Rodzina Mokrzeckich na Podlasiu do połowy XVII w. Studium historyczno-genealogiczne
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2021.29.03Słowa kluczowe
Podlasie, ziemia bielska, szlachta podlaska, genealogia, MokrzeccyAbstrakt
W artykule zaprezentowano dzieje podlaskiej linii szlacheckiej familii Mokrzeckich do połowy XVII w. Pierwotna siedziba jej założyciela znajdowała się pod utraconym na rzecz Moskwy Briańskiem. W połowie XVI w., poprzez mariaż, wnuk protoplasty rodu osiedlił się na Podlasiu.
Bibliografia
I. Źródła archiwalne
Archiwum Diecezjalne w Siedlcach, D 23;
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
- Archiwum Radziwiłłów, dz. XXIII, t. 82, p. 1; t. 84, p. 3;
- Archiwum Skarbu Koronnego, dz. I, nr 66;
- Księgi grodzkie brańskie, nr 6, 17;
- Metryka Koronna, nr 189;
Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Zygmunta Glogera, nr 11, 13, 15, 19, 20, 55;
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Księga grodzka brańska 1640-1641;
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, nr 5398/III;
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, nr 316;
Central’nij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraїni, m. L’vìv, f. 812, op. 1, nr 3, 10, 11, 12, 13, 18, 19;
Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka, f. 16, B. 38, nr 15;
Lietuvos valstybės istorijos archyvas, f. 1280, nr 121;
L’vìvs’ka nacìonal’na naukowa bìblìoteka Ukraїni ìmenì V. Stefanika, f. 141, op. 3, nr 349;
Muzeum Narodowe w Krakowie, sygn. 874, nr 14, 28;
Nacyânalny gìstaryčny arhìǔ Belarusì, g. Mìnsk:
- f. 694, op. 4, nr 1051;
- f. 1708, op. 1, nr 2, 3, 15, 29, 37, 43, 55, 70, 95, 108, 118, 153, 158, 192;
- f. 1774, op. 1, nr 157.
II. Źródła drukowane
Akta unii Polski z Litwą 1385–1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.
Akty izdavaemye Vilenskoû komissìeû dlâ razbora drevnih aktov, t. 6, Vil’na 1872; t. 20, 1893; t. 26, 1899.
Arheografičeskij sbornik dokumentov, otnosâŝijsa k istorii Severo-Zapadnoj Rusi, izdavaemyj pri Upravlenii Vilenskogo učebnogo okruga, t. 1, wyd. P. A. Gil’tebrandt, F. G. Eleonskij, A. L. Mirotvorcev, Vil’na 1867.
Diplomatarium Ileburgense. Urkunden-Sammlung zur Geschichte u. Genealogie d. Grafen zu Eulenburg, oprac. G. A. von Mülverstedt, Th. 2, Die noch blühende preuß. Linie d. Edeln Herren u. Grafen zu Eulenburg, Magdeburg 1879.
Gomulicki W., Siódme amen Imci Pana Mokrzeckiego : powieść z czasów saskich, Warszawa-Kraków 1910.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 6 (1494–1506): užrašymų knyga 6, oprac. A. Baliulis, Vilnius 2007.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 8 (1499–1514): užrašymų knyga 8, oprac, A. Baliulis, R. Firkovičius, D. Antanavičius, Vilnius 1995.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518): užrašymų knyga 9, oprac. K. Pietkiewicz, Vilnius 2002.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 12 (1522–1529): užrašymų knyga 12, oprac. D. Antanavičius, A. Baliulis, Vilnius 2001.
Lietuvos metrika: Knyga Nr. 17 (1530–1536): užrašymų knyga 17, oprac. L. Karalious, D. Antanavičius, Vilnius 2015.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 19 (1535–1537): užrašymų knyga 19, oprac. D. Vilimas, Vilnius 2009.
Lietuvos metrika. Knyga Nr. 21 (1536–1537): užrašymų knyga 21, oprac. A. Dubonis, Vilnius 2019.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 27 (1541–1542): užrašymų knyga 27, oprac. I. Valikonytė, T. Čelkis, L. Steponavičienė, Vilnius 2016.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 251 (1555–1558): 37-oji teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), oprac. I. Valikonytė, L. Steponavičienė, Vilnius 2010.
Perapìs vojska Vâlìkaga Knâstva Lìtoǔskaga 1528 g. Metryka Vâlìkaga Knâstva Lìtoǔskaga. Knìga 523. Knìga Publìčnyh spraǔ 1, A. Ì. Gruša, M. F. Spìrydonaǔ, M. A. Vajtovìč, Mìnsk 2003.
Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524–1566), oprac. G. Lesmaitis, red. K. Łopatecki, Białystok 2016.
Radzivillovskie akty iz sobraniâ Rossijskoj nacional’noj biblioteki: pervaâ polovina XVI v., wyd. M. M. Krom. Moskva-Varšava 2002 (Pamâtniki istorii vostočnoj Evropy: istočniki XV–XVII vv., t. 6).
Russkaâ istoričeskaâ biblioteka, t. 33: Litovskaâ metryka, oddz. 1, cz. 3: Knigi publičnyh del. Perepisi vojska Litovskogo, oprac. S. L. Ptasickij, Petrograd’ 1915.
Taktyczna Mapa Polski, 1:10000: Bielica, pas 34 słup 40, Warszawa 1929.
Volumina legum, t. 4, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860.
III. Opracowania
Boniecki A., Poczet rodów w Wielkiem Księstwie Litewskiem w XV i XVI wieku, Warszawa 1883.
Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, zest. J. Dunin-Borkowski, M. Dunin-Wąsowicz, Lwów 1910 („Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, t. 1, R. 1908/9).
Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierz r. 1648, Jana III r. 1674, Augusta II r. 1697 i Stanisława Augusta r. 1764, najjaśniejszych królów polskich, wielkich książąt litewskich, itd., itd., itd., wyd. O. Pietruski, Lwów 1845.
Federowski M., O lekkomyślnem niszczeniu starych dokumentów, w: Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898), t. 2, Warszawa 1899, s. 16–19.
Gloger Z., Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta, Warszawa 1873.
Gloger Z., Pamiętnik Sasinów Kaleczyckich, [w:] idem, Pisma rozproszone, t. 1: 1863–1876, red. J. Ławski, J. Leończuk, Białystok 2014.
Gloger Z., „Silva rerum” Sasinów Kaleczyckich, [w:] idem, Pisma rozproszone, t. 1.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, t. 1, Rękopisy 1–7325, oprac. zbiorowe pod red. J. Turskiej, Wrocław 1948.
Jabłonowski A., Podlasie, cz. 1–3, Warszawa 1908–1910 (Źródła dziejowe, t. 17: Polska pod względem geograficzno-statystycznym, t. 6).
Jakubowski J., Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. I. Część północna, skala 1:1 600 000, Kraków 1928.
Jakubowski J., Powiat grodzieński w w. XVI. Mapa w skali 1:400 000, [w:] Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, z. 3, Kraków 1935.
Jamiołkowski J. A., Historia genealogiczna Jamiołkowskich, Białystok 2011.
Jaszczołt T., Ciecierscy herbu Rawicz w świetle ksiąg metrykalnych i informacji z gazet z XVII–XIX w., „Ciechanowiecki Rocznik Muzealny”, 10, z. 2, 2014.
Jaszczołt T., Kuczyńscy herbu Ślepowron (Korwin) w ziemi drohickiej od XV do XVIII wieku. Zarys dziejów rodziny, b.m.w. 2005.
Jaszczołt T., Kuczyńscy i Lubowiccy herbu Ślepowron (Korwin) w ziemi drohickiej od XV do połowy XVI wieku: zarys dziejów rodziny, „Ciechanowiecki Rocznik Muzealny”, 4, 2008.
Jaszczołt T., Raczkowie herbu Gozdawa: fundatorzy pierwszego kościoła w Turośni Kościelnej, [w:] Parafia w Turośni Kościelnej 1515–2015: ku chwale Trójcy Przenajświętszej, red. A. Szot, M. Wróbel, Turośń Kościelna-Białystok 2015.
Jaszczołt T., Wojnowie herbu Ślepowron w ziemi bielskiej w XV i XVI wieku, [w:] Studia genealogiczne poświęcone pamięci profesora Włodzimierza Dworzaczka, red. A. Sikorski, T. Sławiński, Warszawa 2016.
Kalinowski E., Ród Kalinowskich herbu Ślepowron w XVII wieku, Warszawa 2013.
Kalinowski E., Strachy na Lachy – na Podlasiu: szlachta ziemi bielskiej w walce z powstaniem Chmielnickiego (1648–1649), „Przegląd Historyczny”, 105, z. 1, 2014.
Kalinowski E., Szlachta ziemi bielskiej wobec bezkrólewi w XVI–XVII wieku, Warszawa 2020.
Kapica I., Herbarz… (dopełnienie Niesieckiego), wyd. Z. Gloger, Kraków 1870.
Karp S., Jan Emanuel Karp (ok. 1706–1737), wojski grodzieński: nota biograficzna, „Studia Podlaskie”, 28, 2020.
Karp S., Jan Karp (1604–1644), podstoli podlaski, życie i działalność, „Studia Podlaskie”, 21, 2013.
Karp S., Józef Karp (ok.1567–1637), marszałek wołkowyski : rys biograficzny, „Studia Podlaskie”, 24, 2016.
Karp S., Los szesnastowiecznego egzulanta briańskiego na przykładzie Karpia Jesypowicza (ur. ok. 1480 – zm. przed 10 X 1547), „Studia Podlaskie”, 23, 2015.
Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, t. 2, nr 263-583, oprac. H. Kozerska, W. Stummer, współudz. H. Stefanowska, red. H. Kozerska, Warszawa 1973.
Konarski Sz., Kanoniczki warszawskie: 24 IV 1744 – 13 VIII 1944, Paryż 1952.
Krašeninnikov V. V., Vzglâd čerez stoletnia. Očerki istorii Brânskogo kraâ, Tula 1990.
Krom M. M., Mež Rus’û i Litvoj: pograničnye zemli v sisteme russko-litovskih otnošenij konca XV – pervoj treti XVI v., Moskva 2010.
Kulik A., Sosna G., Dzieje parafii Przemienienia Pańskiego w Sasinach, „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” 6 (247), 2010.
Laszuk E., Duża i średnia prywatna własność ziemska na Podlasiu w drugiej połowie XVII w., „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 9, 1995.
Laszuk E., Dwory urzędników na Podlasiu w II połowie XVII w., „Białostocczyzna”, 1, 1993.
Laszuk E., Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998.
Lubicz-Łapiński Ł., Łapy i ich mieszkańcy. Zaścianki Łapińskich w XV–XVIII w., Białystok 2004.
Lulewicz H., Sapieha Paweł (zm. 1579), PSB, t. 35, Wrocław-Warszawa 1995.
Maroszek J., Pięć wieków Ziemi Juchnowieckiej, Juchnowiec Kościelny 2013.
Meysztowicz A., Karpiowie herbu własnego, Wilno 1906.
Mleczko S., Mleczko, Raczko, Saczko i Łyczko: przyczynek do kwestyi ustalania się nazwisk szlacheckich w XV wieku, Lwów 1912.
Niesiecki K., Herbarz polski, t. 6, 7, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1841.
Poletyło J., Dom Poletyłów herbu Trzywdar. Dzieje rodu, powstania i upadku magnackiej fortuny, Lublin 2020.
Radaman A., Samorząd sejmikowy w powiatach województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1565–1632, [w:] Praktyka życia publicznego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI–XVIII wieku, red. U. Augustyniak, A. B. Zakrzewski, Warszawa 2010.
Siedlecki J., Rodzina Brzozowskich z ziemi bielskiej, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, t. 3, 1989.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 3, 6, 9, 14, Warszawa 1882, 1885, 1890, 1895.
Szymielewicz M., Borcie i włość Borciańska, „Ziemia Lidzka”, R. 4, 1939, nr 4–5.
Śliwiński J.P., Uwarunkowania produkcji i spławu przemysłowych towarów leśnych z Wielkiego Księstwa Litewskiego do portów Bałtyku za Zygmunta II Augusta (1544–1572), Olsztyn 2016.
Teodorczyk J., Mocarski (Moczarski) Mikołaj (ok. 1590–1638), PSB, t. 21, Wrocław-Warszawa 1976.
Tęgowski J., Rodowody dwóch linii Brzozowskich na przykładzie rodzin podkomorzego bielskiego Teofila oraz descendentów Mikołaja podkomorzego bielskiego (do końca XVII w.), [w:] Studia genealogiczne poświęcone pamięci profesora Włodzimierza Dworzaczka, t. 3, red. A. Sikorski, T. Sławiński, Warszawa 2019.
Tęgowski J., Rodzina Łoknickich herbu Nieczuja na Podlasiu i w powiecie brzesko-litewskim do połowy XVII wieku, „Rocznik Lituanistyczny”, 5, 2019.
Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, współudz. A. A. Kosiński, uzup. A. Włodarski, t. 11, Warszawa 1914.
Urwanowicz J., Z królem. Wpływ regalizmu Branickich Gryfitów na karierę rodu w XV–XVIII wieku, [w:] Wobec króla i Rzeczpospolitej: magnateria w XVI-XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Kraków 2012.
Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Dubas-Urwanowicz et al., Kórnik 1994.
Wijuk-Kojałowicz W., Herbarz rycerstwa W. Ks. Litewskiego tak zwany Compendium czyli o klejnotach albo herbach, których familie stanu szlacheckiego w prowincjach Wielkiego Księstwa Litewskiego zażywają, Kraków 1897.
Wiraszka R., Jaszczołt T., Strus: dzieje podlaskiej rodziny herbu Jastrzębiec, Warszawa 2014.
Włodarski A., Ród Jaruzelskich herbu Ślepowron, Warszawa 1926.
Złotkowski P., Podlaski ród Poletyłów w świetle antroponimii (XVI–XVII wiek), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae”, vol. 35, 2, 2017.
IV. Netografia
Goroda i rajony Brânŝiny, w: http://www.puteshestvie32.ru/content/goroda [dostęp: 20.05.2021].
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 435
Liczba cytowań: 0