Zbytek zarejestrowany. O florenckich spisach kosztownych ubiorów i ozdób z lat 1343–1345
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2017.01Słowa kluczowe
ustawodawstwo antyzbytkowe, późnośredniowieczna Florencja, egzekucja prawa miejskiego, dobra luksusowe, źródła notarialne, historia ubioru, sumptuary laws, late medieval Florence, enforcement of municipal law, luxury goods, notarial sourcesAbstrakt
Artykuł omawia edycję rejestrów dóbr luksusowych sporządzonych we Florencji w latach 1343–1345. Szczególną uwagę przywiązano do scharakteryzowania, na potrzeby polskiego czytelnika, unikatowości tego źródła i jego znaczenia dla badań społecznych (m.in. prozopograficznych) oraz dla szeroko pojętych studiów nad kulturą materialną w miastach późnośredniowiecznych. W drugiej kolejności omówiono wykorzystanie tego źródła w dotychczasowych badaniach nad ustawodawstwem antyzbytkowym w mieście włoskim oraz przeanalizowano artykuły towarzyszące edycji, które stanowią najnowsze opracowania tej problematyki dla Florencji i bez wątpienia wejdą do kanonu włoskich opracowań dotyczących historii kultury materialnej późnośredniowiecznego miasta.
Luxury registered. On Florentine registers of expensive clothes and accessories of 1343–1345
The article discusses registers of luxury gods issued in Florence in 1343–1345. Special care is given to characterise – for the Polish readers – the uniqueness of this source and its importance for social research (i.a. prosopography) and for broadly understood studies on material culture in late medieval towns and cities. Next, the use of this source for research into sumptuary laws in an Italian city is presented, together with an analysis of the articles published with the edition, which are the most recent studies in this area for Florence and will surely enter the canon of standard Italian works in the study of history of material culture of the late medieval Italian city.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archivio di Stato di Firenze, Provvisioni Registri.
Archivio di Stato di Firenze, Capitoli del Comune di Firenze.
Źródła opublikowane
Prammatica sulle vesti delle donne fiorentine (Firenze 1343–1345), w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. 3–516.
Sacchetti F., Il Trecentonovelle, red. E. Faccioli, Torino 1979.
Statuti della Repubblica Fiorentina 1322–25, red. G. Pinto, F. Salvestrini, A. Zorzi, Firenze 1999.
Villani G., Nuova Cronica, wyd. G. Porta, Parma 1991.
Opracowania
Becker B., Florentine Popular Government (1343–1348), „Proceedings of the American Philosophical Society” 106, 1962, nr 4, s. 360–382.
Becker M., Florence in Transition, t. 2: The Decline of the Commune, Baltimore–London 1967.
Biscione G., L’Ufficiale delle donne, degli ornamenti e delle vesti. Profilo istituzionale e vicende archivistiche, w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. LXXV–CII.
D’Ancona P., Le vesti delle donne fiorentine nel secolo XIV, Perugia 1906. Frick C.C., Dressing Renaissance Florence. Families, Fortunes and Fine Clothing, Baltimore–London 2002.
Gérard-Marchant L., Compter et nommer l’ètoffe à Florence au Trecento (1343), „Médiévales” 29, 1995, s. 87–104.
Gérard-Marchant L., Orli, nastri e righe, passamaria e tessitura nelle vesti fiorentine, del Trecento (1343), „Archivio di storico italiano” 163, 2005, s. 133–157.
Gérard-Marchant L., Aspetti della moda femminile a Firenze nella Prammatica del 1343, w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. IX–XVII.
Guimbard C., Appunti sulla legislazione suntuaria à Firenze dal 1281 al 1381, „Archivio Storico Italiano” 150, 1992, s. 57–81.
Klapisch-Zuber Ch., I freni al lusso nella Firenze del Trecento, w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. XVII–XXVIII.
Kizik E., Ubiory mieszczek gdańskich mieszczek w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, „Rocznik Gdański” 67–68, 2007–2008 [2010], s. 17–31.
Kovesi Killerby C., Practical Problems in the Enforcement of Italian Sumptuary Law, 1200–1500, w: Crime and Disorder in Renaissance Italy, red. K. Lowe, Cambridge 1993, s. 91–120.
Manikowska H., Nadzór i represja. Władza i społeczeństwo w późnośredniowiecznej Florencji, Warszawa 1993.
Myśliwski G., Leges sumptuariae w średniowiecznym Lwowie, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa 2007, s. 222–232.
Muzzarelli M.G., Gli inganni delle apparenze. Disciplina di vesti ed ornamenti alla fine del medioevo, Torino 1996.
Muzzarelli M.G., Belle vesti, dure leggi: „In hoc libro […] continentur et descripte sunt omnes et singule vestes”, Bologna 2003.
Muzzarelli M.G., Reconciling the Privilege of Few with the Common Good. Sumptuary Laws in Medieval Early Modern Europe, „Journal of Medieval and Early Modern Studies” 39, 2009, 3, s. 597–617.
Owen Hughes D., Sumptuary Laws and Social Relations in Renaissance Italy, w: Disputes and settlements. Laws and Human Relations in the West, red. J. Bossy, Cambridge 1983, s. 87–88.
Owen Hughes D., Regulating Women Fashion, w: A History of Women in the West, t. 2: Silences of Middle Ages, red. Ch. Klapisch-Zuber, Cambridge 1995, s. 136–158.
Pastoureau M., Diabelska materia. Historia pasków i tkanin w paski, tłum. M. Ochab, Warszawa 2004.
Pomierny A., Zbytek i prestiż. Kategoria ubioru w ustawodawstwie antyzbytkowym komunalnej Florencji, w: Habitus facit hominem. Społeczne funkcje ubioru w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. E. Wółkiewicz, M. Saczyńska, M. Pauk, Warszawa 2016, s. 141–161.
Rainey R.R., Sumptuary Legislation in Renaissance Florence, New York 1985, mps rozprawy doktorskiej, Columbia University.
Rainey R.R., Dressing Down the Dressed-Up. Reproving Feminine Attire in Renaissance Florence, w: Renaissance Society and Culture. Essays in Honour of Eugene F. Rice, red. J. Monfasani, R.G. Musto, New York 1991, s. 217–237.
Rublack U., Dressing Up. Cultural Identity in Renaissance Europe, Oxford 2011.
Stuard S.M., Gilding the Market Luxury and Fashion in Fourteenth Century Italy, Philadelphia 2006.
Sznura F., La „Prammatica fiorentina”. Redazione e contenuto, w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. XXXIX–LXXIV.
Taddei I., Fanciulli senza porpore. Le fogge della moda maschile e la condanna del lusso a Firenze fra XIV e XV secolo, w: Uomini, Paessaggi. Storie. Studi di storia medievale per Giovanni Cherubini, t. 2, red. D. Balestraćci i in., Firenze 2012, s. 1071–1088.
Vaucher de la Croix J.F., Le parole nell’armadio: lessico della moda nella Prammatica sulle vesti delle donne fiorentine, w: Draghi rossi e querce azzurre. Elenchi descrittivi di abiti di lusso (Firenze 1343–1345), wyd. L. Gérard-Marchant, Firenze 2013 (Memoria Scripturarum, 6; Testi latini, 4), s. CIII–CLII.
Veblen Th., Teoria klasy próżniaczej, tłum. J. Frentzel-Zagórska, Warszawa 2008.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 350
Liczba cytowań: 0