Podlasie Whisperers (szeptuchy) as Folk and Religious Healers
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2025.33.02.09Słowa kluczowe
szeptuchy, religijność ludowa, Podlasie, rytuały zamawiania choróbAbstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce podlaskich szeptuch, czyli ludowych uzdrowicieli, zamieszkujących głównie powiaty hajnowski i bielski w województwie podlaskim. Szeptuchy są to głównie starsze osoby obojga płci, które specjalizują się w medycynie ludowej, wykonując rytualne zabiegi mające na celu zmianę niekorzystnych sytuacji, nie tylko chorób, ale także problemów rodzinnych i finansowych. Zjawisko to należy do sfery ludowo-religijnej, która na badanym terenie jest powiązana z tradycją prawosławia.
Bibliografia
Print sources and literature on the subject
Babbie E. (2004), Badania społeczne w praktyce, Warszawa.
Benedyktowicz D., Benedyktowicz Z. (1992), Dom w tradycji ludowej, Wrocław.
Charyton M.A. (2010), Oblicza „chorób ludowych” w kulturze podlaskich Białorusinów, [in:] Białorusini – Historia i kultura, Jurkiewicz J. (ed.), Szreniawa.
Charyton M.A. (2012), In the Service of Hope? Self-awareness of Folk Healers and Their Social Reception, “Prog Health Sci” 2–1, pp. 113–121.
Czarnowski S. (1956), Studia z historii kultury, Warszawa.
Durkheim É. (2010), Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, Warszawa.
Eliade M. (2008), Sacrum a profanum: o istocie sfery religijnej, Warszawa.
Fischer A. (1921), Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów.
Flick U. (2011), Projektowanie badania jakościowego, Warszawa.
Gennep van A. (2006), Obrzędy przejścia, Warszawa.
Hammersley M., Atkinson P. (2000), Metody badań terenowych, Poznań.
Józefów-Czerwińska B. (2017), Zabobonem nazwano… O wierzeniach, wartościach i dawnych przekonaniach mieszkańców polsko-białoruskiego pogranicza, Warszawa.
Kowalski P. (2007), Kultura magiczna: omen, przesąd, znaczenie, Warszawa.
Kurowska-Susdorf A. (2023), The body of the deceased as a site of sacred-profane negotiation in Kashubian death rituals, “Przegląd Religioznawczy” 2–288, pp. 29–40.
Libera Z. (1995), Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław.
Matus I. (2017), Dom jako gniazdo rodzinne w kulturze ludowej Białorusinów Białostocczyzny, „Białorutenistyka Białostocka” 9, pp. 319–335.
Moszyński K. (1967), Kultura duchowa, [in:] Kultura ludowa Słowian, vol. 2, Warszawa.
Moustakas C. (2001), Fenomenologiczne metody badań, Białystok.
Niebrzegowska-Bartmińska S. (2001), Idea działającego słowa w tekstach polskich zamówień, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 13, Lublin, pp. 101–115.
Piątkowski W., Majchrowska A. (2015), Unconventional Therapists and Their Patients in Polish Traditional Folk Medicine, “Anthropological Review” 78–3, pp. 243–250.
Penkala-Gawęcka D. (1995), Folk and Complementary Medicine in Polish Ethnological Investigations, “Lud” 79, pp. 121–141.
Sadanowicz E. (2018), Szeptuchy jako specyficzne zjawisko znachorskie pogranicza na Podlasiu, “Pogranicze. Studia Społeczne” 32, pp. 190–207.
Sadanowicz E. (2020), Prawosławne praktyki religijne na Podlasiu w perspektywie antropologii postsekularnej, [in:] Małe Miasta: duchowość pozakanoniczna, Zemło M. (ed), Białystok.
Sadanowicz E. (2024), Szeptuchy. Religijność ludowa na Podlasiu, Białystok.
Siegień-Matyjewicz A. (2009), Podlaskie szeptuchy – ludzie “pogranicza światów”, [in:] “Pod wielkim dachem nieba”. Granice, migracje i przestrzeń we współczesnym społeczeństwie, Muszyński W., Sikora E. (eds), Toruń.
Sokólska U. (1999), Siedemnastowieczna polszczyzna kresów północno-wschodnich: słowotwórstwo, słownictwo, frazeologia, Białystok.
Stomma L. (1986), Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Warszawa.
Tomicka J., Tomicki R. (1975), Drzewo życia: ludowa wizja świata i człowieka, Warszawa.
Walęciuk-Dejneka B. (2005), Magiczne sposoby leczenia w tradycyjnej medycynie ludowej. Symbolika sów i gestów w aktach zażegnywania, zaklinania i zamawiania choroby, [in:] Między literaturą a medycyną. Literackie i pozaliterackie działania środowisk medycznych a problemy egzystencjalne człowieka XIX i XX wieku, Wallner E. (ed.), Lublin.
Бобровский П.О. (1863), Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Гродненская губерния, 1, Санкт-Петербург.
Ганчар У.А. (2014), Кампаненты статусу знахароў у Беларускім Палессі і іх змены ў XX – пачатку XXI ст., „Известия Гомельского государственного университета имени Ф. Скорины” 1, pp. 16–20.
Даль В.И. (2006), Толковый словарь живого великорусского языка, Москва.
Земская Е.А. (1999), Словообразование, [in:] Слова, с которыми мы не встречались, Ермакова О.П.,.Земская Е.А, Розина Р.И. (ред.), Москва.
Новиков Ю.A. (2009), Фольклор старообрядцев Литвы: народная мифология. Поверья. Бытовая магия, Vilnius.
Словарь современного русского литературного языка (1965), т. 17, Москва–Ленинград.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ewelina Sadanowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3
Liczba cytowań: 0