Zmiany zarządu dóbr ziemskich i urzędnicy Radziwiłłów birżańskich od końca XVI do końca XVII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2022.8.07Słowa kluczowe
Radziwiłłowie birżańscy, latyfundium, zarząd, urzędnicy, plany reform, realizacjaAbstrakt
Przedmiotem artykułu są zmiany zarządu latyfundium Radziwiłłów birżańskich od systemu „dworu wędrownego” w końcu XVI w. do prób centralizacji podejmowanych w końcu kolejnego stulecia.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD), Archiwum Warszawskie Radziwiłłów (AR), dz. II, ks. 68; dz. IV, teka 4, k. 46, nr 39–45; teka 5, kop. 54, nr 250; teka 6, kop. 65, nr 519, 525; k. 67, nr 562; teka 7, kop. 72, nr 687, t. 6, k. 65, nr 519; dz. V, nr 14524, 6865I; dz. XI, nr 51, [B. Radziwiłł], „Obserwacyje pewne circa politica, oeconomica i rzadu dobrego, które życzyłbym aby w domu naszym były in usu, bo inaczej, choćby kto najwiętsze miał majętności, nie będzie miał nigdy pewnej intraty, czegom sam z eksperencyi doszedł i majętności tylko się będą pocierały”, s. 338–351; dz. XXIX, teka 24, nr 51; dz. XXIX, nr 71, teka 24; dz. XXV, nr 176, 2977, 3870.
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW), zbiory specjalne – dział rękopisów, nr 1171.
Źródła drukowane
Instrukcijos feodalinių valdų administracijai Lietuvoje XVII–XIX a., oprac. Z. Kiaupa, J. Kiaupienė, red. M. Jučas, Vilnius 1985.
Niezabitowski S., Dzienniki 1695–1700, oprac. A. Sajkowski, Poznań 1998.
Radziwiłł B., Autobiografia, wstęp i oprac. T. Wasilewski, Warszawa 1979.
Volumina legum, t. 4, Konstytucje sejmu warszawskiego za Jana Kazimierza R. 1659, p. 17: Praesidium słuckie, vol. 680, s. 317–318.
Opracowania
Augustyniak U., Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizmy patronatu, Warszawa 2001.
Augustyniak U., Duchowni klienci Krzysztofa II Radziwiłła. Kondycja i funkcje duchowieństwa ewangelicko-reformowanego w dobrach radziwiłłowskich w pierwszej połowie XVII wieku, „Miscellanea Historico-Archivistica” 3, 1989, s. 159–175.
Augustyniak U., Wazowie i „królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczypospolitej XVII wieku, Warszawa 1998.
Bagińska E., Dobra Radziwiłłów linii birżańskiej na Podlasiu w XVII w., „Białostocczyzna” 1996, nr 4, s. 4–13.
Buchwald-Pelcowa P., Kazimierz Krzysztof Kłokocki i drukarnia w Słucku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 12, 1967, s. 135–172.
Czapliński W., Długosz J., Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku, Warszawa 1976.
Degiel R., Protestanci i prawosławni. Patronat wyznaniowy Radziwiłłów birżańskich nad Cerkwią prawosławną w księstwie słuckim w XVII w., Warszawa 2000.
Dybaś B., Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII w., Toruń 1998.
Inglot S., Sprawy gospodarcze Lwa Sapiehy, w: Studia z historii gospodarczej poświęcone Franciszkowi Bujakowi, Lwów 1931, s. 165–226.
Jarczykowa M., „Papirowe materie” Piotra Kochlewskiego. O działalności pisarskiej sekretarza Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku, Katowice 2006.
Kaźmierczyk A., Żydzi w dobrach prywatnych, Kraków 2002.
Kempa T., Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka” (1549–1616) wojewoda wileński, Warszawa 1999.
Kowalski M., Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa 2013.
Kowecka E., Dwór „najrządniejszego w Polszcze magnata”, Warszawa 1991.
Kula W., Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego, Warszawa 1962.
Leskiewiczowa J., Próba analizy gospodarki dóbr magnackich w Polsce. Dobra wilanowskie na przełomie XVIII/XIX wieku, Warszawa 1964.
Lulewicz H., Radziwiłł Jerzy h. Trąby (1578–1613), kasztelan trocki, w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 234–236.
Lulewicz H., Radziwiłł Krzysztof, zwany Piorunem, w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 264–276.
Lulewicz H., Radziwiłł Mikołaj h. Trąby (ok. 1546–1589), w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 347–349.
Lulewicz H., Radziwiłł Mikołaj zwany Rudym h. Trąby (1512–1584), w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 321–335.
Malczewska M., Latyfundium Radziwiłłów w XV do połowy XVI wieku, Warszawa–Poznań 1985.
Mączak A., From Aristocratic Household to Princely Court. Restructuring Patronage in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, w: Princes, Patronage and the Nobility. The Court at the Beginning of the Modern Age c. 1450–1650, wyd. R.G. Asch, A.M. Birke, Oxford 1991, s. 315–327.
Miłuński M., Zarząd dóbr Bogusława Radziwiłła w latach 1636–1669, w: Administracja i życie codzienne w dobrach Radziwiłłów XVI–XVIII wieku, red. U. Augustyniak, Warszawa 2009, s. 195–283.
Pośpiech A., Tygielski W., Społeczna rola dworu magnackiego, „Przegląd Historyczny” 68, 1978, nr 2, s. 15–237.
Rachuba A., Sosnowski Jan, w: PSB, t. 40, Warszawa–Kraków 2000–2001, s. 549–552.
Rachuba A., Sprawa dóbr Radziwiłłów birżańskich w latach 1655–1662, „Miscellanea Historico-Archivistica” 7, 1997, s. 51–70.
Serczyk W., Gospodarstwo magnackie w województwie podolskim w drugiej połowie XVIII w., Wrocław 1965.
Sierba M., Radziwiłłowskie dobra Orla (1585–1695), Białystok 2017.
Stańczak E., Kamera saska za czasów Augusta III, Warszawa 1973.
Syrokomla W., Przyczynki do historii domowej w Polsce, Wilno 1858.
Ujma M., Latyfundium Jana Sobieskiego 1652–1696, Opole 2005.
Wasilewski T., Ludwika z Radziwiłłów Karolina, w: PSB, t. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 110–113.
Wasilewski T., Pękalski Jan, w: PSB, t. 25, Wrocław–Warszawa–Kraków 1980, s. 729–731.
Wasilewski T., Radziwiłł Bogusław (1620–1669), w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 161–172.
Wasilewski T., Radziwiłł Janusz h. Trąby (1579–1620), podczaszy lit., w: PSB, t. 30, Wrocław– –Warszawa–Kraków 1987, s. 202–208.
Wasilewski T., Radziwiłł Janusz h. Trąby (1612–1655), wojewoda wil., hetman w. lit., w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 208–215.
Wasilewski T., Walka o zrównanie praw szlachty litewskiej z koronną od Unii Lubelskiej do początku XVIII wieku, „Zapiski Historyczne” 51, 1986, nr 1, s. 45–62.
Wisner, H., Radziwiłł Krzysztof h. Trąby (1585–1640), wojewoda wileński, hetman w. lit., w: PSB, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 270–283.
Żojdź K., Jan Mierzeński – klient i rezydent Bogusława Radziwiłła 1656–1665, Oświęcim 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 415
Liczba cytowań: 0
