Mourning and Widowhood in Polish Traditional Culture
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.1-2.2025.005Keywords
mourning, death, widowhood, colour symbolism, vigil for the deceasedAbstract
This paper explores the themes of mourning and widowhood in Polish folk culture. Ethnographic sources and texts of verbal folklore are used as exemplification material. The analysis of mourning considers its duration and its correlation with the sex, age, family and social status of the deceased. It also examines mourning clothing, rules of behaviour in everyday and ritual life for the relatives of the deceased, the marking of the house of mourning, the notification of village inhabitants about the death and the vigil held at the body of the deceased. Meanwhile, the phenomenon of widowhood is considered in the context of the idea of oddity. On the one hand, this manifests itself in the negative valorisation of widowed individuals, especially as candidates for spouses, and on the other hand, in the desire and even the need to enter into another relationship. Symbolically, this can be understood as striving for parity, stability and wholeness. In practice, re-marriage had a more pragmatic dimension, dictated by purely economic considerations.
References
Berezovich, Y. (2011). „Vdova” i „sirota” v slav’yanskikh yazykakh. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Russologica IV. FOLIA, 90, 15–21.
Berezovich, Y. (2012). “Solomennaya vdova”: semantiko-motivacyonnyy i lingvogeneticheskiy aspekt. In I. Janyšková, H. Karlíková (eds.), Theory and Empiricism in Slavonic Diachronic Linguistics (pp. 277–299). Nakladatelství Lidové Nowiny.
Berezovich, Y., Surikova, O., Shterngarc, U. (2021). Iz opyta izucheniya naivnoy gemmologii: russkiy vdoviy kamen’. Tradicyonnaya kultura, 22(4), 11–26.
Biegeleisen, H. (1930). Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu polskiego. Dom Książki Polskiej.
Bohdanowicz, J. (red) (1999a). Komentarze do Polskiego atlasu etnograficznego (t. 5: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia pogrzebowe). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Bohdanowicz, J. (1999b). Czuwanie przy zwłokach. W: J. Bohdanowicz (red.), Komentarze do Polskiego atlasu etnograficznego (t. 5, s. 94–97). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Brencz, A. (1987). Polska obrzędowość pogrzebowa jako obrzęd przejścia. Lud, 71, 215–229.
Burszta, J. (1967). Zwyczaje i obrzędy pogrzebowe. W: J. Burszta (red.), Kultura ludowa Wielkopolski (t. 3, s. 177–195). Wydawnictwo Poznańskie.
Cercha, S. (1900). Przebieczany. Wieś w powiecie wielickim. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 4, 81–210.
Ciszewski, S. (1887). Lud rolniczo-górniczy z okolic Sławkowa w powiecie Olkuskim. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, 11, 1–129.
Dworakowski, S. (1935). Zwyczaje rodzinne w powiecie wysokomazowieckim. Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
Fischer, A. (1921). Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Ossolineum.
Gadowska, A. (2018). Zmarli i Facebook. Wirtualna społeczność żałoby. Studia Socialia Cracoviensia, 10(2), 115–127.
Gennep, A. van (2006). Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii (tłum. B. Biały). Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jankowska, B. (1999). Sposoby zawiadamiania wsi o śmierci jednego z jej mieszkańców. W: J. Bohdanowicz (red.), Komentarze do Polskiego atlasu etnograficznego (t. 5, s. 57–71). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Kielak, O. (2019). Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, 5, 35–45.
Kolberg, O. (1961–2020). Dzieła wszystkie (t. 1–84). Instytut im. Oskara Kolberga, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Kościuk, A. (2011). Lamenty pogrzebowe (1781–1802). W: J. Bartmiński (red.), Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały (t. 4: Lubelskie, cz. 2: Pieśni i obrzędy rodzinne: chrzciny, wesele, pogrzeb, s. 660–663). Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
Kowalski, P. (1998). Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kowerska, Z. (1894). Pamięć o zmarłych. Wisła, 8, 147–149.
Krzyżanowski, J. (1963). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym (t. 1). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Krzyżanowski, J. (red) (1972). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. W oparciu o dzieło S. Adalberga (t. 3). Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kupisiński, Z. (2007). Śmierć jako wydarzenie eschatyczne. Zwyczaje, obrzędy i wierzenia pogrzebowe oraz zaduszkowe mieszkańców opoczyńskiego i radomskiego. Wydawnictwo KUL.
Lehr, U. (2000). Zawiadomienia o śmierci. Z badań nad zwyczajami pogrzebowymi na Podhalu. Lud, 84, 65–83.
Libera, Z. (1987). Semiotyka barw w polskiej kulturze ludowej i w innych kulturach słowiańskich. Etnografia Polska, 31(1), 115–138.
Lipiński, J. (1884). Zwyczaje i pieśni ludu wielkopolskiego. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, 8, 62–114.
Łopaciński, H. (1902). Obrzędy religijne i zwyczaje przy nich zachowywane. Z materjałów dostarczonych na Wystawę rolniczo-przemysłową w Lublinie. Wisła, 16(3), 334–377.
Mierzyński, A. (1895). „Nuncius cum baculo”. Studjum archeologiczne o krywuli. Z dwiema tablicami rysunków. Wisła, 9, 361–397.
Di Nola, A. (2006). Tryumf śmierci. Antropologia żałoby. Universitas.
Pauli, Ż. (1838). Pieśni ludu polskiego w Galicji. Nakładem Kajetana Jabłońskiego.
Perszon, J. (2017). Na brzegu życia i śmierci. Zwyczaje, obrzędy oraz wierzenia pogrzebowe i zaduszkowe na Kaszubach. Wydawnictwo „Bernardinum” Sp. z o.o.
Rzepnikowska, I. (2005). Rosyjska i polska bajka magiczna (AT 480) w kontekście kultury ludowej. Wydawnictwo UMK.
Sedakova, O. (2004). Poetika obryada. Pogrebal’naya obryadnost’ vostocnykh i yuzhnykh slavyan. Indrik.
Sierociuk, J. (2003). O wdowie w pieśni ludowej, czyli językowo-kulturowy kontekst małżeństwa w polszczyźnie. W: J. Gardzińska, A. Maciejewska (red.), Znak językowy w pejzażu semiotycznym (s. 170–178). Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Sitniewska, R. (2018). Matka. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej (t. 2, s. 341–347). Wydawnictwo Naukowe UMK.
Skrzyńska, K. (1890). Wieś Krynice w Tomaszowskiem. Wisła, 4, 79–112.
Stomma, L. (2000). Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Instytut Wydawniczy PAX.
Szymańska, J. (1997/1998). Pieśni pustych nocy. Etnolingwistyka, 9(10), 211–252.
Tolstaya, S. (1995). Magya obmana i chuda v narodnoy kul’ture. In N. Arutiunova, N. Riabceva (eds.), Logicheskiy analiz yazyka. Istina i istinnost’ v kul’ture i yazykie. Nauka.
Tolstaya, S. (2009). Traur. W: N. Tolstoy (red.), Slavyanskiye drevnosti. Etnolingvističeskij slovar’ (t. 5, s. 312–317). Mezhdunarodnyye Otnosheniya.
Trojanowicz, A. (1989). Lamenty, rymowanki, zawołania w polskim folklorze muzycznym. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tymochowicz. M. (2013). Lubelska obrzędowość rodzinna w kontekście współczesnych przemian. Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Świętek, J. (1893). Lud nadrabski. Od Gdowa po Bochnię. Obraz etnograficzny. Akademia Umiejętności.
Wenklar, K. (2011). Językowy obraz wdowy w polskich i ukraińskich pieśniach ludowych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Russologica, 4, 274–279.
Wierzchowski, Z. (1890). Materyjały etnograficzne z powiatu tarnobrzeskiego i niskiego w Galicyi. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, 14, 145–251.
Downloads
Published
Versions
- 2025-06-21 (2)
- 2025-06-18 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 216
Number of citations: 0
