Elity w społeczności chłopskiej starostwa krzeczowskiego w XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2023.05Słowa kluczowe
starostwo krzeczowskie, elity społeczne, XVIII w., pozycja społeczna, urzędy gromadzkieAbstrakt
Wśród lokalnych społeczności wiejskich w przedrozbiorowej Polsce istniało niewątpliwie rozwarstwienie pod względem prestiżu. Formowanie się i ewolucja składu elit były jednak procesami o dużej rozpiętości czasowej, być może zachodzącymi na przestrzeni wielu pokoleń. Wiele wskazuje też na to, że zdobywanie poważania wśród sąsiadów odbywało się na różne sposoby, wśród których wyróżnić można pełnienie urzędów gromadzkich, posiadanie dużego majątku i piastowanie innych funkcji istotnych z punktu widzenia społecznego, ekonomicznego i kulturowego życia wsi. Zagadnienie to zostało opisane na przykładzie starostwa krzeczowskiego – kompleksu dóbr królewskich zlokalizowanego niegdyś w okolicy Bochni.
Bibliografia
Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 1: Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. H. Rutkowski, oprac. K. Chłapowski i in., Warszawa 2008.
Boroda K., Geografia gospodarcza Królestwa Polskiego w XVI wieku, Białystok 2016.
Boroda K., Guzowski P., Przeliczniki demograficzne w szacunkach zaludnienia terenów wiejskich w Królestwie Polskim w drugiej połowie XVI wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 37, 2015, nr 2, s. 53–75.
Braudel F., Gry wymiany. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV– XVIII wiek, tłum. E.D. Zółkiewska, Warszawa 1992.
Cackowski S., Gospodarstwo wiejskie w dobrach biskupstwa i kapituły chełmińskiej w XVII–XVIII w., cz. 1: Gospodarstwo chłopskie, Toruń–Łódź 1961 (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 64, nr 2).
Carvalho J.R. de, Ribeiro A.I., Using Network Analysis on Parish Registers. How Spiritual Kinship Uncovers Social Structure?, w: Bridging the Gaps. Sources, Methodology and Approaches to Religion in History, red. J.R. de Carvalho, Piza 2008, s. 171–186.
Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 4, red. A. Izydorczyk, A. Wyczański, Warszawa 1986, s. 105–178.
Frączek L., Księgi metrykalne i metody ich wykorzystywania w badaniach nad poznaniem historii społeczeństw XIX wieku na przykładzie parafii szczekocińskiej, „Rocznik Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej” 3, 2012, s. 20–36.
Frykowski J.A., Niegrodowe starostwo tyszowieckie w latach 1519–1768. Studium społeczno-gospodarcze, Tomaszów Lubelski 2009.
Gieysztorowa I., Niebezpieczeństwa metodyczne polskich badań metrykalnych XVII–XVIII wieku, KHKM, t. 19, 1971, nr 4, s. 557–603.
Gieysztorowa I., Od metryk do szacunków ludności, KHKM, t. 12, 1964, nr 2, s. 283–298.
Grodziski S., Księga sądowa starostwa krzeczowskiego i jej wartość badawcza, w: Poprzez stulecia. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Antoniemu Podrazie w 80. rocznicę Jego urodzin, red. D. Czerska, Kraków 2000, s. 101–112.
Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Kraków 2008.
Guzowski P., Mikrohistorie chłopów polskich XV i XVI wieku, w: Nad społeczeństwem staropolskim, t. 1: Kultura – instytucje – gospodarka w XVI– XVIII stuleciu, red. K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007, s. 297–304.
Guzowski P., Przyziemne potrzeby w badaniach społeczno-gospodarczych dawnej Polski, „Historyka. Studia Metodologiczne” 49, 2019, s. 329–359.
Hałuszczak P., Księgi metrykalne i inne archiwalia przechowywane w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze jako dobre źródło historyczne i genealogiczne, „Adhibenda. Rocznik Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze” 1, 2014, s. 205–216.
Kobylińska J., Księgi sądowe wiejskie – historia i wartość badawcza, w: Język w urzędach i w sądach, red. M.T. Lizisowa, Kraków 2006, s. 125–136.
Kołodziejczyk K., Rodzina w parafii Nowy Korczyn w drugiej połowie XVIII wieku na podstawie ksiąg metrykalnych (część 1), „Przeszłość Demograficzna Polski” 38, 2016, nr 3, s. 55–78.
Korczak-Siedlecka J., Przemoc i honor w życiu społecznym wsi na Mierzei Wiślanej w XVI–XVII wieku, Toruń 2021.
Kowalczyk T., Relacje różnych grup społecznych, zamieszkujących parafie Kuflew, Jeruzal i Kałuszyn, w świetle akt metrykalnych z XVII i XVIII wieku, „Studia Historica Gedanensia” 8, 2017, s. 93–124.
Kubiak B., Gromada wiejska i jej funkcjonowanie w Małopolsce w XVI i XVII wieku, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 2, red. A. Wyczański, Warszawa 1983, s. 139–159.
Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
Leś-Runicka M., Księgi metrykalne jako źródło historyczne, „Zeszyty Historyczne Miasta Jaworzna” 8, 2003, s. 6–9.
Łosowski J., Dokumentacja w życiu chłopów w okresie staropolskim. Studium z dziejów kultury, Lublin 2013.
Łosowski J., Dokumenty i kancelarie wiejskie, w: Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2105, s. 447–458.
Łosowski J., Symboliczny charakter kar w sądach wiejskich w okresie staropolskim, w: Znaki i symbole w przestrzeni publicznej od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Jaworska, R. Jop, K. Madejska, Warszawa 2016, s. 339–352.
Małłek B., Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej w Sypniewie k. Więcborka z lat 1730–1874. Stan zachowania i możliwości odtworzenia ruchu naturalnego ludności, „Koło Historii. Materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej” 23, 2018, s. 259–273.
Mączak A., Kredyt w gospodarce chłopskiej na Żuławach Malborskich początku XVII w., PH, t. 51, 1960, nr 2, s. 285–313.
Nabywaniec S., Księgi metrykalne w warsztacie historyka na przykładzie metrykaliów parafii Dydnia, „Archiva Ecclesiastica” 6, 2013, s. 75–119.
Nowak T.A., Udział chłopów w życiu Wielunia w pierwszej połowie XVI wieku, „Zeszyty Wiejskie” 17, 2012, s. 39–52.
Orzechowski K., Księgi sądowe wiejskie jako źródło do dziejów chłopskiej kultury materialnej, KHKM, t. 17, 1970, nr 1, s. 261–268.
Pelc J., Ceny w Krakowie w latach 1369–1600, Lwów 1935.
Poniat R., O możliwości wykorzystania regresji LOESS w analizach szeregów czasowych, „Przeszłość Demograficzna Polski” 38, 2016, nr 2, s. 104–115.
Rachwał P., Ruch naturalny na Lubelszczyźnie w XVI–XIX wieku. Stan i perspektywy badawcze, „Przeszłość Demograficzna Polski” 39, 2017, s. 31–47.
Rudy M., Rodzice chrzestni w Skoczowie w połowie XVIII wieku w świetle ksiąg metrykalnych, „Pamiętnik Cieszyński” 15, 2000, s. 89–91.
Rusiński W., Biedota wiejska w XVI–XVIII wieku. Uwagi ogólne i postulaty badawcze, w: Studia nad gospodarką, społeczeństwem i rodziną w Europie późnofeudalnej, red. J. Topolski, C. Kuklo, Lublin 1987, s. 153–160.
Tomaszewski E., Ceny w Krakowie w latach 1601–1795, Lwów 1934.
Tutalak E., Wielkość gospodarstw kmiecych w kluczu muszyńskim biskupów krakowskich w XVII–XVIII w., „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 69, 2014, nr 1–2, s. 119–134.
Wiślicz T., Ile kosztował pogrzeb chłopa w Polsce XVII–XVIII wieku (i kto za to płacił)?, w: Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 273–286.
Wiślicz T., Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa 2001.
Wyżga M., Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII wieku, Kraków 2019.
Wyżga M., Księgi metrykalne parafii podkrakowskich z XVI–XVIII w., „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2, 2010, s. 126–142.
Zieliński M.G., Zapisy metrykalne jako świadectwo życia społeczno-obyczajowego na ziemi chełmińskiej, w: Życie lokalnych społeczności w Prusach Królewskich wpisane w księgi metrykalne, red. W. Zawadzki, Elbląg 2016, s. 121–140.
Ziobro W., Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej w Strzyżowie z lat 1784–1918 – stan zachowania i możliwości odtworzenia ruchu naturalnego ludności, „Przeszłość Demograficzna Polski” 39, 2017, s. 97–115.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 235
Liczba cytowań: 0
