Małe miasta prywatne na Dolnym Śląsku – układy przestrzenne
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2016.SI.11Słowa kluczowe
miasta prywatne, urbanistyka, architektura średniowieczna i nowożytna, place rynkowe, ratuszeAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie analizy przestrzennej wybranych przykładów małych miast, które określilibyśmy mianem miast prywatnych, ze szczególnym uwzględnieniem stolic państw stanowych na północnej granicy Śląska i miast biskupich. Analizowany jest stosunek wielkości placu rynkowego (głównego generatora zysków jego właściciela) do wielkości całego ośrodka, główne akcenty urbanistyczne i architektoniczne, a także fortyfikacje tych miast odróżniające je od fundacji książęcych.Bibliografia
Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, t. 4: Śląsk, red. M. Młynarska-Kaletynowa, z. 6: Strzegom, red. R. Eysymontt, oprac. D. Adamska, R. Eysymontt, R. Gliński, K. Jaworski, M. Młynarska-Kaletynowa, M. Siehankiewicz, L. Ziątkowski, Wrocław 2015.
Bimler K., Die schlesischen massiven Wehrbauten, t. 4: Fürstenthum Liegnitz. Kreise Liegnitz, Goldberg. Lüben, Breslau 1943.
Braunfels W., Abendländische Stadtbaukunst. Herrschaftsform und Baugestalt, Köln 1976 (wyd. 6, 1991).
Dziewulski W., Problem genezy miasta Strzegomia, KHKM, t. 2, 1956, nr 2, s. 240–261.
Engelbert K., Geschichte der Stadt Wansen und des Wansenes Haltes, Ohlau 1927.
Eysymontt R., Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki Europejskiej, Wrocław 2009.
Eysymontt R., Nysa w średniowieczu. Między Gandawą a Opawą, w: Nysa. Sztuka w dawnej stolicy księstwa biskupiego, red. R. Hołownia, M. Kapustka, Wrocław 2008, s. 19–38.
Eysymontt R., Rynek wrocławski, studium porównawcze, w: Wrocławski rynek, Wrocław 1999. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Historyczne we Wrocławiu w dniach 22–24 października 1998 r., red. M. Smolak, Wrocław 1999, s. 230–244.
Feige K., Parchwitz, w: Schlesisches Städtebuch, wyd. H. Stoob, P. Johanek, oprac. W. Grosch, współpr. H. Stoob, M.E. Grüter, F.-J. Post, Stuttgart–Berlin–Köln 1995, s. 326–328.
Garbacz K., Szlakiem miast zabytkowych, Zielona Góra 2005.
Kulak T., Mrozowicz W., Syców i okolice od czasów najdawniejszych po współczesność, Wrocław–Syców 2000.
Lehns und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter, t. 1–2, wyd. V.C. Grünhagen, H. Markgraf, Leipzig 1881, 1883.
Kuhn W., Die Städtegründugspolitik der schlesischen Piasten im 13. Jahrhundert, vor allem gegenüber Kirche und Adel, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte” 29, 1971.
Kuhn W., Die Siedlungs-Geschichte Ober Schlesiens, Würzburg 1954.
Kuzer P., Aus Kleinen Fürstenstadt. Historisches Rückblick auf die Vergangenheit von Ziegenhals, Ziegenhals 1928.
Lorenz K., Ziegenhals, w: Schlesisches Städtebuch, wyd. H. Stoob, P. Johanek, oprac. W. Grosch, współpr. H. Stoob, M.E. Grüter, F.-J. Post, Stuttgart–Berlin–Köln 1995, s. 467–469.
Menzel J.J., Die schlesischen Städte am Ausgang des Mittelalters, w: Die Stadt am Ausgang des Mittelalters, red. W. Rausch, Linz an der Donau 1974, s. 251–274.
Młynarska-Kaletynowa M., Sieć miejska na Śląsku na przełomie XII/XIII w. i w XIII w., KHKM, t. 28, 1980, nr 3, s. 349–361.
Neuling H., Schlesiens Kirchorte und ihre kirchlichen Stiftungen bis zum Ausgange des Mittelalters, Namens des Vereins für Geschichte und Altherthum Schlesiens, Breslau 1902.
Orzechowski K., Historia ustroju Śląska: 1202–1740, Wrocław 2005.
Pfi tzner J., Die älteste Geschichte der Stadt Zuckmantel im Schlesien, „Zeitschrift des Verein f. Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1924, s. 4–16.
Przyłęcki M., Miejskie fortyfikacje średniowieczne na Dolnym Śląsku. Ochrona, konserwacja i ekspozycja 1850–1980, Warszawa 1987.
Pudełko J., Studium konserwatorskie miejscowości Wińsko pow. Wołów, Wrocław 1960, mps w zbiorach archiwum oddziału wrocławskiego Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Regesten zur Schlesischen Geschichte, w: Codex diplomaticus Silesiae, t. 7, 16, 18, 22, 29, 30, Breslau 1868–1930.
Samsonowicz H., Rozwój sieci miejskiej w Polsce późnośredniowiecznej, KHKM, t. 28, 1980, nr 3.
Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, wyd. H. Appelt, Graz–Wien 1971; t. 2–6, wyd. W. Irgang, Köln–Wien 1977–1998.
Słoń M., Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, Wrocław 2010.
Starnawska W., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich, Warszawa 2006.
Stenus B., Descriptio totus Silesiae et civitatis Regie Wratislaviensis, w: Scriptores rerum Silesiacarum, t. 17, Breslau 1902.
Swientek H.O., Sulau, w: Schlesisches Städtebuch, wyd. H. Stoob, P. Johanek, oprac. W. Grosch, współpr. H. Stoob, M.E. Grüter, F.-J. Post, Stuttgart–Berlin–Köln 1995, s. 429–430.
Tuchołka B., Bytom Odrzański, w: Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, t. 2: Dolny Śląsk, Dolne Łużyce, red. Z. Kaczmarczyk, A. Wędzki, Zielona Góra 1970.
Tzschoppe G.A., Stenzel G.A., Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Städte und der Einführung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Ober-Lausitz, Hamburg 1832.
Werner F.B., Silesia in Compendio seu Topographia das ist Praesentatio und Beschreibung des Herzogthums Schlesiens in einem kurtz gefasten Begrief all und jeder Fürstenthümer derer weichbilder befi ndl. Städten, Städchlein oder Flecken, Closter, Kirchen, Schlösser, Ritter Sitz adelichen Hauser verschidenerlust und Kirche gärte grund-Rissen aller Fürsten thümer Landscharten wie nicht weniger all und jeder weichbilder gezeichneten und Illuminirten Plans, Prospecte all und jedes eigentl. gezeichnet von F.B. Wernhero locutem emerito, t. 3, po 1766, rkps w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
Wojciechowski Z., Ustrój polityczny Śląska, w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do 1400 r., t. 1, red. S. Kutrzeba, Kraków 1933.
Wolff O., Geschichte der Stadt Grünberg, Grünberg 1848.
Zimmermann F.A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, t. 7, Brieg 1787.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 403
Liczba cytowań: 0
