Dochody czy służba? Zabezpieczenie urzędników sądowych: II Statut Litewski a rzeczywistość Wołynia w końcu XVI i na początku XVII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2022.8.06Słowa kluczowe
urzędnicy sądowe, system patronalno-klientalny, korupcja, sąd, WołyńAbstrakt
Celem artykułu jest wyjaśnienie na przykładzie województwa wołyńskiego, jak odbierany był urząd sądowy w końcu XVI w.: jak służba patronowi, sposób zarobku czy „służba” szlacheckiej wspólnocie. Narzędziem jest analiza poziomu lojalności urzędników grodzkich w kontekście systemu patronalno-klientalnego, w znacznej mierze definiującego przestrzeń społeczną, a także analiza dochodu urzędników.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (CDIAUK): f. 25, łucki sąd grodzki; f. 26, łucki sąd ziemski; f. 27, włodzimierski sąd ziemski; f. 28, włodzimierski sąd grodzki.
Źródła drukowane
Górnicki Ł., Droga do zupełnej wolności & Rozmowa o elekcji, wolności, prawie i obyczajach polskich, w: Pisma oryginalne, wyd. P. Chmielowski, Warszawa 1886.
Górnicki Ł., Droga do zupełnej wolności, red. W. Stec, Białystok 1997.
Volumina constitutionum, t. 2: 1550–1609, vol. 1: 1550–1585, oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005; vol. 2: 1587–1609, oprac. S. Grodziski, W. Uruszczak, Warszawa 2008; t. 3: 1611–1640, vol. 2: 1627–1640, oprac. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, przedm. W. Uruszczak, Warszawa 2008.
Opracowania
Bednaruk W., Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578–1794, Lublin 2008.
Bernard G.W., “A Water-Spout Springing from the Rock of Freedom”? Corruption in Sixteenth-and Early-Seventeenth-Century England, w: Anti-corruption in History: from Antiquity to the Modern Era, red. R. Kroeze, A. Vitória, G. Geltner, Oxford 2018, s. 125–138.
Bourdieu P., Zmysł praktyczny, tłum. M. Falski, Kraków 2008.
Braddick M.J., State Formation in Early Modern England. 1550–1700, Cambridge 2000.
Engels J.I., Corruption and Anticorruption in the Era of Modernity and Beyond, w: Anti-corruption in History: from Antiquity to the Modern Era, red. R. Kroeze, A. Vitória, G. Geltner, Oxford 2018, s. 167–180.
Grüne N., Tölle T., Corruption in the Ancien Régime. Systems-Theoretical Considerations on Normative Plurality, „Journal of Modern European History” 11, 2013, s. 31–51.
Hindle S., The State and Social Change in Early Modern England, 1550–1640, New York 2002.
Kettering S., Patrons, Brokers, and Clients in Seventeenth-Century France, Oxford 1986.
Krausman Ben-Amos G., The Culture of Giving. Informal Support and Gift-Exchange in Early Modern England, Cambridge 2011.
Lewandowska-Malec I., Sejm walny koronny Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jego dorobek ustawodawczy (1587–1632), Kraków 2009.
Lindemann M., Dirty Politics or “Harmonie”? Defining Corruption in Early Modern Amsterdam and Hamburg, „Journal of Social History” 45, 2012, nr 3, s. 582–604.
Lityński A., Trybunał Koronny w opiniach sejmików ziemskich (1578–1648), w: Dawne sądy i prawo, red. A. Lityński, Katowice 1984.
Mączak A., Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa 1986.
Moniuszko A., Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja – funkcjonowanie – postępowanie, Warszawa 2013.
Rafacz J., Zastępcy stron w dawnym procesie polskim, Kraków 1923.
Thoen I., Strategic Affection? Gift Exchange in Seventeenth-Century Holland, Amsterdam 2007.
Zemon Davis N., The Gift in Sixteenth-Century France, Madison (WI) 2000.
Старченко Н., Ґродські урядники: слуги старости – члени шляхетської спільноти – „агенти” держави (Волинь останньої третини XVI ст.), „Україна в Центрально-Східній Європі” 16, 2016, s. 128–156 / Starchenko N., Grods’ki uri͡adnyky: sluhy starosty – chleny shli͡akhets’koї spil’noty – „ahenty” derz͡havy (Volyn’ ostann’oї tretyny XVI st.), „Ukraїna v Tsentral’no-Skhidniĭ ͡Ievropi” 16, 2016, s. 128–156.
Старченко Н., Скарги на суддів як елемент судового повсякдення (Волинь останньої третини XVI ст.), „Записки наукового товариства імені Шевченка. Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін” 268, 2015, s. 183–208 / Starchenko N., Skarhy na suddiv i͡ak element sudovoho povsi͡akdenni͡a (Volyn’ ostann’oї tretini XVI st.), „Zapiski naukovoho tovarystva imieni Shevchenka. Prat͡si Komisiї spet͡sial’nykh (dopomiz͡hnykh) istorychnykh dyst͡syplin” 268, 2015, s. 183–208.
Старченко Н., Стратегії та ритуали конфлікту. Шляхетський соціум Волині зламу XVI і XVII ст. Джерела та інтерпретації, Київ 2020 / Starchenko N., Stratehiї ta rytualy konfliktu. Shli͡akhets’kyï sot͡sium Volyni zlamu XVI i XVII st.: dz͡herela ta interpretat͡siї, Kyїv 2020.
Старченко Н., Честь, кров і риторика. Конфлікт у шляхетському середовищі Волині. Друга половина XVI – початок XVII століття, Київ 2014 / Starchenko N., Chest’, krov i rytoryka. Konflikt u shli͡akhet’skomu seredovyshchi Volyni. Druha polovyna XVI-pochatok XVII stolitti͡a, Kyїv 2014.
Яковенко Н., Матеріали до персонального складу канцелярій Волині, Наддніпрянщини та Східного Поділля (Остання третина XVI – середина XVII століть), w: До джерел. Збірник наукових праць на пошану Олега Купчинського з нагоди його 70-річчя, Київ– –Львів 2004, s. 320–357 / ͡Iakovenko N., Materialy do personal’noho skladu kant͡seli͡ariĭ Volyni, Naddnipri͡anshchyny ta Skhidnoho Podilli͡a (Ostanni͡a tretyna XVI – seredyna XVII stolit’), w: Do dz͡herel. Zbirnyk naukovykh prat͡s’ na poshanu Oleha Kupchyns’koho z nahody ĭoho 70-richchi͡a, Kyїv–L’viv 2004, s. 320–357.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 273
Liczba cytowań: 0
