyka, Z dziejów kartografii, t. 11, red. T. Bogacz, B. Konopska, Wrocław–Warszawa, s. 17–24.
Borowski S. (1962), Rozwarstwienie wsi wielkopolskiej w latach 1807–1914. Studium statystyczne nad społecznymi i ekonomicznymi następstwami włączenia wsi w orbitę rynku, Poznań.
Gołaski J. (1969), Kształtowanie się mapy wsi w Polsce do końca XVIII w. Studia nad genezą wielkoskalowej informacji kartograficznej, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Gołaski J. (1967), Opracowanie nazw na mapach wielkoskalowych. Toponomastyka kartogra-ficzna, Warszawa.
Gołaski J. (1962), Technika inwentaryzacji i podziału gruntów w XVI i XVII wieku w świetle poznańskich ksiąg grodzkich i ziemskich. (Z badań nad staropolską praktyką mierniczą), „Przegląd Geodezyjny” 34/1, s. 267–271, 389–393.
Gołaski J. (1964), Technika inwentaryzacji i podziału gruntów w XVIII wieku w świetle poznańskich ksiąg grodzkich i ziemskich. (Z badań nad staropolską praktyką mierniczą), „Przegląd Geodezyjny” 36/1, s. 141–143, 181–185.
Gołaski J. (1959), Technika rozgraniczania dóbr ziemskich w końcu XVI i XVII wieku w świetle poznańskich ksiąg podkomorskich. (Z badań nad staropolską praktyką mierniczą), „Przegląd Geodezyjny” 31/11–12, s. 449–455.
Gołaski J. (1961), Technika rozgraniczania dóbr ziemskich w XVIII wieku w świetle poznańskich ksiąg podkomorskich. (Z badań nad staropolską praktyką mierniczą), „Przegląd Geodezyjny” 33/1, s. 186–191, 228–232.
Gołaski J., Jankowska M. (1999), Dawna mapa w pracy historyka geodezji, w: Mapa w pracy historyka, Z dziejów kartografii, t. 11, red. T. Bogacz, B. Konopska, Wrocław–Warszawa, s. 45–58.
Górska K. (1956), Pomiary gruntów w Wielkopolsce w końcu XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku, „Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza” 2/1, s. 113–166.
Historia chłopów polskich (1972), t. 2, red. S. Inglot, Toruń.
Ihnatowicz I., Biernat A. (2003), Vademecum do badań nad historia XIX i XX wieku, Warszawa.
Kieniewicz S. (1987), Historia Polski 1795–1918, Warszawa.
Leksykon historii Polski (1995), red. M. Czajka, M. Kamler, W. Sienkiewicz, Warszawa.
Mazurkiewicz J. (1966), O likwidacji stosunków dominialnych w miastach Królestwa Kongresowego w 1866 roku, „Rocznik Lubelski” 9, s. 265–275.
Płaza S. (2002), Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, t. 2, Kraków.
Podziały administracyjne Królestwa Polskiego w okresie 1815–1918 r.: (zarys historyczny) (1956), red. W. Trzebiński (tekst), A. Borkiewicz, Warszawa, (mapy) 4 i 4a.
Stankiewicz Z. (1968), Reformy czynszowe dóbr skarbowych w Królestwie Polskim, Łódź.
Stoksik J. (1999), Rękopiśmienne przekazy kartograficzne jako źródło historyczne, w: Mapa w pracy historyka, Z dziejów kartografii, t. 11, red. T. Bogacz, B. Konopska, Wrocław–Warszawa, s. 25–36.
Szady B. (2018), Dawna mapa jako źródło w badaniach geograficzno historycznych w Polsce, „Kwartalnik historii kultury materialnej” 66/2, s. 129–141.
Szulc H. (1999), Plan rękopiśmienny wsi z początku XIX wieku jako źródło historyczne, w: Mapa w pracy historyka, Z dziejów kartografii, t. 11, red. T. Bogacz, B. Konopska, Wrocław–Warszawa, s. 37–44.
Szymańska H. (1961), Niektóre problemy chłopskich praw do ziemi w Królestwie Polskim w latach 1815–1864, „Czasopismo Prawno Historyczne” 13/1, s. 57–97.
Szymańska H., Śmiałowski J. (1959), Akta notarialne z terenu Królestwa Polskiego i ich wartość naukowa, „Archeion” 30, s. 43–68.
Wójcikiewicz W. (1967), Prawo hipoteczne Królestwa Polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zborowski I. (1792), Jeometrya praktyczna, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tomasz Opaliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 9
Liczba cytowań: 0