Wojna światów? Wpływ transformacji systemowej na kariery elit związków zawodowych OPZZ i NSZZ „Solidarność” z lat 1980–1986

ujęcie prozopograficzne

Abstrakt

W artykule przeanalizowano proces formowania się elit dwóch konkurencyjnych projektów ruchów związkowych w okresie późnego PRL – NSZZ „Solidarność” i utworzonego na bazie Centralnej Rady Związków Zawodowych reżimowego Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. Oba wytworzyły elity, które odegrały później rolę w procesie przekształceń strukturalnych po roku 1989. Artykuł jest próbą zbiorowego portretu elit obu związków, ukształtowanych w tym ważnym momencie historycznym. Autorzy próbują je portretować zarówno w latach osiemdziesiątych, jak i w okresie transformacji. Rok 1989 stanowił cezurę, która miała znaczący wpływ na trajektorie losów tych elit w III RP, odmienne w przypadku elit „Solidarności” i OPZZ. Na podstawie analizy danych autorzy podjęli próbę przyjrzenia się tym odmiennym skutkom transformacji systemowej. Wcześniej przedstawiony został zbiorowy portret związkowych elit rozumianych jako grupa delegatów uczestniczących w zjazdach podsumowujących pierwszy etap istnienia tych organizacji, czyli I KZD NSZZ „Solidarność” (1981) i II Zgromadzenia OPZZ (1986). Już wtedy te środowiska bardzo się między sobą różniły, nie tylko dlatego, że reprezentowały odmienne idee i grupy interesów, różnie definiujące cele, ale też dlatego, że rekrutowały się z różnych warstw polskiego społeczeństwa. Wyeliminowanie na poziomie statystycznym części z tych od razu występujących różnic, co autorzy zrobili w swojej analizie, pokazało, że transformacja systemowa – przełomowy rok 1989 – miała znaczący i odmienny wpływ na kariery elit dwóch związków zawodowych powstałych w późnym socjalizmie państwowym.