Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

Zrzeczenie się sum zastawnych w piętnastowiecznej Polsce – gest filantropii czy wyrachowania?
  • Strona domowa
  • /
  • Zrzeczenie się sum zastawnych w piętnastowiecznej Polsce – gest filantropii czy wyrachowania?
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 83 Nr Specjalny (2022) /
  4. Artykuły (Articles)

Zrzeczenie się sum zastawnych w piętnastowiecznej Polsce – gest filantropii czy wyrachowania?

Autor

  • Bożena Czwojdrak Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego https://orcid.org/0000-0002-3664-492X

DOI:

https://doi.org/10.12775/RDSG.2022.SI.01

Słowa kluczowe

zastaw dóbr, królewszczyzny, możni, filantropia, pieniądze

Abstrakt

W XV w., jeszcze przed egzekucją dóbr, państwo polskie było dosyć mocno zadłużone po działaniach Władysława Jagiełły, a szczególnie jego syna Władysława Jagiellończyka. Pięciu szlachciców z ówczesnej elity władzy postanowiło zrzec się sum zapisanych im przez władcę na królewszczyznach i oddać te ziemie na powrót w ręce monarchy. Jakie pobudki nimi kierowały? Czy był to gest filantropii, czy też wyrachowania?

Biogram autora

Bożena Czwojdrak - Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego

Bożena Czwojdrak – dr hab., profesor w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka trzech książek (Rogowscy herbu Działosza podskarbiowie królewscy. Studium z dziejów możnowładztwa w drugiej połowie XIV i XV wieku, Katowice 2002; Jastrzębce w ziemi krakowskiej i sandomierskiej do połowy XV wieku, Kraków 2007; Zofia Holszańska. Studium o dworze i roli królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012) oraz artykułów naukowych opublikowanych w czasopismach i wydawnictwach pokonferencyjnych w Polsce, Czechach i na Ukrainie. Prowadzi badania nad genealogią szlachty i magnaterii oraz dworów królewskich w późnośredniowiecznej Polsce.

Bibliografia

Źródła archiwalne

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD): dokumenty pergaminowe 320, 478; Metryka Koronna, ks. 14.

Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK): Księga grodzka krakowska 9; Księga ziemska krakowska 17.

Archiwum Państwowe (AP) w Poznaniu, Księga grodzka poznańska 2.

Biblioteka Książąt Czartoryskich – Muzeum Narodowe w Krakowie (BCz), Teki Naruszewicza, t. 10, 12, 19.

Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, Materiały do kodeksu dyplomatycznego Małopolski, t. 5, teczka D, nr 18.

Źródła drukowane

Acta capitulorum Cracoviensis et Plocensis selecta (1438–1523, 1438–1525), wyd. B. Ulanowski, Kraków 1891 (Archiwum Komisji Historycznej, 6).

Album studiusorum Universitatis Cracoviensis, t. 1, wyd. Ż. Pauli, Kraków 1887.

Archiwum XX. Lubartowiczów Sanguszków w Sławnucie, t. 2, wyd. L. Radzimiński i in., Lwów 1888.

Codex diplomaticus universitatis studii generalis cracoviensis, Kraków 1880.

Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 2, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891.

Matricularum Regni Poloniae summaria, t. 1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905.

Opracowania

Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967.

Czwojdrak B., Fundacja Dziersława i Jana Rytwiańskich herbu Jastrzębiec w dawnej kolegiacie sandomierskiej, w: Średniowiecze polskie i powszechne, t. 3, red. I. Panic, J. Sperka, Katowice 2004, s. 140–145.

Czwojdrak B., Jastrzębce w ziemi krakowskiej i sandomierskiej do połowy XV wieku, Kraków 2007.

Czwojdrak B., Koligacje małżeńskie Dziersława i Jana Rytwiańskich herbu Jastrzębiec. Przyczynek do genealogii możnowładztwa małopolskiego w XV wieku, w: Średniowiecze polskie i powszechne, t. 1, red. I. Panic, Katowice 1999, s. 190–203.

Czwojdrak B., Od Doroty do Petroneli – kobiety w życiu Dziersława Rytwiańskiego herbu Jastrzębiec, w: Kobiety o kobietach. Studia i szkice. Średniowiecze i czasy nowożytne, red. W. Zawitkowska, Rzeszów 2010, s. 96–104.

Czwojdrak B., Rogowscy herbu Działosza podskarbiowie królewscy. Studium z dziejów możnowładztwa w drugiej połowie XIV i XV wieku, Katowice 2002.

Falniowska-Gradowska A., Królewszczyzny i starostowie w dawnej Rzeczpospolitej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1984.

Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447–1492). Studium aspektów politycznych, Warszawa 1992.

Fałkowski W., Rytwiański Dziersław, w: PSB, t. 33, Warszawa–Kraków 1991–1992, s. 583–588.

Fałkowski W., Rytwiański Jan, w: PSB, t. 33, Warszawa–Kraków 1991–1992, s. 588–592.

Goźdż-Roszkowski K., Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce do połowy XV wieku. Studium historyczno-prawne, Łódź 2017.

Górski K., Zatarg Kazimierza Jagiellończyka z Uniwersytetem Krakowskim, w: M. Biskup, K. Górski, Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987, s. 301–307.

Guzowski P., Klienci czy wierzyciele? Nie tylko o ekonomicznym wymiarze zastawu dóbr królewskich w pierwszej połowie XV wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI i XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 67–86.

Kiryk F., Działalności gospodarcza i kulturalna Jakuba z Dębna, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Historyczne” 20, 1965, s. 31–66.

Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.

Kiryk F., Kobylański Jan, PSB, t. 13, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 162–163.

Kiryk F., Kurtyka J., Michalewiczowa M., Rzeszowski Jan, w: PSB, t. 34, Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 70–80.

Kraushar A., Długi królewskie. Nieco nowych szczegółów do dziejów skarbowości polskiej za Kazimierza Jagiellończyka (1455–66), Warszawa 1920.

Laberschek J., Klientela Koziegłowskich i Giebułtowskich herbu Lis od schyłku XIV do końca XV wieku, KH, t. 100, nr 1, 1993, s. 59–73.

Laberschek J., Krzepice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 1: Koskowice – Krzepice, red. F. Sikora, Kraków 1994, s. 197–212.

Laberschek J., Krzepice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 2: Koskowice – Krzepice, red. F. Sikora, Kraków 1997, s. 213–218.

Ludwig M., Besteuerung und Verpfändung königlicher Städte im spätmittelalterlichen Polen, Berlin 1984 (Osteuropastudien der Hochschulen des Landes Hessen, 1, Giessener Abhandlungen zur Agrarund Wirtschaftsforschung des Europäischen Ostens, 126).

Matuszewski J.S., Czy pierwsi Jagiellonowie roztrwonili dobra królewskie?, Łódź 1979 (Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, 33, 6).

Matuszewski J.S., Dożywocie w dyspozycjach królewskich za Jagiellonów, CPH, t. 39, 1987, nr 1, s. 9–40.

Matuszewski J.S., Statut Władysława Warneńczyka z 1440 r. w procesie ograniczania królewskiego prawa dyspozycji domeną ziemską w Polsce, CPH, t. 37, 1985, nr 2, s. 101–121.

Matuszewski J.S., Szulc T., Opodatkowanie i polityka zastawu miast królewskich w Polsce za Jagiellonów (rec.: Michael Ludwig, Besteuerung und Verpfändung königlicher Städte im spätmittelalterlichen Polen, Berlin 1984), CPH, t. 41, 1989, nr 2, s. 175–192.

Muznerowski S., Krzepice w przeszłości, Włocławek 1914.

Półćwiartek J., Latyfundium rzeszowskie, w: Dzieje Rzeszowa, t. 1, red. F. Kiryk, Rzeszów 1991, s. 551–606.

Sepiał M., Zastaw na dobrach ziemskich i dochodach królewskich w okresie panowania Władysława Warneńczyka na Węgrzech (1440–1444), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 1219, 1998, z. 125, s. 35–49.

Sroka S.A., Rozboje na pograniczu polsko-węgierskim w XV wieku, „Roczniki Historyczne” 45, 2002, nr 3–4, s. 251–260.

Sroka S.A., Szkice bardiowskie, Kraków 2003.

Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, wyd. 2, Warszawa 2007.

Sułkowska-Kurasiowa I., Rewizje nadań królewskich na przełomie XV/XVI wieku, KH, t. 74, 1967, nr 2, s. 289–296.

Śliwiński B., Lisowie Krzelowscy w XIV–XV w. i ich antenaci. Studium genealogiczne, Gdańsk 1993.

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.

Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1985.

Urzędnicy małopolscy XII–XV wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.

Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów i domu Wazów w Polsce, Kraków 2005.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2022-12-08

Jak cytować

1.
CZWOJDRAK, Bożena. Zrzeczenie się sum zastawnych w piętnastowiecznej Polsce – gest filantropii czy wyrachowania?. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych [online]. 8 grudzień 2022, T. 83, nr Specjalny, s. 7–22. [udostępniono 25.3.2023]. DOI 10.12775/RDSG.2022.SI.01.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 83 Nr Specjalny (2022)

Dział

Artykuły (Articles)

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 104
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

zastaw dóbr, królewszczyzny, możni, filantropia, pieniądze
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa