Niemiecko-sowiecka wymiana uchodźców wiosną 1940 r. w świetle dokumentów niemieckich władz okupacyjnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2021.07Słowa kluczowe
migracje, uchodźcy, stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, pakt Ribbentrop-MołotowAbstrakt
Artykuł dotyczy przeprowadzonej przez Niemcy i ZSRS wiosną 1940 r. wymiany uchodźców – obywateli II RP. Przedstawiono okoliczności zawarcia porozumienia (w kontekście realizowanych przez oba państwa migracji – jak np. sprowadzenia do Rzeszy volksdeutschów z dawnych Kresów Wschodnich II RP na przełomie 1939 i 1940 r.), przebieg wymiany uchodźców i jej bilans. Celem artykułu jest weryfikacja i uzupełnienie dotychczasowych ustaleń w tym zakresie.
Bibliografia
Bębnik G., Proskrypcja w nowej odsłonie. Niemieckie listy gończe w przededniu i początkach II wojny światowej, Warszawa 2020.
Böhler J., Funkcjonariusze Gestapo oraz ich placówki występujące w albumie, w: Kariera SS-Oberscharführera Hermanna Baltruschata 1939–1943. Album fotograficzny funkcjonariusza Einsatzgruppe i Geheime Staatspolizei na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy, red. J.Z. Sawicki, współpr. J. Böhler, Warszawa 2014, s. 25–40.
Bratko J., Gestapowcy, Karków 1985.
Broszat M., Nationalsozialistische Polenpolitik 1939–1945, Stuttgart 1961.
Cygański M., Urząd Tajnej Policji Hitlerowskiej (Gestapo) w Łodzi w latach 1939–1944 i pozostałe po nim akta, „Archeion” 43, 1966, s. 165–179.
Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, Warszawa 2003.
Eberhardt P., Przemieszczenia ludności na terytorium Polski spowodowane II wojną światową, Warszawa 2000.
Giżejewska M., Deportacje obywateli polskich z ziem północno-wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941, w: Studia z dziejów okupacji sowieckiej (1939–1941). Obywatele polscy na kresach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką w latach 1939–1941, red. T. Strzembosz, Warszawa 1997, s. 85–103.
Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1998.
Hass L., Stanisława Stempowskiego spotkania z policją polityczną w 1938 i 1940 roku. Dwa nie opublikowane fragmenty „Pamiętników” S. Stempowskiego, „Ars Regia. Czasopismo Poświęcone Myśli i Historii Wolnomularstwa” 3, 1994, nr 2 (7), s. 87–111.
Heinemann I., Rasa, ziemia, niemiecka krew. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS i nowy porządek rasowy Europy, tłum. J. Górny, Gdańsk 2014.
Hryciuk G., Polacy we Lwowie 1939–1944. Życie codzienne, Warszawa 2000.
Hryciuk G., Przesiedlenia ludności ukraińskiej, białoruskiej, rosyjskiej i rusińskiej z Generalnego Gubernatorstwa do radzieckiej strefy interesów w 1940 r., w: Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane Profesorowi Wojciechowi Wrzesińskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. S. Ciesielski, T. Kula, K. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz, Toruń 2004, s. 271–279.
Hryciuk G., Zmiany ludnościowe i narodowościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1939–1948, w: Przemiany narodowościowe na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1931–1948, red. S. Ciesielski, Toruń 2004, s. 149–240.
Kalbarczyk S., [art. rec.:] Radianśki orhany derżawnoji bezpeky u 1939 – czerwni 1941 r. Dokumenty HDA SB Ukrajiny, red. W. Danyłenko, S. Kokin, Wydawniczyj dim „Kyjewo-Mohylanśka akademija”, Kyjiw 2009 (Seria „Bilsze Ne Tajemno”, t. 3), w: Polska pod okupacją 1939–1945, t. 2, Warszawa 2016, s. 305–325.
Kisielewicz D., Współpraca Niemiec i ZSRR w sprawie wymiany polskich jeńców wojennych w latach 1939–1941, w: Wrzesień 1939. Wojna na dwa fronty, red. J. Gmitruk, W. Włodarkiewicz, Warszawa 2010, s. 587–608.
Klee E., Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945, Frankfurt am Main 2013.
Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1, Warszawa 1970.
Moliński J., Lwowskie lata Karoliny Lanckorońskiej, „Rocznik Lwowski” 2014–2016, s. 99–111.
Paczyńska I., Przymusowe migracje na ziemiach polskich podczas II wojny światowej – próba bilansu, „Studia Historyczne” 49, 2006, nr 3/4, s. 299–322.
Przegiętka M., Generalne Gubernatorstwo w raportach Służby Bezpieczeństwa Reichsführera SS, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 2019, nr 27, s. 45–72.
Roth M., Herrenmenschen. Die deutschen Kreishauptleute im besetzten Polen. Karrierewege, Herrschaftspraxis und Nachgeschichte, Göttingen 2009.
Schafranek H., Zwischen NKWD und Gestapo. Die Auslieferung deutscher und österreichischer Antifaschisten aus der Sowjetunion an Nazideutschland 1937–1941, Frankfurt am Main 1997.
Sobczak J., Hitlerowskie przesiedlenia ludności niemieckiej w dobie II wojny światowej, Poznań 1966.
Strippel A., NS-Volkstumspolitik und die Neuordnung Europas. Rassenpolitische Selektion der Einwandererzentralstelle des Chefs der Sicherheitspolizei und des SD (1939–1945), Paderborn 2011.
Światek L., Sytuacja uchodźców żydowskich na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941 w świetle opublikowanych dokumentów Archiwum Ringelbluma, w: Sowietyzacja i rusyfikacja północno-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej (1939–1941). Studia i materiały, red. M. Gnatowski, D. Boćkowski, Białystok 2003, s. 119–138.
Wasilewski W., Współpraca sowiecko-niemiecka a zbrodnia katyńska, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2009, nr 1 (14), s. 47–70.
Weber C., Der Pakt. Stalin, Hitler und die Geschichte einer mörderischen Allianz, München 2019.
Wieliczko M., Migracje przez „linię demarkacyjną” w latach 1939–1940, w: Położenie ludności polskiej na terytorium ZSRR i wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej, red. A. Marszałek, Toruń 1990, s. 125–139.
Zajączkowski M., Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Lublin–Warszawa 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 440
Liczba cytowań: 0
