Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

Wojna światów? Wpływ transformacji systemowej na kariery elit związków zawodowych OPZZ i NSZZ „Solidarność” z lat 1980–1986: ujęcie prozopograficzne
  • Strona domowa
  • /
  • Wojna światów? Wpływ transformacji systemowej na kariery elit związków zawodowych OPZZ i NSZZ „Solidarność” z lat 1980–1986: ujęcie prozopograficzne
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 86 Nr 2024 /
  4. Artykuły (Articles)

Wojna światów? Wpływ transformacji systemowej na kariery elit związków zawodowych OPZZ i NSZZ „Solidarność” z lat 1980–1986

ujęcie prozopograficzne

Autor

  • Piotr Koryś Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego https://orcid.org/0000-0003-4976-0505
  • Maciej Grabski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego https://orcid.org/0009-0001-3382-5020

DOI:

https://doi.org/10.12775/RDSG.2024.07

Słowa kluczowe

OPZZ, NSZZ „Solidarność”, transformacja systemowa, analiza prozopograficzna

Abstrakt

W artykule przeanalizowano proces formowania się elit dwóch konkurencyjnych projektów ruchów związkowych w okresie późnego PRL – NSZZ „Solidarność” i utworzonego na bazie Centralnej Rady Związków Zawodowych reżimowego Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. Oba wytworzyły elity, które odegrały później rolę w procesie przekształceń strukturalnych po roku 1989. Artykuł jest próbą zbiorowego portretu elit obu związków, ukształtowanych w tym ważnym momencie historycznym. Autorzy próbują je portretować zarówno w latach osiemdziesiątych, jak i w okresie transformacji. Rok 1989 stanowił cezurę, która miała znaczący wpływ na trajektorie losów tych elit w III RP, odmienne w przypadku elit „Solidarności” i OPZZ. Na podstawie analizy danych autorzy podjęli próbę przyjrzenia się tym odmiennym skutkom transformacji systemowej. Wcześniej przedstawiony został zbiorowy portret związkowych elit rozumianych jako grupa delegatów uczestniczących w zjazdach podsumowujących pierwszy etap istnienia tych organizacji, czyli I KZD NSZZ „Solidarność” (1981) i II Zgromadzenia OPZZ (1986). Już wtedy te środowiska bardzo się między sobą różniły, nie tylko dlatego, że reprezentowały odmienne idee i grupy interesów, różnie definiujące cele, ale też dlatego, że rekrutowały się z różnych warstw polskiego społeczeństwa. Wyeliminowanie na poziomie statystycznym części z tych od razu występujących różnic, co autorzy zrobili w swojej analizie, pokazało, że transformacja systemowa – przełomowy rok 1989 – miała znaczący i odmienny wpływ na kariery elit dwóch związków zawodowych powstałych w późnym socjalizmie państwowym.

Biogramy autorów

Piotr Koryś - Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

Piotr Koryś – dr hab. nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Historii Gospodarczej na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują: historię gospodarczą Polski XIX i XX w., w tym dzieje modernizacji gospodarczych, historię idei ekonomicznych w Polsce oraz rolę instytucji formalnych i nieformalnych w rozwoju gospodarczym w perspektywie długookresowej.

Maciej Grabski - Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

Maciej Grabski – student Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Bibliografia

Adamski W., Przynależność związkowa i miejsce w strukturze a interesy grupowe, w: Polacy ’81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu, red. W. Adamski, Warszawa 1996.

Bezustanna walka: XX lat OPZZ w dokumentach, red. G. Sołtysiak, Warszawa 2004.

Delegaci na II Zgromadzenie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, Warszawa 26–30 listopada 1986. Informator, Warszawa 1986.

Droga do niepodległości. „Solidarność” 1980–2005, red. A. Borowski, Warszawa 2005.

Encyklopedia Solidarności, https://encysol.pl.

Gardawski J., Związki zawodowe na rozdrożu, Warszawa 2001.

Gardawski J., Mrozowicki A., Czarzasty J., Historia i teraźniejszość związków zawodowych w Polsce, „Dialog” 3, 2012, http://cpsdialog.gov.pl/ima- ges/zdjecia/analiza_historia_i_terazniejszosc_zwiazkow_zawodowych.pdf (1 XII 2024).

Gardawski J., Mrozowicki A., Czarzasty J., Trade Unions in Poland, Bruksela 2012, https://www.etui.org/sites/default/files/ez_import/12%20ETUI-Poland%20R123%20Web%20Version.pdf (1 XII 2024).

Holzer J., „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia, Warszawa 1983.

Kaliski B., „Antysocjalistyczne zbiorowisko”? I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ Solidarność, Warszawa 2003.

Kozek W., Styl przywództwa związkowego w Polsce, w: Globalizacja: gospodarka, praca, kultura, red. J. Gardawski, Warszawa 2003.

Ludzie Solidarności. Informator o delegatach na I Krajowy Zjazd NSZZ „Solidarność” – MSW Biuro „C”, red. M. Piotrowski, Lublin 2002.

Meardi G., Trade Union Activists, East and West. Comparison in Multinational Companies, Aldershot 2000.

Osęka P., The Elites of Solidarity. Prosopography of Delegates for the First National Congress of Solidarity, „East European Politics and Societies and Cultures” 35, 2021, nr 4, s. 1195–1216.

Pravda A., Poland in the 1970s. Dual Functioning Trade Unionism under Pressure, w: Trade Unions in Communist States, red. A. Pravda, B.A. Ruble, Boston 1986, s. 125–147.

Solidarność od wewnątrz 1980–1981, red. A. Friszke, K. Persak, P. Sowiński, Warszawa 2013.

Telewizyjna debata. Stenogram rozmowy Alfreda Miodowicza z Lechem Wałęsą (30 XI 1988 r.), „Kwartalnik Historyczny Ruchu Zawodowego” 1989, nr 1.

Wenzel M., Związki zawodowe w badaniach CBOS 1980–2008, w: Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, red. J. Gardawski, Warszawa 2009, s. 533–550.

Wołk G., Liderzy regionalni „Solidarności”. Komunikat z badań, mps, 2014.

Z kart historii Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych 1984– 2022, Warszawa 2022.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2025-03-17

Jak cytować

1.
KORYŚ, Piotr & GRABSKI, Maciej. Wojna światów? Wpływ transformacji systemowej na kariery elit związków zawodowych OPZZ i NSZZ „Solidarność” z lat 1980–1986: ujęcie prozopograficzne. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych [online]. 17 marzec 2025, T. 86, nr 2024, s. 195–221. [udostępniono 15.5.2025]. DOI 10.12775/RDSG.2024.07.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 86 Nr 2024

Dział

Artykuły (Articles)

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 55
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

OPZZ, NSZZ „Solidarność”, transformacja systemowa, analiza prozopograficzna
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa