Rewizja komisji skarbowej w ekonomii samborskiej w 1698 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2018.01Słowa kluczowe
historia Polski końca XVII w., historia ekonomiczna, ekonomia samborska, królewszczyzny, komisja skarbowa, samborskie księgi sądowe, kontrakty skarboweAbstrakt
W artykule przedstawiono działalność królewskiej komisji skarbowej, która rewidowała dobra ekonomii samborskiej w 1698 r. Scharakteryzowano w nim działalność zespołu lustracyjnego pod kątem składu osobowego, przyczyny jego powołania i zadań wykonywanych przez rewizorów, co pozwoliło ukazać ich rolę w systemie zarządzania majątkiem i dochodami dóbr stołowych Samborszczyzny. Przeprowadzono analizę wytworów działalności komisarzy w celu ukazania kondycji finansowo-gospodarczej dóbr ekonomicznych w końcu XVII w., funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości oraz położenia mieszkańców miast i wsi w świetle wnoszonych przez nich suplik. Przedmiotem analizy objęto administratorów ekonomii i sposób zarządzania przez nich majątkiem królewskim. Wymieniono ich nadużycia i zaniedbania w wykonywaniu obowiązków określonych w kontraktach skarbowych, jak również przedstawiono zalecenia komisarzy w celu usprawnienia administracji dóbr i poprawy ich dochodowości.
The article deals with the inspection made by the royal treasury commission of the Sambor Crown estates in 1698. It describes the lustration team in terms of its composition, reasons for its appointment, and tasks of the auditors, which makes it possible to show their role in the system of managing property and income of the Crown lands in Samborszczyzna. An analysis of the outputs of the commissioners’ activities is to show the financial and economic condition of economic lands at the end of the seventeenth century, the functioning of the justice system and the situation of urban and rural residents in the light of the supplications they brought in. The analysis included also figures of economic administrators and their manner of managing of the Crown property, and reveals that they abused and neglected their duties set out in treasury contracts; there are also recommendations of commissioners to improve the administration of Sambor goods and increase their profi tability presented.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
Archiwum Kameralne, rkps: II/28a, II/56, III/232;
Metryka Koronna, Lustracje, dz. XVIII, rkps: 78, 79, 80.
Biblioteka Naukowa Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki, rkps 509/III, Protocollon decretorum iudiciim viceadministratorialis samboriensis (1735–1737); rkps 513/III, Protokoły Kommisyi Samborskiej 1696; rkps 513/III, Inducta decretorum commissionalium JKMci Samboriens 1730; rkps 516/III, Commissia Samborska [...] w Samborze ex limitatione dnia 18 lipca zaczęta a dnia 20 septembera r.p. 1698 skończona; rkps 523/III, Inducta decretorum commissionalium J.K.M. Samboriensis 1730; rkps 524/III, Liber decretorum curiae regalis Samboriensis prolatorum (1746–1752); rkps 526/III, Instrumentum Commissionis [...] Ekonomia Samborska 1698; rkps 527/III, Dekreta spraw do Komissji J.K.Mci Samborskiej sądzących się (1760); rkps 532/III, Copia manuału dekretów na kommissyi w Ekonomii Samborskiej 1743 ferowanych; rkps 535/III, Rewizja praw, przywilejów miastom, wsiom służących [...] w Ekonomii Samborskiej znajdujących się (1766); rkps 565/III, Akta komisji J.K.Mci Skarbowej w ekonomii Samborskiej (1760–1762); rkps 569/III, Reskrypta od Komisji Skarbowej [. ] do viceadministracji (1739–1757).
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 1255/II, Materiały dotyczące ekonomii samborskiej w XVII w.; rkps 1632/III, Extrakt inwentarza ekonomii JKMci Samborskiej przy odbieraniu na skarb JKMci P[ana] N[aszego] M[iłościwego] od jw. jey mci pani Eleonory grafowej Nostyczowej, generałowej Wojsk JKMci po uczynionych rewizyach in anno 1760 diebus Augusti spisany.
Źródła drukowane
Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław 1987.
Volumina legum, t. 2–7, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859–1860.
Opracowania
Burszta J., Handel magnacki i kupiecki między Sieniawą nad Sanem a Gdańskiem od końca XVII do połowy XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 16, 1954, s. 174–238.
Czemeryński K., O dobrach koronnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów 1870.
Gliwa A., Kraina upartych niepogód. Zniszczenia wojenne na obszarze ziemi przemyskiej w XVII wieku, Przemyśl 2013.
Gliwa A., Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku, „Prace Historyczno-Archiwalne” 13–14, cz. 1–2, 2003–2004, s. 129–184.
Horn M., Epidemie chorób zakaźnych na Rusi Czerwonej w latach 1600–1647, „Studia Historyczne” 11, 1968, z. 1, s. 13–31.
Kuczera A., Samborszczyna. Ilustrowana monografia miasta Sambora i ekonomji samborskiej, t. 2, Sambor 1937.
Leśniak F., Królewskie komisje inwentarzowe w wielkorządach krakowskich (druga połowa XVI–XVIII w.), „Studia Waweliana” 5, 1996, s. 91–106.
Leśniak F., Wielkorządcy krakowscy XVI–XVIII wieku. Gospodarze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków 1996.
Leśniak F., Zarys problematyki dóbr stołu królewskiego w Koronie i na Litwie (koniec XVI–XVIII wiek), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Historyczne” 20, 1999, z. 203, s. 29–44.
Motylewicz J., Miasta ziemi przemyskiej i sanockiej w drugiej połowie XVII i XVIII wieku, Przemyśl–Rzeszów 1993.
Osuchowski A., Gospodarka solna na Rusi halickiej od XVI do XVIII wieku, Lwów 1930.
Pałucki W., Drogi i bezdroża skarbowości polskiej XVI i pierwszej połowy XVII wieku, Wrocław 1974.
Rutkowski J., Podział dochodów w żupach ruskich za Zygmunta Augusta, Poznań 1927.
Rutkowski J., Z dziejów żup ruskich za Zygmunta Augusta, Lwów 1925.
Rybarski R., Kredyt i lichwa w ekonomii samborskiej w XVIII wieku, Lwów 1936.
Rybarski R., Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Warszawa 1939.
Rybarski R., Skarbowość Polski w dobie rozbiorów, Kraków 1937. Stańczak E., Kamera saska za czasów Augusta III, Warszawa 1973.
Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmienniczych źródeł historycznych, t. 1, red. A. Stebelski, Warszawa 1957.
Sucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. 1: Geneza egzekucji dóbr, Wrocław 1974.
Ulanowski B., Komisya Samborska z roku 1698, Kraków 1896.
Смуток I., Адміністратори Самбірської економії кінця XVI–XVIII ct., „Дрогобицький краєзнавчий збірник” 4, 2000, s. 351–355.
Інкін B., Архів Самбірської економії, Записки Наукового товариства імені Шевченка, w: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін, t. 231, Lviv 1996, s. 125–146.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 367
Liczba cytowań: 0