Próba zrównania uprawnień litewskich urzędów hetmańskich za panowania Jana Kazimierza
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2018.4.04Słowa kluczowe
Wielkie Księstwo Litewskie, hetmani, Jan KazimierzAbstrakt
Celem artykułu jest pokazanie podejmowanych przez Jana Kazimierza Wazę prób zrównania kompetencji hetmanów litewskich, a tym samym ograniczenia władzy hetmana wielkiego. Król, oprócz podejmowania inicjatyw o charakterze prawnym, starał się osiągnąć zakładany cel przez nominację na funkcję hetmana polnego ściśle związanego z dworem Wincentego Korwina Gosiewskiego. Zwrócono również uwagę na negatywny skutek działań Jana Kazimierza Wazy na zdolności bojowe i operacyjne armii litewskiej.
The aim of the article is to present the attempts undertaken by King John Casimir to make equal the powers of Lithuanian hetmans and thus to limit the authority of the Lithuanian grand hetman. To this end, the king, alongside with his legal attempts, appointed to the office of Lithuanian field hetman Wincenty Korwin Gosiewski, closely associated with the royal court. Attention also is paid to negative consequences of King John Casimir’s actions for the combat and operational capacity of the Lithuanian army.
Bibliografia
Bobiatyński K., Armia jako oręż hetmanów w polityce wewnętrznej w Wielkim Księstwie Litewskim w II połowie XVII wieku (lata 1654–1682) – wybrane zagadnienia, „Studia Historyczno-Wojskowe” 3, 2009, s. 151–162.
Bobiatyński K., Bitwa pod Szkłowem (12 sierpnia 1654 r.) – pytania i kontrowersje, w: Od Grunwaldu do Bzury – bitwy i boje polskie na przestrzeni dziejów, red. J. Jędrysiak, D. Koreś, J. Maroń, K. Widziński, Wrocław 2012, s. 87–105.
Bobiatyński K., Kampania zimowo-wiosenna wojsk Janusza Radziwiłła 1654–1655, w: Staropolska sztuka wojenna XVI–XVII wieku. Prace ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu, red. M. Nagielski, Warszawa 2002, s. 173–198.
Bobiatyński K., Listy Janusza Radziwiłła do króla o działaniach militarnych podczas wojny z Moskwą w okresie od lutego do kwietnia 1655 r., „Studia Historyczno-Wojskowe” 1, 2007, s. 205–221.
Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac – wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2008.
Bobiatyński K., Od Smoleńska do Wilna. Wojna Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1655, Zabrze 2004.
Bobiatyński K., Rozwój kariery dowódczej Michała Kazimierza Paca na tle działań militarnych prowadzonych w Inflantach i Kurlandii w latach 1657–1660, w: Wojny północne w XVI–XVIII wieku.
W czterechsetlecie bitwy pod Kircholmem, red. B. Dybaś współpr. A. Ziemlewska, Toruń 2007, s. 113–129.
Codello A., Wydarzenia wojenne na Żmudzi i w Kurlandii 1656–1660, „Przegląd Historyczny” 57, 1966, nr 1, s. 49–69.
Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, Warszawa 2010.
Kossarzecki K., Polityka wojskowa Pawła Sapiehy jako metoda umocnienia pozycji rodu na przykładzie jego działań w latach 1655–1665, w: Леў Сапега (1558–1633 гг.) і яго час. Зборнік навуковых артыкулаў, red. С.В. Марозава, В.У. Галубовіч, А.І. Груша, Гродна 2007, s. 48–59.
Kubala L., Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656 i 1657, Lwów–Warszawa [1917].
Matwijowski K., Próba reformy urzędu hetmańskiego w czasach Jana III Sobieskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historia” 26, 1986, s. 43–52.
Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy; prawo, doktryna, praktyka, t. 1–2, Wrocław 2000 (Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 2258, Historia, 147).
Rachuba A., Boje Jana Kazimierza o Litwę w latach 1656–1668. Sukces stronnictwa dworskiego w walce z opozycją, w: Dwór a kraj. Między centrum a peryferiami władzy. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii Akademii Pedagogicznej w Krakowie w dniach 2–5 kwietnia 2001, red. R. Skowron, Kraków 2003, s. 415–430.
Rachuba A., Janusz Kiszka herbu Dąbrowa (ok. 1586–1654), hetman wielki, w: Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani litewscy, red. M. Nagielski, Warszawa 2006, s. 112–123.
Rachuba A., Klientela hetmańska w armii litewskiej z lat 1648–1667, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 37–56.
Rachuba A., Konfederacje wojska litewskiego w latach 1655–1663, Zabrze 2010.
Rachuba A., Paweł Sapieha wobec Szwecji i Jana Kazimierz (IX 1655 – II 1656). Przyczynek do postawy magnaterii w okresie „potopu”, „Acta Baltico-Slavica” 11, 1977, s. 81–107.
Rachuba A., Sapieha Paweł Jan, w: PSB, t. 35, Warszawa–Kraków 1994, s. 138–148.
Rachuba A., Siły zbrojne Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku, „Przegląd Wschodni” 1994, nr 3(11), s. 379–410.
Rachuba A., Sprawa dóbr Radziwiłłów birżańskich w latach 1655–1662, „Miscellanea Historico-Archivistica” 7, 1997, s. 51–67.
Rachuba A., Szlichtyng (Schlichting, Szlichtink) Jan Szymon, w: PSB, t. 48, Warszawa–Kraków 2012, s. 395–396.
Rachuba A., Uwagi do problemu kampanii Wincentego Gosiewskiego w Prusach Książęcych jesienią 1656 roku, „Kwartalnik Historyczny” 109, 2002, nr 3, s. 171–181.
Rachuba A., Wincenty Korwin Gosiewski herbu Korwin (zm. 1662), hetman polny, w: Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani litewscy, red. M. Nagielski, Warszawa 2006.
Rachuba A., Władysław Wołłowicz herbu Bogoria (ok. 1615–1669), hetman polny, w: Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani litewscy, red. M. Nagielski, Warszawa 2006.
Wasilewski T., Kiszka Janusz, w: PSB, t. 12, Wrocław 1966–1967, s. 508–510.
Wisner H., Janusz Radziwiłł 1612–1655: wojewoda wileński, hetman wielki litewski, Warszawa 2000.
Wisner H., Rzeczpospolita Wazów, t. 2: Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego, dyplomacja, varia, Warszawa 2004.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 261
Liczba cytowań: 0