Przemysł gazowniczy we Lwowie w latach 1856–1914: przyczynek do dziejów industrializacji miasta
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2018.04Słowa kluczowe
Lwów, industrializacja, gazownictwo, miejskie zakłady przemysłowe, oświetlenie publiczne, Adam Teodorowicz, Niemieckie Kontynentalne Towarzystwo Gazowe w Dessau, Miejski Zakład Gazowy we LwowieAbstrakt
Tekst omawia proces instalowania w przestrzeni miejskiej Lwowa oświetlenia gazowego oraz budowę i późniejsze modernizacje gazowni. Historię przemysłu gazowniczego we Lwowie charakteryzują podobne zjawiska społeczne i gospodarcze jak w przypadku innych miast austro-węgierskich i niemieckich (konflikty inwestora z miejskim samorządem i odbiorcami gazu, komunalizacja gazowni). Lwowskie gazownictwo na tle innych miast wyróżnia użycie nietypowych surowców do produkcji gazu (drewna, a później olejów naftowych) oraz stosunkowo późno występujący wzrost produkcji (po 1898 r.), będący skutkiem większej dostępności gazu zarówno dla miasta, jak i prywatnych odbiorców.
The text discusses the installation of gas lighting in the urban space of Lviv, together with the construction and later modernisations of the city’s gasworks. The history of gas industry in Lviv is characterised by social and economic phenomena similar to those of other Austro-Hungarian and German cities (conflicts between the investor, municipal government, and gas consumers, communalisation of the gasworks). What distinguishes the gas supply system of Lviv from those of other cities was the use of non-standard resources to gas production (wood, and then petroleum oils), and a relatively late rise in production (after 1898), resulting from the increased availability of gas to both the city, and private users.
Bibliografia
Brunckhorst H.-D., Kommunalisierung im 19. Jahrhundert dargestellt am Beispiel der Gaswirtschaft in Deutschland, München 1978.
Hoszowski S., Ekonomiczny rozwój Lwowa w latach 1772‒1914, Lwów 1935.
Körting J., Geschichte der deutschen Gasindustrie mit Vorgeschichte und bestimmenden Einflüssen des Auslandes, Essen 1963.
Melinz G., Zimmermann S., Die aktive Stadt. Kommunale Politik zur Gestaltung städtischer Lebensbedingungen in Budapest, Prag und Wien (1867–1914), w: Wien – Budapest – Prag. Blütezeit der Habsburgermetropolen. Urbanisierung, Kommunalpolitik, gesellschaftliche Konflikte (1867–1918), red. G. Melinz, S. Zimmermann, Wien 1996, s. 140–176.
Miasto Lwów w okresie samorządu 1871‒1895, Lwów 1896.
Riedl R., Urządzenia i ruch gazowni, tłum. L. Obidowicz, J. Czaplicka, Warszawa 1952.
Schivelbusch W., Disenchanted Night. The Industrialisation of Light in the Nineteenth Century, tłum. A. Davis, Berkeley–Los Angeles 1988.
Sroka Ł.T., Rada Miejska we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej 1870–1914. Studium o elicie władzy, Kraków 2012 (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Prace Monograficzne, nr 621).
Teodorowicz A., O rozwoju gazowni we Lwowie, „Przegląd Gazowniczy. Organ Zrzeszenia Gazowników Polskich w Warszawie” 1, 1921, nr 1–2, s. 3–10, 26–30.
Tomory L., Progressive Enlightenment. The Origins of the Gaslight Industry 1780–1820, Cambridge (MA)–London 2012 (Transformations: Studies in the History of Science and Technology).
Wessel H., Die Versorgung von Kommunen mit Wasser, Gas und elektrischer Energie von etwa 1850 bis 1914, w: Kommunalisierung im Spannungsfeld von Regulierung und Deregulierung im 19. und 20. Jahrhundert, red. J. Wysocki, Berlin 1995 (Schriften des Vereins für Socialpolitik. Gesellschaft für Wirtschaftsund Sozialwissenschaften. Neue Folge, 240), s. 49–90.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 411
Liczba cytowań: 0
