Delegaci miasta Kowna na sejmach Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku

Abstrakt

W okresie panowania Stanisława Augusta magistrat miasta Kowna wysyłał swoich delegatów na sejmy aż osiem razy: od sejmu elekcyjnego 1764 r. do ostatniego grodzieńskiego w 1793 r. Najprawdopodobniej do czasu reform Sejmu Czteroletniego zainteresowanie kownian było ograniczone do spraw lokalnych ich miasta. W 1789 r. pod wpływem Wiadomości o pierwiastkowej miast zasadzie w Polszcze Michała Swinarskiego w kowieńskiej instrukcji znalazły się pierwsze żądania o treści politycznej, dotyczące całej Rzeczypospolitej – aby delegaci miast mieli prawo głosu na każdym sejmie. Z drugiej strony Kowno zawsze orientowało się na największe miasta Wielkiego Księstwa – Wilno i Grodno. W prośbach do sejmu kownianie skupiali uwagę na handlu, rzemiośle, komunikacji miasta, ale dążąc do swoich celów, starali się wykorzystać zmiany zachodzące w całym państwie. Na podstawie kowieńskiego przykładu można zaryzykować tezę, że aktywność polityczna mieszczan litewskich była większa niż dotychczas sądzono w historiografii.

During the reign of King Stanislaus Augustus, the burghers of Kowno (Kaunas) sent their delegates to the Sejm of the Commonwealth as many as eight times, starting from the Election Sejm of 1764 to the last, Grodno (Hrodna) Sejm, in 1793. But, most probably, until the reforms of the Four-Year Sejm (1788–1792), their interests focused on local problems and matters concerning their city. In 1789, under the influence of Michał Swinarski’s text Wiadomości o pierwiastkowej miast zasadzie w Polsce (Knowledge of the Primary Principle of Cities in Poland), the instruction of the Kowno sejmik included the first political demands applying to the whole Commonwealth – that representatives of townsmen should participate, with voting rights, in every sejm. On the other hand, Kaunas had always been oriented toward the largest cities of the Grand Duchy of Lithuania – Wilno (Vilnius) and Grodno. In their requests to the Sejm, the burghers focused mainly on local affairs: commerce, crafts, city’s transport, but – in pursuing their objectives – they tried to build on changes within the whole Polish-Lithuanian Commonwealth. The example of Kowno allows us to presume that Lithuanian townsmen were more active politically than previously thought in the literature on the subject.