Poddaństwo jako mechanizm rynku pracy w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2024.04Słowa kluczowe
poddaństwo, wieś, chłopstwo, dwór, rynek pracyAbstrakt
W artykule omówiono praktyczne funkcjonowanie poddaństwa w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, ujęte jako element regulacji i kontroli rynku pracy. Jego mechanizm działał przede wszystkim na poziomie poszczególnych dóbr. Istniała formalna możliwość zarówno wchodzenia, jak i wychodzenia z poddaństwa. Poddaństwo pomagało w zapewnieniu stabilnego poziomu wiarygodnej siły roboczej wobec nasilonej ruchliwości społecznej, elastycznie dopasowującej się do bieżącej sytuacji gospodarczej.
Bibliografia
Cerman M., Villagers and Lords in Eastern Europe, 1300–1800, Houndmills (Basingstoke)–New York 2012
Chłopi na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej do czasów uwłaszczenia, red. D. Michaluk, Ciechanowiec–Warszawa 2019.
Deresiewicz J., Handel chłopami w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1958.
Dworzaczek W., „Dobrowolne” poddaństwo chłopów, Warszawa 1952.
Gierszewski S., Obywatele miast Polski przedrozbiorowej, Warszawa 1973.
Goldberg J., Żydowscy konwertyci w społeczeństwie staropolskim, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 4, red. A. Izydorczyk, A. Wyczański, Warszawa 1986.
Graeber D., Wengrow D., Narodziny wszystkiego. Nowa historia ludzkości, tłum. R. Filipowski, Poznań 2022.
Grulich J., Migrační strategie. Město, předměstí a vesnice na panství České Budějovice ve druhé polovině 18. století, České Budějovice 2018.
Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Kraków 2008.
Kamler A., Chłopi jako pracownicy najemni na wsi małopolskiej w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Warszawa 2005.
Kiełbicka A., Zbiegostwo chłopów w województwie krakowskim na przełomie XVI i XVII wieku, Wrocław 1989.
Klír T., Lindström J., Meanings of Mobility Among Peasants in Europe, 1300– 1800, „Journal of Migration History” 8, 2022, cz. 2, s. 149–155.
Kochanowicz J., Czy w Polsce nowożytnej był feudalizm?, RDSG, t. 58, 1998, s. 187–202.
Konflikt und Kontrolle in Gutsherrschaftsgesellschaften: über Resistenzund Herrschaftsverhalten in ländlichen Sozialgebilden der Frühen Neuzeit, red. J. Peters, B. Krug-Richter, M. Schattkowsky, Göttingen 1995.
Kopczyński M., Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1998.
Korczak-Siedlecka J., Przemoc i honor w życiu społecznym wsi na Mierzei Wiślanej w XVI–XVII wieku, Toruń 2021.
Korczak-Siedlecka J., Wyżga M., Liquid Identity? Peasants’ Mobility and Migration Policies in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Seventeenth Century. The Case of the Microregions of Gdańsk and Krakow, w: Managing Mobility in Early Modern Europe and Its Empires: Invited, Banished, Tolerated, red. K. Tikka, L. Uusitalo, M. Wyżga, Cham 2023, s. 149–168.
Kowalewski K., Pańszczyzna i poddaństwo w Europie Środkowej – stan badań, w: Drogi odrębne, drogi wspólne. Problem specyfiki rozwoju historycznego Europy Środkowo-Wschodniej w XIX–XX wieku, red. M. Janowski, Warszawa 2014, s. 45–51.
Łosowski J., Dokumentacja w życiu chłopów w okresie staropolskim. Studium z dziejów kultury, Lublin 2013.
Opaliński T., Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych, Warszawa 2020.
Przewodnik po kartotece materiałów do dziejów wsi, oprac. W. Maciejewska, Warszawa 1959.
Stanziani A., Serfs, Slaves, or Wage Earners? The Legal Status of Labour in Russia from a Comparative Perspective, from the Sixteenth to the Nineteenth Century, „Journal of Global History” 3, 2008, nr 2, s. 183–202.
Stobiecki R., Co tak zwany zwrot ludowy mówi nam lub czego nie mówi o kondycji współczesnej polskiej historiografii?, „Teksty Drugie” 4, 2022, s. 282–301.
Śreniowski S., Zbiegostwo chłopów w dawnej Polsce: jako zagadnienie ustroju społecznego, Warszawa 1948.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, Kórnik 1990.
Velková A., Krutá vrchnost, ubozí poddaní?: proměny venkovské rodiny a společnosti v 18. a první polovině 19. století na příkladu západočeského panství Šťáhlavy, Praha 2009.
Wiślicz T., Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Wrocław 2012.
Wiślicz T., Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa 2001.
Wiślicz T., Zelman Wolfowicz i jego rządy w starostwie drohobyckim w połowie XVIII w., Kraków 2020.
Wiślicz T., Życie polityczne chłopów w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku – zarys problematyki, w: Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 1: Społeczeństwo a polityka, red. A. Karpiński, Warszawa 2008, s. 21–37.
Wyżga M., Chłopstwo. Historia bez krawata, Kraków 2022.
Wyżga M., Chłopstwo w nowożytnym Krakowie – od poddaństwa do obywatelstwa, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 41, 2023, s. 13–24.
Wyżga M., Elastyczność pogranicza społecznego. Chłopstwo i szlachta w Rzeczypospolitej (XVI–XVIII wiek), „Res Historica” 57, 2024, s. 829–846.
Wyżga M., Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII wieku, Kraków 2019.
Wyżga M., Miasta i migracje w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej: zarys problematyki, „Klio” 52, 2020, nr 1, s. 59–87.
Wyżga, Podmiotowość chłopstwa staropolskiego, KH, t. 130, 2023, nr 4, s. 771–792.
Zientara B., Poddaństwo, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 2, red. A. Mączak, Warszawa 1981, s. 89–90.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 71
Liczba cytowań: 0
