Sarmatyzm i Prusy w XVIII i początku XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2016.09Słowa kluczowe
Sarmatyzm, absolutyzm oświecony, klientela, poddaństwoAbstrakt
Historia polsko-pruska oceniana była dotąd z perspektywy obronnej, wyniesionej z czasów rozbiorów. Prowadziło to do typowej we wrogich relacjach przesadnej diabolizacji przeciwnika. Diabolizacja umiarkowana była już bardziej uzasadniona. Pruskie działania modernizacyjne były lekceważone albo przemilczane. W końcu jednak pojawiła się historiografia modernizacyjna, do której należała nawet konserwatywna szkoła krakowska, ale i endeckie, a wiec modernizacyjne pisarstwo historyczne Władysława Konopczyńskiego i Adama Skałkowskiego, ukazujące Sarmatyzm jako feudalny anachronizm i modernizację absolutystyczną, a więc odgórną w Prusach (von oben). Ten nurt utrzymuje się w historiografii do dzisiaj, jednak funkcjonuje też częsta multikulturowa perspektywa odrębności, inności, a nie niższości Sarmatyzmu.
Autor uważa za konieczne weryfikację tego stanu rzeczy i charakterystykę działań reformatorskich, dzięki którym w 1918 r. dystans między poziomem rozwoju cywilizacyjnego ziem zaboru pruskiego i rosyjskiego od 1793 r. bardzo wzrósł. Następnie wskazuje na kilka elementów takiej analizy.Bibliografia
Adamczyk D., Zur Stellung Polens im Modernen Weltsystem der Frühen Neuzeit, Hamburg 2001.
Bömelburg H.-J., Die Magnaten: Avantgarde des Ständeverfassung oder oligarchische Clique? Ständefreiheit und Staatsgestaltung in Ostmitteleuropa. Übernationale Gemeinsamkeiten in der politischen Kultur vom 16.-18. Jahrhundert, red. J. Bahlcke, H. J. Bömelburg, N. Kersken, Leipzig 199, s. 119–133 (Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa).
Bömelburg H.-J., Friedrich II zwischen Deutschland und Polen,. Ereignisund Erinnerungsgeschichte, Stuttgart 2011.
Bömelburg H.-J., „Polnische Wirtschaft”. Zur internationalen Genese und zur Realitätshaltigkeit des Stereotzpie der Aufklärung, w: Der Fremde im Dorf. Über legungen zum Eigenen und zum Fremden in der Geschichte, red. H.-J. Bömelburg, Lüneberg 1998, s. 231–248.
Bömelburg H.-J., Zwischen polnischer Ständesgesellschaft und preussischem Obrigkeitsstaat. Vom königlichen Preussenzu Westpreussen (1756–1806), München 1995.
Faber F., Sarmatismus. Die politische Ideologie des polnischen Adels im 16. und 17. Jahrhunderts, Freiburg im Breisgau 2013.
Gierowski J. A., The Polish-Lithuanian Commonwealth in the XVIII Century. From Anarchy to Well-Organised State, Kraków 1996
Hintze O., Preußische Revormbestrebungen vor 1806, w: Regierung und Verwaltung. Gesammelte Abhandlungen zur Staats-, Rechtsund Sozialgeschichte Preussens, Göttingen 1976.
Mączak A., Klientela. Nieformalne systemy władzy w Polsce i Europie XVI– XVIII w., Warszawa 1994.
Mączak A., Nierówna przyjaźń. Układy klientalne w perspektywie historycznej, Wrocław 2003.
Simsch A., Die Wirtschaftspolitik des preußischen Staates in der Provinz Südpreußen 1793–1806/7, Berlin 1984.
Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Warszawa 2004.
Straubel R., Beamte und Personalpolitik im altpreußischen Staat. Soziale Rekrutierung, Karriereverläufe, Entscheidungsprozesse, Potsdam 1998.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 384
Liczba cytowań: 0
